Çikolata kisti (endometriozis), rahim iç tabakasındaki endometrium dokusunun rahim dışında büyümesiyle gelişen bir hastalıktır. Yumurtalıklarda ve pelvik bölgede görülebilir. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık yüzde 10’unda ortaya çıkan endometriozis, infertilite sorunu yaşayan kadınlarda ise yüzde 25–30 oranında saptanmaktadır. Adet döneminde şiddetlenen ağrı belirgin belirtidir, ancak hastalık ilerledikçe yaşam kalitesini etkileyen farklı şikayetler de görülebilir. Erken tanı, hem ağrı kontrolü hem de üreme sağlığının korunması açısından önemlidir.
Çikolata Kisti (Endometriozis) Nedir?
Çikolata kisti, endometriozis hastalığında yumurtalıklarda oluşan, içi koyu renkli sıvı ile dolu bir kist türüdür. Endometriozis ise rahim iç tabakasına benzer dokunun rahim dışında bulunmasıyla gelişen kronik bir rahatsızlıktır. Doku her adet döngüsünde hormonal değişimlere yanıt verdiği için zamanla oluştuğu bölgede inflamasyon, yapışıklık ve kitle gibi sorunlara neden olabilir.
Çikolata kistleri, yumurtalıklarda görülür ve hastalığın yaygınlığına bağlı olarak ağrı, adet düzeninde değişiklikler veya üreme fonksiyonlarında etkilenme gibi farklı bulgular verir. Hastalığın seyrini belirleyen en önemli faktörler kistin boyutu, yerleşimi ve eşlik eden endometriozis odaklarının yaygınlığıdır.
Endometriozis (Çikolata Kisti) Neden Olur?
Endometriozis oluşumunda sık karşılaşılan mekanizma, adet döneminde dökülen dokunun bir kısmının fallop tüplerinden karın içine geçmesidir. Bu hücreler pelvik bölgede tutunarak zamanla çoğalabilir ve kistik yapılara dönüşebilir. Özellikle adet dönemlerinde artan ağrıya ve bazı hastalarda yaşam kalitesini etkileyen pelvik rahatsızlıklara yol açabilir.
Çikolata kisti gelişimine neden olan faktörler şunlardır:
-
Retrograd adet akışı
-
Genetik yatkınlık
-
Bağışıklık sistemindeki işlev bozuklukları
-
Östrojen düzeylerinin yüksek olması
-
Sezaryen veya pelvik cerrahi gibi işlemler sonrası hücre taşınması
Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?
Çikolata kisti, büyüklüğü ve yerleşim yerine göre farklı şikayetlere yol açabilir. Belirtiler genellikle dokunun hormonlara verdiği yanıta, oluşan inflamasyona ve kistin çevre dokulara yaptığı baskıya bağlı olarak değişebilir.
Çikolata kisti olan kişilerde görülen belirtiler şunlardır:
-
Adet dönemlerinde şiddetli ağrı
-
Bel, kasık ve alt karın bölgesinde kronik ağrı
-
Cinsel ilişki sırasında ağrı
-
Bağırsak hareketleri sırasında ağrı ve baskı hissi
-
Adet düzensizlikleri veya yoğun adet kanaması
-
Mide bulantısı, karın şişkinliği ve hazımsızlık
-
Gebe kalmakta güçlük
Bazı hastalarda ağrı belirgin olmayabilir, ancak kist büyüdükçe karın alt bölgesinde dolgunluk veya baskı hissi ortaya çıkabilir. Bu nedenle tekrarlayan adet sancıları veya açıklanamayan pelvik ağrı durumunda uzman değerlendirmesi önemlidir.
Çikolata Kisti Nasıl Teşhis Edilir?
Çikolata kistinin tanısı çoğunlukla pelvik muayene ve görüntüleme yöntemleriyle konur. Ultrason, özellikle yumurtalıktaki kistik yapıların değerlendirilmesinde ilk basamak görüntüleme yöntemidir. Daha detaylı değerlendirme gereken durumlarda MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) tercih edilebilir. Endometriozis odaklarının kesin tanısı ve yaygınlığının değerlendirilmesi için altın standart yöntem ise laparoskopidir. Bu yöntemde hem tanı koymak hem de aynı seansta odakları tedavi etmek mümkündür.
Çikolata Kisti (Endometriozis) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çikolata kisti, doğru yaklaşımla yönetilebilen bir hastalıktır. Tedavi; hastanın yaşına, şikayetlerine, kistin boyutuna ve çocuk sahibi olma isteğine göre farklı yöntemlerle planlanabilir. Ağrı şikayeti ön planda olan veya hastalığın hafif-orta seyirli olduğu kişilerde genellikle medikal tedavi tercih edilirken, ileri evrelerde ya da gebelik isteğinin olduğu durumlarda cerrahi seçenekler gündeme gelebilir.
Belirli bir süredir gebe kalamama nedeni ile başvuran hastalarda ilk aşamada aşılama veya tüp bebek gibi yardımcı üreme teknikleri değerlendirilebilir. Bu yöntemlerle birçok hasta gebelik elde edilebilmektedir. Ancak bu uygulamalardan yeterli yanıt alınmayan veya kistin üreme fonksiyonlarını etkilediği düşünülen durumlarda cerrahi müdahale planlanabilir.
Cerrahi tedavide, laparoskopik yöntem kullanılabilir. Bu işlem sırasında çikolata kistinin temizlenmesi, varsa yapışıklıkların açılması ve tüplerin işlevsel yapısına yeniden kavuşması hedeflenir. Derin yerleşimli ve çevre dokulara yayılan endometriozis odaklarında nodüllerin çıkarılması da tedavi sürecine dahil olabilir.
40 yaş üzerindeki hastaların daha dikkatli takip edilmesi önemlidir. Bu yaş grubunda bazı endometriozis odaklarının yumurtalık kanseri ile ilişkili olabilme riski göz önünde bulundurulur. Ultrason ve MR görüntülemede şüpheli bir yapı saptanması durumunda, ilgili yumurtalık ya da tüpün cerrahi olarak çıkarılması tedavi seçenekleri arasında yer alabilir.
Sık Sorulan Sorular
Çikolata kisti ağrı dışında başka belirtiler de yapabilir mi?
Evet, bağırsak hareketlerinde ağrı, şişkinlik, mide rahatsızlığı, cinsel ilişkide ağrı veya yoğun adet kanaması gibi farklı şikayetler de görülebilir. Belirtiler kişiden kişiye değişebilir.
Endometriozis hamile kalmayı zorlaştırır mı?
Evet, endometriozis bazı kadınlarda yumurtalık ve tüplerin işlevini etkileyerek gebe kalmayı güçleştirebilir. Ancak uygun tedavi ve gerektiğinde yardımcı üreme yöntemleri ile sağlıklı gebelik elde edilebilir.
Çikolata kisti tekrarlar mı?
Evet, tedavi sonrasında bazı hastalarda endometriozis odakları yeniden oluşabilir. Düzenli takip ve doktor önerilerine uyulduğu takdirde tekrarlama riskini azalabilir.
Çikolata kisti kansere dönüşür mü?
Çikolata kistlerinin büyük çoğunluğu iyi huyludur. Ancak özellikle 40 yaş üzerindeki hastalarda kistin izlenmesi önemlidir; şüpheli bir görüntü saptanırsa ileri değerlendirme gerekebilir.
