Çocuklarda idrar kaçırma, pediatrik hasta grubunda sık karşılaşılan ve hem çocukların yaşam kalitesini hem de ailelerin günlük yaşamını etkileyebilen bir durumdur. Gelişimsel süreçle ilişkili olabileceği gibi, bazı durumlarda altta yatan fizyolojik, anatomik ve psikolojik etkenlerin bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Gece ve gündüz saatlerinde meydana gelen idrar kaçırma şikayetleri, çocuğun yaşına ve genel sağlık durumuna göre detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir.
Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedir?
Çocuklarda idrar kaçırma, çocuğun istemsiz bir şekilde idrarını tutamaması durumudur. 5 yaşından küçük çocuklarda zaman zaman alt ıslatma, gelişimin doğal bir parçası olarak kabul edilebilir. Ancak bu yaş sonrasında sık ve tekrarlayıcı bir biçimde devam ediyorsa, tıbbi açıdan değerlendirilmesi gerekir.
İdrar kaçırma, genellikle iki şekilde sınıflandırılır:
-
Gece alt ıslatma (enürezis nokturna)
-
Gündüz alt ıslatma (diurnal enürezis)
Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda idrar kaçırma problemi, altta yatan bir sağlık sorunundan kaynaklanabileceği gibi duygusal, psikolojik ve davranışsal nedenlerden de olabilir.
Fizyolojik Nedenler
-
Mesane kapasitesinin çocuğun yaşına göre küçük olması
-
Uyku sırasında idrar hissiyle uyanma refleksinin gelişmemiş olması
-
Genetik yatkınlık
-
Aşırı yorgunluk
Fonksiyonel Nedenler
-
Tuvalet alışkanlıklarının yeterince gelişmemiş olması
-
Tuvaleti erteleme davranışı
-
Düzensiz sıvı tüketimi
Medikal Nedenler
-
İdrar yolu enfeksiyonları
-
Kabızlık
-
Nörolojik hastalıklar
-
Uyku apnesi
Psikolojik Nedenler
-
Taşınma, boşanma, kardeş doğumu gibi travmatik yaşantılar
-
Okul kaygısı, özgüven problemleri
Çocuklarda Gece Alt Islatma (Enürezis Nokturna)
Çocuklarda gece alt ıslatma, tıbbi terimle enürezis nokturna olarak adlandırılır. Bu durum genellikle 5 yaşından büyük çocuklarda görülen ve gece uykuda idrar kaçırma sorunudur.
Enürezis nokturna, çocuğun fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Tedavi edilebilir bir durumdur ve çocuğun tedavi sürecinde ailesinin desteği önemlidir. Ebeveynlerin sabırlı ve anlayışlı olması, çocuğun bu durumuyla başa çıkmasında yardımcı olacaktır.
Gece alt ıslatmanın bazı nedenleri şunlardır:
-
Genetik faktörler
-
Antidiüretik hormon (ADH) düzeylerinin gece yeterince artmaması
-
Mesane kaslarının yeterince gelişmemiş olması
-
Uyku düzeni bozuklukları
Gece alt ıslatma zamanla azalarak kaybolur ancak sık ve uzun süreli durumlarda değerlendirme gerekebilir.
Çocuklarda Gündüz Alt Islatma (Diurnal Enürezis)
Gündüz saatlerinde görülen idrar kaçırma, çoğu zaman yanlış tuvalet alışkanlıkları ya da davranışsal etkenlerle ilişkilidir. Fakat bu durum gece alt ıslatmaya göre daha dikkatle ele alınmalıdır çünkü altta yatan medikal bir problem olabilir.
Gündüz alt ıslatmanın nedenleri:
-
Tuvalete gitmeyi erteleme alışkanlığı
-
Yetersiz sıvı alımı veya aşırı sıvı tüketimi
-
Mesane kaslarının zayıf olması
-
Duygusal stres ve dikkat eksikliği
-
Kabızlık
-
İdrar yolu enfeksiyonları
Gündüz idrar kaçıran çocuklarda detaylı bir değerlendirme, fizik muayene ve gerekirse idrar tahlili yapılması önerilebilir.
Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
İdrar kaçırma durumunda ilk aşamada genellikle günlük rutinlerde değişiklik yapmak önerilir. Bu değişiklikleri uygularken çocuğa karşı baskı kurmaktan, aşırı titiz davranışlar sergilemekten ve azarlayıcı yaklaşımlardan uzak durulmalıdır.
-
Günün içinde ve geceleri tüketilen sıvı miktarında değişiklik yapılması,
-
Yatmadan önce su içirilmemesi,
-
Kafein içeren gıda ve içecekler tüketilmemesi,
-
Uyumadan önce tuvalete gitme,
-
Çocuğunuzu belirli aralıklarla gece tuvalete gitmesi için uyandırma,
-
Gazlı içeceklerden ve şekerli gıdalardan uzak durulması,
-
Çocuğun kullandığı tuvaletin mutlaka oturaklı olması, boyuna uygun basamak kullanılması,
-
Doktorunuz, çocuğun özsaygısını artırmaya yönelik olarak önerilen davranış değişikliklerini de önerebilir.
Bazı durumlarda çocuklarda alarm tedavisi veya ilaç tedavisi başlanabilir. Alarm tedavisinde çocuğun 8 yaşını doldurması beklenmeli, tedavi 2-3 ay sürebilir ve %70-84 oranında iyileşme sağlayabilir.
İlaç tedavisi, istenmeyen idrar torbası kasılmalarını önlemek için kullanılır ve yan etkileri arasında ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, yüz kızarması gibi durumlar yer alır. İdrar kaçırma sorunu kabızlık ya da enfeksiyon kaynaklı ise önce bu nedenlerin tedavi edilmesi gerekir.
Çocuğunuz, hayatındaki değişikliklerle veya diğer stres faktörleri ile başa çıkmak için terapi tekniklerinden faydalanabilir. Bu süreçte çocuk psikiyatristi ile çalışmak, önemli bir rol oynayabilir.
Sık Sorulan Sorular
Çocuklarda gündüz alt ıslatma geceye göre daha mı ciddi?
Evet, gündüz görülen idrar kaçırmalar bazen enfeksiyon, nörolojik sorunlar veya davranışsal bozukluklara işaret edebilir. Bu nedenle daha dikkatli ele alınmalıdır.
Tuvalet alışkanlığının kazanılmaması idrar kaçırmaya neden olur mu?
Evet. Tuvaleti erteleme, düzenli çıkmama veya yanlış tuvalet eğitimi gibi durumlar mesane kontrolünü olumsuz etkileyebilir.
Çocuklarda alt ıslatma psikolojik olabilir mi?
Evet. Aile içi değişiklikler, stres, korkular ya da okul kaygısı gibi faktörler alt ıslatmayı tetikleyebilir.
Her alt ıslatma vakası tedavi gerektirir mi?
Hayır. 5 yaşına kadar görülen bazı durumlar geçici olabilir. Ancak 5 yaş sonrası düzenli devam ediyorsa mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.