Göz kapağı, göz yüzeyini koruyan ve görüş sırasında gözün açılıp kapanmasını sağlayan bir yapıdır. Üst göz kapağının olması gerekenden daha düşük pozisyonda olmasına göz kapağı düşüklüğü (pitozis) denir. Düşük göz kapağı yalnızca estetik bir kaygı yaratmaz; aynı zamanda görme alanının daralmasına, göz yorgunluğuna ve günlük faaliyetlerde zorlanmaya neden olabilir. Kapak düşüklüğü, tek taraflı veya çift taraflı olarak görülebilir.
Düşük Göz Kapağı (Pitozis) Nedir?
Göz kapağı düşüklüğü (pitozis), göz kapağını kaldıran kasın ve bu kası kontrol eden sinirlerin fonksiyon kaybetmesi sonucu ortaya çıkar. Bu durumda görme alanı daralabilir ve kişi daha iyi görebilmek için başını geriye doğru eğmek veya kaşlarını sürekli yukarı kaldırmak zorunda kalabilir. Pitozis tek gözde olabileceği gibi iki gözde birden de görülebilir. Düşüklük hafif olabileceği gibi görüşü engelleyecek kadar belirgin de olabilir.
Bu durum yalnızca estetik bir görünüm farklılığı oluşturmaz; özellikle belirgin pitozis duurmlarında:
-
Görme fonksiyonu etkilenebilir
-
Göz yorgunluğu gelişebilir
-
Günlük yaşam aktiviteleri zorlaşabilir
Göz Kapağı Düşüklüğü Neden Olur?
Üst göz kapağını yukarı kaldıran temel yapı levator kasıdır. Bu kasın güçsüzleşmesi, esnemesi ya da nörolojik olarak uyarı alamaması göz kapağının normalden daha aşağıda durmasına neden olur.
Göz kapağı düşüklüğünün ortaya çıkmasına neden olan başlıca faktörler:
Yaşlanmaya Bağlı Kas ve Bağ Dokusunda Zayıflama
Yaşlanmaya bağlı olarak göz kapağını kaldıran kas ve tendonlarda gevşeme yaşanabilir. Bu süreç, cildin elastikiyet kaybıyla birlikte göz kapaklarının zamanla aşağı doğru sarkmasına yol açabilir.
Doğuştan (Konjenital) Pitozis
Bebeklerde göz kapağını kaldıran kasın yeterince gelişmemesi sonucu görülebilir. Tedavi edilmediği takdirde görme tembelliğine yol açabileceği için erken teşhis önemlidir.
Travma veya Ameliyat Sonrası Gelişen Pitozis
-
Göz çevresine alınan darbeler,
-
Katarakt, retina veya göz kapağı ameliyatları sırasında kasın etkilenmesi,
levator kasının görevini yapamamasına neden olabilir.
Uzun Süreli Kontakt Lens Kullanımı
Sert yapıya sahiplens kullanan kişilerde, lenslerin düzenli olarak takılıp çıkarılması levator kasına mekanik baskı oluşturabilir ve zamanla kapağın aşağı doğru sarkmasına yol açabilir.
Sinir veya Kas Hastalıkları
Bazı nörolojik veya sistemik hastalıklar pitozise neden olabilir:
-
Myastenia Gravis (kas güçsüzlüğü)
-
Horner Sendromu
-
Diyabet veya sinir iletim sistemi hastalıkları
Bu hastalıklarda kas, kapağı kaldıracak gücü üretemez ve pitozis gelişebilir.
Botoks Uygulamaları
Kaş bölgesine yapılan yanlış veya uygun olmayan botoks uygulamaları, göz kapağını kaldıran kası etkileyerek geçici pitozise yol açabilir.
Düşük Göz Kapağı (Pitozis) Belirtileri Nelerdir?
Düşük göz kapağı (pitozis), üst göz kapağının göz bebeği üzerinde normalden daha aşağıda konumlanması sonucu görme alanının daralmasına yol açabilir. Bu durum, gün içinde görüşü netleştirmek için başı yukarı kaldırma veya kaşları kasma gibi farkında olmadan geliştirilen davranışlara neden olabilir. İleri düzey kapak düşüklüğünde kişi günlük aktivitelerde zorlanabilir ve göz yorgunluğu hissi artabilir.
