Beşinci hastalık, çocukluk çağında sıklıkla görülen ve genellikle hafif seyreden viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Parvovirus B19 adlı virüsün neden olduğu bu hastalık, kızamıkçık benzeri döküntülerle belirti verir. Çoğunlukla hafif seyretse de bazı riskli gruplarda önemli sonuçlara yol açabileceği için hastalık hakkında doğru bilgiye sahip olmak önemlidir.
Beşinci Hastalık Nedir?
Erythema infectiosum olarak da bilinen beşinci hastalık, parvovirüs B19'un sebep olduğu bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık genellikle okul çağındaki çocuklarda yaygın olmasına rağmen, farklı formlarıyla yetişkinlerde de görülebilir.
Parvovirüs B19, havadan veya doğrudan temasla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Beşinci hastalığın karakteristik özelliği ise yüz ve vücudun diğer bölgelerinde kırmızı döküntülerin gelişmesidir; tokatlanmış yanak gibi yüzde belirgin kırmızılıkla kendini gösterir. Hastalık başlangıcında ateş, halsizlik, baş ağrısı ve boğaz ağrısı gibi grip benzeri belirtiler görülür ve bu semptomlardan sonra döküntüler ortaya çıkar.
Beşinci Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Beşinci hastalık belirtileri arasında hafif ateş, baş ağrısı, burun tıkanıklığı ve akıntısı yer alır ve bu semptomlar genellikle virüs temasından 4 ila 14 gün sonra ortaya çıkabilir.
Döküntüler, yüzde başlar ve yanakları parlak kırmızı yapar. Bu döküntüler bir bölgede kaybolabilir ve birkaç gün sonra vücudun farklı bir yerinde tekrar ortaya çıkabilir. Döküntüler kaşıntılı olabilir ve birkaç gün sonra dantelli ağ benzeri bir görünüm alabilir. Cilt sıcakken veya güneş altında döküntüler daha belirgin hale gelebilir.
Beşinci Hastalık Neden Olur?
Parvovirüs B19, beşinci hastalığın yaygın nedenlerinden biridir ve bu virüs, enfekte olan bir kişinin hapşırdığı, öksürdüğü veya bir yüzeye temas ettiği zaman damlacıklar şeklinde yayılır. Kış mevsiminin sonunda, bahar aylarında ve erken yaz döneminde görülmesine rağmen her yaş grubundaki insanlara bulaşabilir.
Beşinci Hastalık Nasıl Bulaşır?
Beşinci hastalık, Parvovirüs B19 virüsünün insandan insana geçmesiyle ortaya çıkar. Virüsün yaygın bulaşma yolları:
-
Solunum Yolu ile Bulaşma: Hasta kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında etrafa yayılan solunum damlacıklarının inhalasyonu sık görülen bulaşma şeklidir.
-
Yakın Temas: Aynı evde yaşamak, aynı sınıfta bulunmak veya aynı ofis ortamını paylaşmak bulaşma riskini artırır.
-
Kuluçka Döneminde Bulaş: Beşinci hastalık, döküntüler ortaya çıkmadan önceki dönemde daha bulaşıcıdır. Döküntü başladıktan sonra bulaştırıcılık büyük ölçüde azalır.
-
Kan Yoluyla Bulaşma: Nadir durumlarda kan transfüzyonları sırasında virüs bulaşabilir.
-
Anneden Bebeğe Geçiş: Hamilelikte geçirilen enfeksiyon, plasenta aracılığıyla bebeğe geçebilir ve bu durum özellikle gebeliğin ilk yarısında risk oluşturur.
Beşinci Hastalık Teşhisi Nasıl Yapılır?
Beşinci hastalığın tanısı çoğu zaman klinik muayene ile konulur. Yüzde görülen tokatlanmış yanak görünümü ve ardından vücuda yayılan döküntüler, hastalık için oldukça tipik özelliklerdir.
