Nistagmus, gözlerde istemsiz ve ritmik hareketlerin meydana gelmesiyle karakterize olan bir göz hastalığıdır. Toplumda göz titremesi olarak bilinen bu rahatsızlık, kişilerin görme kalitesini olumsuz etkileyebilir ve günlük yaşam aktivitelerinde çeşitli kısıtlamalara yol açabilir. Bazı kişiler doğuştan göz titremesi ile doğabilirken, bu durum yaşın ilerlemesiyle de ortaya çıkabilir. Nistagmusun erken dönemde teşhis edilmesi ve altta yatan nedenlerin detaylı şekilde değerlendirilmesi, tedavi sürecinin planlanması açısından önemli
Nistagmus Nedir?
Nistagmus, göz titremesi, gözün istem dışı hareket etmesi anlamına gelir. Bu durum doğuştan var olabilir veya bebeklik dönemi ve sonrasında ortaya çıkabilir. Nistagmusun sebepleri tek bir faktöre bağlı değildir; farklı nedenleri olabilir ve bazen görme yeteneğini etkilemeyebilir.
Bebeklerde baş sallama ile birlikte ortaya çıkabilir. Görme üzerinde herhangi bir etkisi olmayan durumlarda, ilkokul çağına geldikçe göz titremesi azalır ve tamamen geçebilir. Göz titremesi bazen düşük görme kapasitesi veya nörolojik problemlere bağlı olarak gelişebilir.
Nistagmus Türleri Nelerdir?
Nistagmusun farklı alt tipleri mevcuttur. Sık görülen göz titreme türleri:
Vertikal Nistagmus
Gözlerin istem dışı veya düzenli olarak yukarı, aşağı, sağa ve sola doğru hareket ettiği bir tür göz hastalığıdır. Farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilen dikey nistagmus; merkezi sinir sistemi bozuklukları, optik sinir felci gibi çeşitli nedenlerle ilişkilendirilebilir.
Horizontal Nistagmus
Gözlerin ritmik hareket ettiği yatay nistagmus, farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. İlaç kullanımı, iç kulak problemleri ve merkezi sinir sistemi bozuklukları, bu tür nistagmusa yol açabilir. Tedavi için, bir nöroloji uzmanı ile göz doktoru işbirliği yaparak değerlendirme gerçekleştirecektir.
Nörolojik Nistagmus
Nistagmus, beyin ve omurilikle ilgili nörolojik sorunlar arasında yer alan bir durumdur. Beyin tümörleri, multipl skleroz (MS), inme ve doğuştan gelen nörolojik problemler gibi durumlar nistagmusa yol açabilir.
Rotasyonel (Torsiyonel) Nistagmus
Gözlerin dönme tarzında hareket ettiği Rotasyonel Nistagmus, istemsiz ve ritmik göz hareketlerinden ayrılan bir durumdur. Tedavi amacıyla göz doktoru ve nörolog tarafından detaylı bir inceleme yapılmalıdır, böylece altta yatan sebepler anlaşılabilir.
Nistagmus Belirtileri Nelerdir?
Nistagmus, göz kaslarının istemsiz hareketleri sonucunda ortaya çıkan çok sayıda belirtiyle kendini gösterir. Belirtiler hastalığın tipine, şiddetine ve altta yatan nedene bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir.
-
Gözlerde İstemsiz Titreme Hareketi:
Temel belirtisi, gözlerin istemsiz şekilde sağa-sola, yukarı-aşağı veya dairesel hareket etmesidir. Bu titreme sürekli olabilir ya da bakış yönüne göre artıp azalabilir.
-
Net Görme Güçlüğü:
Göz kaslarının stabil pozisyonda kalamaması nedeniyle, kişi bir nesneye odaklanmakta zorlanabilir. Özellikle ince ayrıntı gerektiren işlerde net görme zayıflayabilir.
-
Bulanık veya Sallanan Görüntü Algısı:
Nistagmuslu kişiler çevrelerindeki objeleri sabit değil, sürekli titriyormuş gibi görebilir. Bu durum hareketli ortamlarda belirginleşir ve kişide rahatsızlık hissine yol açabilir.
