Ayağa kalktığınızda yaşanan ani göz kararması, kan basıncındaki değişikliklerden kaynaklanabilir. Vücut pozisyonunuzu değiştirdiğinizde, ayağa kalktığınızda, kanın bacaklara doğru akışında bir miktar gecikme olabilir ve bu durum beyne yeterince oksijen gitmemesine neden olabilir. Göz kararması genellikle birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir. Tehlikeli değildir, ancak sürekli tekrar etmesi durumunda bir uzmana başvurulması önerilir.
Göz Kararması Nedir?
Göz kararması; görme alanında ani bir bulanma, siyah noktalar veya kısa süreli körlük hissiyle karakterizedir. Göz kararması genellikle kısa süreli bir durumdur ve ani hareketler sonucu meydana gelebilir. Bunlar arasında eğilip hızla kalkma, yataktan aniden kalkma gibi durumlar yer alır. Düşük tansiyon, hipoglisemi, aşırı yorgunluk ve uykusuzluk da bu duruma neden olabilir.
Göz Kararması Çeşitleri Nelerdir?
Göz kararması durumunda çeşitli türle mevcuttur ve bu türlerin etkileri göz önünde bulundurulmalıdır.
Tansiyon ve şeker seviyelerindeki dalgalanmaların neden olduğu mide bulantısı ile göz kararması görülebilir. Baş ağrısı da bu duruma ek olarak migrende ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, bir nörolojik rahatsızlığın varlığını işaret edebilir.
Göz kararması durumunda sıklıkla yaşanan bir başka belirti de kulak çınlamasının eşlik ettiği durumdur.
Ayağa kalkınca yaşanan göz kararması sık karşılaşılan bir durumdur. Bu durumun ana nedeni, kişinin ani olarak ayağa kalkmasıyla birlikte tansiyonun birden düşmesi ve beyne yeterli kan akışının sağlanamamasıdır. Bu duruma baş dönmesi ve mide bulantısı da eşlik edebilir.
Ayağa Kalkınca Göz Kararması Neden Olur?
Ayağa kalkıldığı zaman yaşanan göz kararmasının yaygın sebebi, kan basıncında ani düşüştür. Uzun süre hareketsizlik, açlık, susuzluk ve iç kulak sorunları gibi vertigo da neden olabilir. Bunun yanı sıra, diyabet ve uykusuzluk gibi faktörler de rol oynayabilir.
Göz kararmasının yaygın nedenleri şunlardır:
-
Ortostatik hipotansiyon: Ayağa kalkıldığında kanın bacaklarda birikmesiyle beyne giden kan azalır. Bu durum sık karşılaşılan nedendir.
-
Anemi: Kandaki oksijen taşıma kapasitesinin azalması gözlerde kararma ve halsizliğe yol açabilir.
-
Hipoglisemi: Açlık durumuna veya diyabet tedavisine bağlı gelişen düşük şeker göz kararmasına sebep olabilir.
-
Dehidrasyon: Yetersiz sıvı alımı, aşırı terleme ya da ishal gibi durumlar tansiyon düşüklüğüne ve göz kararmasına yol açabilir.
-
Kalp-damar hastalıkları: Ritim bozukluğu, kalp kapak hastalıkları ya da damar daralmaları göz kararmasıyla birlikte çarpıntı ve nefes darlığı yapabilir.
-
Nörolojik rahatsızlıklar: Nadir görülse de beyin ve sinir sistemi hastalıkları anlık görme kayıplarına neden olabilir.
Ayağa Kalkınca Göz Kararması Nasıl Teşhis Edilir?
Ayağa kalkınca göz kararması, farklı sağlık sorunlarının belirtisi olabileceği için nedeninin doğru şekilde araştırılması gerekir. Tanı koymak için sırasıyla şu adımlar izlenir:
-
Ayrıntılı öykü ve fizik muayene: Uzman, göz kararmasının ne sıklıkla yaşandığını, ne kadar sürdüğünü ve beraberinde baş dönmesi, çarpıntı, bayılma gibi ek şikayetler olup olmadığını sorgular.
-
Kan basıncı ölçümleri: Otururken ve ayağa kalktıktan sonraki dakikalarda tansiyon ölçülerek ortostatik hipotansiyon varlığı araştırılır. Bu yöntem, göz kararmasının sık nedeni olan ani tansiyon düşüklüğünü ortaya koyabilir.