-
Klinik Değerlendirme: Çocuk doktoru veya enfeksiyon hastalıkları uzmanı, hastanın öyküsünü dinleyerek fizik muayene yapar. Ateş, halsizlik ve döküntünün seyri göz önünde bulundurulur.
-
Laboratuvar Testleri: Çoğu vakada test gerekmez. Ancak bazı özel durumlarda, özellikle hamilelikte ya da bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde, kesin tanı için kan testleri yapılabilir. Bu testlerde Parvovirüs B19’a karşı oluşan antikorlar (IgM ve IgG) veya virüsün genetik materyalini (PCR yöntemiyle) tespit etmek mümkündür.
-
Risk Gruplarında İnceleme: Hamile kadınlarda beşinci hastalıktan şüphelenildiğinde hem anne hem de bebeğin durumu yakından takip edilir. Ultrason incelemeleriyle bebekte kansızlık ya da gelişim geriliği olup olmadığı değerlendirilebilir.
Beşinci hastalık çoğu çocukta yalnızca klinik belirtilere bakılarak teşhis edilir. Ancak riskli gruplarda kesin tanı için kan tahlilleri ve ileri tetkikler gerekebilir.
Beşinci Hastalık Nasıl Tedavi Edilir?
Beşinci hastalık, çoğu çocukta hastalık hafif seyreder ve bağışıklık sistemi sayesinde kendiliğinden iyileşir. Tedavide amaç, belirtileri hafifletmek ve hastanın rahatlamasını sağlamaktır.
-
İstirahat: Çocuğun yeterince dinlenmesi, iyileşme sürecini hızlandırır.
-
Bol Sıvı Tüketimi: Su ve sıvı alımı, ateş ve halsizliğe bağlı sıvı kaybını önlemek için önemlidir.
-
Ateş ve Ağrı Kontrolü: Yüksek ateş veya baş ağrısı gibi şikayetlerde doktor önerisiyle ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
-
Kaşıntı ve Döküntü Yönetimi: Döküntüler genellikle kaşıntısızdır, ancak rahatsızlık hissi olursa nemlendirici losyonlar veya doktor önerili hafif ilaç grupları kullanılabilir.
-
Eklem Ağrıları: Doktor tarafından gerekli görüldüğü takdirde ağrı kesici ilaçlar tercih edilebilir.
Riskli Gruplarda Tedavi
-
Hamileler: Parvovirüs B19 enfeksiyonu, nadir de olsa bebekte kansızlık ve düşük riski oluşturabileceği için hamilelerin mutlaka kadın doğum uzmanı ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı kontrolünde olması gerekir.
-
Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar: Kemoterapi gören hastalar, organ nakli veya kronik kan hastalığı olanlarda enfeksiyon ağır seyredebilir. Bu gruptaki kişilerin hekim kontrolü altında özel takip ve tedavi planına ihtiyacı olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Beşinci hastalık bulaşıcı mı?
Evet, hastalık solunum yolu damlacıklarıyla bulaşabilir. Bulaşıcı dönem döküntü başlamadan önceki günlerdir. Döküntü çıktıktan sonra bulaştırıcılık büyük oranda azalır.
Beşinci hastalık tehlikeli midir?
Çocuklarda, hafif seyreder ve kalıcı bir sorun bırakmaz. Hamilelerde, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ve kronik kan hastalığı bulunan kişilerde, sonuçlar daha şiddetli olabilir.
Hamilelikte beşinci hastalık riskli midir?
Hamilelikte geçirilen beşinci hastalık, özellikle gebeliğin ilk yarısında bebeğe geçerek kansızlık veya düşük riskine yol açabilir. Bu nedenle şüpheli temas durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Beşinci hastalık tekrarlar mı?
Hayır, beşinci hastalık bir kez geçirildiğinde bağışıklık gelişir ve aynı kişi hastalığı tekrar geçirmez.