-
Baş Pozisyonunu Değiştirme Gereksinimi:
Bazı nistagmus tiplerinde belirli bir baş duruşu göz hareketlerinin azalmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle kişiler, başlarını bir yöne eğerek veya çevirerek daha rahat görebilecekleri nötral pozisyonu bulmaya çalışabilir.
-
Denge Kaybı veya Baş Dönmesi Hissi:
Nistagmus, göz kasları ile birlikte dengeyi sağlayan iç kulak ve beyin merkezlerini de etkileyebilir. Bazı hastalar, ani baş hareketlerinde sersemlik ve vertigoyu andıran baş dönmesi yaşayabilir. Denge bozukluğu, yürürken veya merdiven inip çıkarken güvensizlik hissine neden olabilir.
-
Işık Hassasiyeti ve Göz Yorgunluğu:
Parlak ışıklara sahip ortamlarda titreme daha belirgin hale gelebilir. Gözlerde yorgunluk, sulanma, ışığa bakarken rahatsızlık gibi ek şikayetler gelişebilir.
Belirtiler; günlük yaşamda okuma, araç kullanma, bilgisayarla çalışma gibi aktiviteleri zorlaştırabilir.
Göz Titremesi Neden Olur?
Göz titremesi her kişide farklı nedenlere bağlı ortaya çıkabilir. Uzun süreli çalışma saatleri sonrasında yaşanan stres, göz yorgunluğu ve uyku eksikliği sık rastlanan nedendir. Burada stres yönetimi, uyku düzeni sonrası düzelme beklenebilir.
Doğuştan Gelen Faktörler
-
Göz siniri gelişiminde yaşanan bozukluklar
-
Retina hastalıkları
-
Göz kaslarının kontrolünü sağlayan beyin bölgelerinde işlev bozuklukları
Nörolojik ve Sistemik Hastalıklar
-
Multipl Skleroz (MS)
-
Felç
-
Beyin tümörleri
-
İç kulak hastalıkları
İlaç Kullanımı ve Çevresel Faktörler
-
Epilepsi ilaçları ve yatıştırıcılar
-
Alkol zehirlenmesi
-
Kafa travmaları
Göz Titremesi Nasıl Tedavi Edilir?
Nistagmus hastalığının doğru bir şekilde teşhis edilmesi büyük önemlidir çünkü uygun tedavi planlanması için altta yatan sebebin tespit edilmesi gereklidir. Nedenler ise tedavinin etkinliğini doğrudan etkileyebilir. Nistagmus hastalarına uygulanabilecek tedaviler arasında gözlükler, teleskopik destek cihazları, damlalar, ilaç tedavisi ve gerekli durumlarda cerrahi müdahale bulunmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Nistagmus ilerleyici bir hastalık mıdır?
Doğuştan gelen (konjenital) nistagmus genellikle sabit seyirlidir, belirgin bir ilerleme göstermeyebilir. Ancak edinsel (sonradan gelişen) nistagmus vakalarında altta yatan hastalık ilerlerse göz titremesi de artabilir.
Nistagmus gözlükle düzelir mi?
Gözlük ve prizma camları görme netliğini artırabilir ve baş pozisyonunu düzeltmeye yardımcı olarak semptomları azaltabilir.
Bilgisayar kullanmak nistagmuslu bireylerde sakıncalı mıdır?
Bilgisayar kullanmak sakıncalı olmayabilir ancak uzun süre ekrana bakmak göz yorgunluğunu artırabilir. Bu nedenle sık mola vermek, ekran parlaklığını azaltmak ve uygun aydınlatma sağlamak önerilir.
Nistagmus doğumda fark edilir mi?
Konjenital nistagmus bazı bebeklerde doğumdan birkaç hafta sonra fark edilir. Özellikle 2-3 aylık dönemde göz hareketleri belirginleşir ve aileler istemsiz sallanmayı gözlemleyebilir.