-
Kan testleri: Tam kan sayımı ile kansızlık veya enfeksiyon varlığı değerlendirilir. Kan şekeri ölçümü hipoglisemi olasılığını gösterir. Vitamin ve mineral düzeyleri de incelenir.
-
Kardiyolojik incelemeler: Kalp ritim bozuklukları, kapak hastalıkları veya dolaşım problemlerini tespit etmek için EKG, ritim Holter cihazı ve ekokardiyografi yapılabilir.
-
Nörolojik değerlendirmeler: Göz kararması sık tekrarlıyor, baş dönmesi ve denge kaybı ile birlikte görülüyorsa nörolojik testler gerekebilir. Gerekli durumlarda beyin MR’ı veya BT gibi görüntüleme yöntemleri uygulanarak sinir sistemi hastalıkları araştırılır.
-
Diğer ileri tetkikler: Hekimin değerlendirmesine göre tiroid fonksiyon testleri, elektrolit dengesi ölçümleri veya endokrinolojik incelemeler de yapılabilir.
Ayağa Kalkınca Yaşanan Göz Kararması Nasıl Önlenir?
Ayağa kalkarken meydana gelen göz kararmasını önlemek için birkaç etkili yöntem vardır.
Uzun süre oturduktan sonra birdenbire ayağa kalkmak, kan basıncında ani bir düşüşe neden olabilir. Yavaşça ayağa kalkmak ve vücudunuzun adaptasyonunu sağlamak göz kararmasını azaltmaya yardımcı olabilir.
Göz kararmasını engellemenin etkili bir yolu da düzenli egzersiz yapmaktır. Egzersiz, kan dolaşımını artırarak vücudun daha iyi oksijen almasını sağlar ve böylece kan basıncını dengeleyerek göz kararmasını önleyebilir.
Beslenme de göz kararmasını kontrol etmede önemli bir faktördür. Dengeli beslenmek, düşük kan şekerini önlemek açısından önemlidir. Şekerli atıştırmalıklardan kaçınmak ve kompleks karbonhidratlar ile protein bakımından zengin yiyecekler tüketmek kan şekerinin dengede tutulmasına yardımcı olabilir.
Vücudunuzu yeterince hidrate etmek de göz kararmasını azaltmada etkilidir. Yeterli miktarda su içmek, kan hacmini korur ve kan basıncının düşmesini engeller.
Yüksek tansiyon ve diyabet gibi sağlık sorunlarınız varsa mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Sağlık profesyonelinizin vereceği tavsiyelere uyarak, göz kararmasıyla başa çıkmanız ve altında yatan potansiyel sağlık sorunlarını ele almanız kolay olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Baş dönmesi ve göz kararması neden birlikte görülür?
Beyne yeterli miktarda kan ve oksijen gitmediğinde hem görme fonksiyonları hem de denge sistemi etkilenebilir. Bu nedenle baş dönmesi ile göz kararması genellikle aynı anda ortaya çıkar ve çoğu zaman ortostatik hipotansiyonun tipik bulgusudur.
Anlık göz kararması hangi hastalıkların belirtisi olabilir?
Demir eksikliği anemisi, düşük kan şekeri, tansiyon düzensizlikleri ve kalp ritim bozuklukları anlık göz kararmasına neden olabilir. Nadir durumlarda sinir sistemi hastalıkları da göz kararmasının altında yatabilir.
Ayağa kalkınca göz kararması çocuklarda da görülebilir mi?
Evet, hızlı büyüme döneminde veya yeterince sıvı tüketmeyen çocuklarda göz kararması yaşanabilir. Çocuklarda bu durum sık tekrar ederse, kansızlık ya da tansiyon problemleri açısından değerlendirilmesi gerekebilir.
Göz kararmasını önlemek için günlük yaşamda nelere dikkat edilmeli?
Ani hareketlerden kaçınmak, bol sıvı tüketmek, düzenli ve dengeli beslenmek göz kararmasının önlenmesinde etkilidir. Yeterli uyku almak, düzenli egzersiz yapmak ve periyodik sağlık kontrollerine gitmek riskin azaltılmasına destek olur.