Kadınlarda idrar kaçırma, pelvik taban kaslarının zayıflaması veya hasar alması sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Toplumda genellikle yaşlılık ile ilişkilendiriliyor olsa da genç ve orta yaşlı kadınlarda yaygın olarak görülebilir. Doğum, obezite, menopoz gibi faktörlerden kaynaklanabilir. İdrar kaçırma sorununda sık idrara çıkma ihtiyacı, ani ve istemsiz idrar kaçırma durumları görülebilir. Tedavi seçenekleri arasında pelvik egzersizleri, ilaç ve cerrahi müdahale bulunmaktadır.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Neden Olur?
Kadınlar arasında sıkça görülen bir sağlık problemi olan idrar kaçırma, farklı yaş gruplarında ortaya çıkabilir. Bu durum tek bir nedene bağlı gelişmez; genellikle anatomik, hormonal, nörolojik ve yaşam tarzına bağlı birçok faktör bir araya geldiğinde ortaya çıkabilir. Kadınlarda idrar kaçırmaya neden olan başlıca etkenler şunlardır:
-
Gebelik ve Doğum
Hamilelik süresince büyüyen rahim, mesaneye baskı yaparak idrar kontrolünü zorlaştırabilir. Doğum sırasında da pelvik taban kasları ve sinirlerinde meydana gelen gerilme veya hasar, idrar kaçırma riskini oluşturabilir. Özellikle çoklu doğumlar, iri bebek doğurmak ve zorlu doğumlar bu riski oluşturabilir.
-
Menopoz ve Hormonal Değişiklikler
Menopoz döneminde östrojen hormonunun azalması, mesane ve idrar yolu çevresindeki dokuların esnekliğini kaybetmesine neden olur. Bu da mesanenin dolması ve boşalması üzerindeki kontrolün zayıflamasına yol açabilir.
-
Pelvik Taban Kaslarının Zayıflaması
Pelvik taban kasları, idrar torbası ve üretrayı destekleyici görevdeki temel yapılardır. Kas zayıflığı, özellikle karın içi basıncın yükseldiği durumlarda idrar kaçırma sorununa yol açabilir.
-
Kilo Değişiklikleri
Fazla kilo, karın içi basıncını artırarak mesane üzerinde bir baskıya neden olabilir. Bu durum zamanla pelvik yapıları zorlar ve idrar kaçırma riskini artırabilir.
-
Kronik Öksürük ve Kabızlık
Sürekli öksürük veya kronik kabızlık, pelvik kaslara tekrar tekrar yük bindirerek bu bölgenin zayıflamasına yol açabilir.
-
Nörolojik Rahatsızlıklar
Multipl skleroz (MS), Parkinson, inme veya omurilik yaralanmaları gibi sinir sistemini etkileyen hastalıklar, mesane kaslarının düzgün çalışmasını engelleyebilir. Bu tür durumlarda genellikle sıkışma tipi idrar kaçırma görülür.
-
İdrar Yolu Enfeksiyonları
Geçici idrar kaçırma şikayetleri, özellikle mesaneyi tahriş eden idrar yolu enfeksiyonları sırasında ortaya çıkabilir.
Kadınlarda Sık Görülen İdrar Kaçırma Tipleri Nelerdir?
İdrar kaçırma, her kadında aynı şekilde ortaya çıkmayabilir. Altta yatan nedenlere ve mesanenin çalışma şekline göre farklı tiplerde görülür.
Stres Tipi İdrar Kaçırma (Stres İnkontinansı)
Stres tipi, mesane üzerine ani bir basınç bindiğinde ortaya çıkar. Kişi genellikle idrarını öksürürken, hapşırırken, gülerken ve egzersiz yaparken tutmakta zorlanır. Bu durumun nedeni, pelvik taban kaslarının zayıflaması, doğum sonrası yapısal değişiklikler, yaşlanma veya östrojen kaybı olabilir.
Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma (Urge İnkontinansı)
Sıkışma tipte, ani ve bastırılamayan bir idrar yapma isteği olur. Tuvalete yetişmeye çalışırken idrar kaçırma gerçekleşir. Mesane kaslarının kontrolsüz kasılması, idrar yolu enfeksiyonları, mesane taşı, sinirsel hastalıklar veya aşırı aktif mesane sendromu bu duruma yol açabilir.
Karışık Tip İdrar Kaçırma
Karışık tipte, hem stres tipi hem sıkışma tipi belirtiler bir arada görülür. Kadınlar, öksürme ve hapşırma esnasında ani sıkışma hissi ile birlikte idrar kaçırabilir.
