Gözlerde şaşılık ve kayma olmadığı halde, şaşılık varmış gibi algılanması durumu, yalancı şaşılık olarak adlandırılmaktadır. Bu durum yüzün bazı yapısal özellikleri nedeniyle meydana gelen bir optik yanılsama nedeniyle ortaya çıkabilir. Yaygın olarak görülen yalancı şaşılık türü, gözlerin çapraz olarak algılanmasıdır ve bu duruma yalancı içe kayma denir. Nadir görülen durumlar arasında ise gözlerin dışa doğru kaydığı algısı ve gözlerin dikey olarak hizalanmadığı yanılsaması durumları vardır.
Yalancı Şaşılık Nedir?
Yalancı şaşılık, aslında gözlerin kaymadığı ancak bir kayma olduğu gibi göründüğü bir durumdur, bebeklerde ve küçük çocuklarda meydana gelebilir.
Bebeklerin yüz anatomisi henüz tam olarak gelişmediği için burun kökleri basık ve göz çevresindeki cilt kıvrımlıdır, bu da gözlerin içe doğru bir kayma izlenimi yaratabilir. Bu görünüm çocukların büyümesi ve yüz hatlarının olgunlaşmasıyla azalabilir. Aynı zamanda, göz kürelerinin yapısal farklılıkları veya görme ekseninin geometrik eksene olan konumu da çocukların şaşılık belirtileri göstermelerine yol açabilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Yalancı Şaşılık Neden Olur?
Bebeklerde ve küçük çocuklarda yalancı şaşılık, genellikle yüzdeki anatomik özelliklerden kaynaklanır. Özellikle şu durumlarda daha sık görülür:
-
Burun kökünün geniş ve yassı olması: Gözler arasındaki mesafeyi daha yakınmış gibi gösterir ve gözlerin kayıyormuş izlenimi yaratır.
-
Epikantus katlantısı: Üst göz kapağının iç köşesindeki deri kıvrımı gözün iç kısmını kısmen örter.
-
Göz kapak yapısı: Göz akının yapısal olarak daha az görünmesi, çocuğun bakışlarında kayma varmış gibi bir izlenim yaratabilir. Bu anatomik görünüm, genellikle bebeklik ve erken çocukluk dönemlerinde daha belirgindir.
Çocukların büyümesiyle birlikte yüz oranları değişir. Burun kökü belirginleşir, göz çevresi daha olgun bir şekil alır ve bu gelişim süreciyle birlikte yalancı şaşılık görünümü genellikle azalır veya tamamen kaybolabilir. Zamanla yüzdeki anatomik özelliklerin değişimi ile birlikte bu tür optik illüzyonlar doğal olarak ortadan kalkar.
Yalancı Şaşılık Göz Tembelliğine Neden Olur mu?
Yalancı şaşılık, yalnızca dış görünüşle ilgili olduğu için göz tembelliğine sebep olmayabilir. Ancak gerçek şaşılık durumlarında göz tembelliği gelişebilir. Bu nedenle, yalancı şaşılık olarak düşünülen durumlarda bile periyodik göz muayenesi yapılmalıdır.
Bebeklerde görülen göz kayması durumunda vakit geçirmeden doktor kontrolünden geçirilmelidir. Bebeklerin gözleri henüz gelişme sürecinde olduğu için bu tür durumlara erken müdahale edilmediğinde, kalıcı sorunlara veya komplikasyonlara yol açabilir. Ebeveynlerin bebeklerinin göz hareketlerini düzenli olarak kontrol etmeli ve anormallik fark ettiklerinde bir uzmana danışılmalıdır.
Yalancı Şaşılık ve Gerçek Şaşılık Nasıl Ayırt Edilir?
Gerçek şaşılık ile yalancı şaşılığı ayırt etmek bazen zor olabilir. Göz doktorları, ışık refleksi testi ve göz hareket muayenesiyle tanıyı netleştirebilir. Aşağıdaki işaretler gerçek şaşılığa işaret eder:
-
Gözlerden birinin sürekli farklı yöne bakması
-
Başı eğik tutmak
-
Göz kapaklarından birinin daha düşük olması
-
Göz tembelliği belirtileri
Yalancı Şaşılık Muayenesi Nasıl Yapılır?
Rutin Göz Muayeneleri
Yalancı şaşılık şikayetiyle gelen kişilerin gözlerinde görme ve retina muayeneleri gibi rutin testler yapılabilir. Bu tür bir şikayet sıkça karşılaşılan durumlar arasındadır ve hastaları değerlendirirken göz muayenesinin standart prosedürleri uygulanır.
Hirschberg Testi
Hirschberg testi ile gözlerdeki ışık yansımaları incelenir. Göz hareketlerinin analizi, her bir gözün 9 farklı bakış yönünde incelenmesini de içerir.
Üç Boyutlu Görme Testi
Bebeklerin konuşma becerilerinin geliştiği dönemde, üç boyutlu görme testi uygulanabilir. Bu testle şaşılığın varlığı tespit edilebilir. Test için kırmızı-yeşil camlı gözlükler ve özel kartlar kullanılır.
Örtme Testi
Bir gözü kapatıp diğer gözle görme uyumu bozulduğu takdirde yaşanan değişiklikler incelenir. Sonrasında ise kapatılan göz açılır, eğer bu gözde hareket varsa değerlendirme yapılır.
Sık Sorulan Sorular
Bebeklerde yalancı şaşılık ne zaman tamamen iyileşir?
Yalancı şaşılık, bebeklerin yüz yapısı geliştikçe iyileşme gösterebilir. 6 ila 12. ay içerisinde belirginliğini kaybetmeye başlar ve çoğu çocukta 2–3 yaş civarında tamamen düzelme yaşanır. Ancak kayma belirginleşiyorsa veya kalıcı gibi görünüyorsa mutlaka göz muayenesi gereklidir.
Yalancı şaşılık göz tembelliği yapar mı?
Hayır, yalancı şaşılık yalnızca görüntüden ibarettir ve tek başına göz tembelliği yapmaz. Ancak gerçek şaşılıkta göz tembelliği gelişme riski daha yüksektir. Bu nedenle her durumda doktor muayenesi önemli.
Yetişkinlerde yalancı şaşılık neden olur?
Yetişkinlerde yalancı şaşılık nadiren görülür. Çoğunlukla burun kökü genişliği ya da göz kapağı şekli nedeniyle gözlerde kayma izlenimi oluşabilir. Yetişkinlerde kayma şüphesi varsa gerçek şaşılık olasılığı mutlaka araştırılmalıdır.
Yalancı şaşılık ne zaman düzelir?
Bebek büyüdükçe yüz yapısı oturur ve yalancı kayma görünümü düzelir. Ancak ayırıcı tanı için mutlaka uzman değerlendirmesi yapılmalıdır.