Taşma Tipi İdrar Kaçırma
Taşma tipinde, mesane dolup taşar ve kişi farkında olmadan sızdırma şeklinde idrar kaçırır. Genellikle sürekli az az olacak şekilde kaçırma olur ancak tam boşaltılamayan mesane nedeniyle giderek artan bir doluluk hissi de yaşanabilir.
Fonksiyonel İdrar Kaçırma
Fiziksel engeller ya da zihinsel problemler nedeniyle tuvalete zamanında ulaşamama durumudur. Mesane kontrolü vardır ancak kişi fiziksel olarak tuvalete gidemediği için kaçırma yaşar. İleri yaştaki kişilerde, hareket kısıtlılığı olan hastalarda, alzheimer ve demans gibi nörolojik sorunları olan kişilerde görülebilir.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Durumunda Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Kadınlarda idrar kaçırmanın sürekli hale gelmesi, günlük aktiviteleri kısıtlayıcı boyuta ulaşması veya alt üriner sistemde enfeksiyon belirtilerinin eşlik etmesi durumunda bir doktora başvurulmalıdır. Uzman bir hekim tarafından yapılacak değerlendirme ve gerekli tetkikler sonucunda uygun tedavi yöntemleri belirlenerek kişinin yaşam kalitesi arttırılabilir.
Aşağıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı varsa bir uzmana başvurabilirsiniz:
-
Günlük yaşamı etkileyen sıklıkta idrar kaçırma,
-
Tuvalete yetişememe hissiyle birlikte gelen kaçırmalar,
-
Hijyen sorunları ve cilt tahrişi,
-
Sosyal ortamlardan uzaklaşma, özgüven kaybı,
-
Gece uykudan idrar ihtiyacıyla uyanma,
-
İdrar yaparken yanma, ağrı ve sık enfeksiyon geçirme.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Tedavisi Nasıl Yapılır?
İdrar kaçırma tedavisine başlamadan önce detaylı bir hasta öyküsü alınır, pelvik muayene yapılır ve gerekirse ileri tetkikler uygulanır.
Tedavi genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ile başlar. Beslenmede çay, kahve ve gazlı içeceklerin azaltılması, düzenli sıvı alımı, sigara bırakma ve kilo kontrolü idrar kaçırmanın azaltılmasında etkilidir. Pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler de idrar kaçırmayı önlemede etkilidir.
Sıkışma tipi idrar kaçırma için ise ilaç tedavileri uygulanabilir. Bu ilaçlar mesane kapasitesini artırarak idrara sıkışma hissini azaltabilir. Pelvik kasların gevşemesi için sinir uyarımıyla çalışan cihazlar ve fizik tedavi tercih edilir. Ameliyatla mesane boynunu destekleyen bantlar yerleştirilerek idrar kaçışı engellenir.
Sık Sorulan Sorular
Kadınlarda idrar kaçırma yaşlılıkla birlikte normal bir durum mudur?
Hayır, idrar kaçırma yaşlılıkla birlikte sık görülse de bu durum normal kabul edilmemelidir. Yaşla birlikte pelvik kaslar zayıflayabilir, hormon seviyeleri değişebilir ve bazı kronik hastalıklar gelişebilir.
İdrar kaçırma problemi, doğum yapmamış kadınlarda da gelişebilir mi?
Doğum yapmamış kadınlarda da idrar kaçırma görülebilir. Özellikle sıkışma tipi idrar kaçırma, hormonal değişiklikler, mesane kaslarının aşırı aktivitesi veya nörolojik hastalıklar gibi nedenlerle doğum yapmamış kadınlarda da gelişebilir.
Hangi tip idrar kaçırma olduğu nasıl anlaşılabilir?
Doğru tip idrar kaçırma tespiti için üroloji uzmanına danışılabilir. Belirtiler bazen hangi tipte olduğunu gösterebilir: öksürürken, gülerken veya egzersiz yaparken kaçırıyorsanız stres tipi; tuvalete yetişemeden kaçırıyorsanız sıkışma tipi; hem sıkışma hem baskı anlarında ise karışık tip olabilir.
İdrar kaçırma problemi psikolojik midir?
İdrar kaçırma fizyolojik bir sorundur ve zamanla psikolojik sorunlara yol açabilir. Sürekli ıslanma endişesi, utanç duygusu, sosyal izolasyon ve özgüven kaybı gibi yaygın sonuçlarla karşılaşılabilir.