Göz kapağı düşüklüğünün belirtileri:
-
Göz kapağının bir veya iki gözde düşük görünmesi
-
Görme alanında daralma
-
Gözlerde ağırlık hissi
-
Kaşları sürekli olarak yukarıya kaldırma
-
Gözde kuruluk ve aşırı sulanma
-
Görmede bulanıklık ve odaklanma güçlüğü
-
Gözlerin birbirinden farklı boyutta görünmesi
-
Çocuklarda görme tembelliği (ambliyopi) gelişmesi riski
-
Başı geriye doğru eğerek görme açısının düzeltilmeye çalışılması
Çocuklarda pitozis, kapak göz bebeğini kapatıyorsa görme gelişimini engelleyebilir. Bu nedenle erken teşhis önemlidir.
Göz Kapağı Düşüklüğü Tanısı Nasıl Konulur?
Göz kapağı düşüklüğü (pitozis), hastanın şikayetleri ve göz kapağının pozisyonu değerlendirilerek göz hastalıkları uzmanı tarafından teşhis edilir. Tanı sürecinin amacı, düşüklüğün kas kaynaklı mı, sinirsel bir durumdan mı, yoksa başka bir göz veya sistemik hastalığa bağlı mı olduğunu belirlemektir.
Tanı koymak için yapılan değerlendirmeler şunlardır:
-
Göz Kapağı Seviyesinin Ölçülmesi: Uzman, göz kapağının göz bebeğini ne kadar örttüğünü milimetrik olarak değerlendirir. Bu ölçüm pitozis derecesinin belirlenmesini sağlayabilir.
-
Kas Fonksiyonunun Değerlendirilmesi: Göz kapağını kaldıran levator kasının gücü test edilir. Kas yeterli hareket etmiyorsa cerrahi plan buna göre yapılır.
-
Görme Alanı Testi: Göz kapağı düşüklüğünün görme alanında daralmaya yol açıp açmadığı kontrol edilir. İleri pitozis vakalarında hastalar üst görüş alanında ciddi kayıp yaşayabilir.
-
Göz Muayenesi ve Göz Sağlığı Kontrolü: Göz kapağı düşüklüğünün, lens kullanımı, geçirilmiş ameliyatlar veya göz yüzeyine ait başka bir problemle ilişkili olup olmadığı değerlendirilir.
-
Ek nörolojik ve Kas İletim Testleri: Myastenia gravis veya sinirsel nedenler şüphesi varsa ileri tetkik planlanabilir.
Göz Kapağı Düşüklüğü (Pitozis) Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Pitozis yalnızca estetik bir sorun değildir; görme alanını etkilediği için çoğu durumda tedavi tıbbi bir gerekliliktir. Tedavinin temel amacı, üst göz kapağının doğal pozisyonuna getirilmesi, görme alanının açılması ve göze fonksiyonel olarak düzgün bir hareket kazandırılmasıdır.
Göz kapağı düşüklüğünde en etkili ve kalıcı tedavi seçeneği cerrahidir. Ameliyat sırasında göz kapağını kaldıran levator kası güçlendirilir veya gerektiğinde yeniden konumlandırılır. Eğer kas fonksiyonu yeterliyse, levator kası kısaltılarak kapak daha yukarı taşınır.
Levator kasının görevini yerine getirmediği durumlarda, özellikle doğuştan pitozis vakalarında veya kas fonksiyonunun ileri derecede zayıf olduğu yetişkin hastalarda , frontal askılama tekniği tercih edilebilir. Bu yöntemde göz kapağı ince askı materyaliyle alın kaslarına bağlanır ve kapak hareketi alın kasları yardımıyla sağlanır.
Cerrahi dışı tedaviler sınırlı ve geçici fayda sağlayabilir. Botoks uygulaması sonrası gelişen geçici pitozis olgularında, bazı göz damlaları kapağın hafifçe yükselmesine yardımcı olabilir; ancak bu yöntem kalıcı değildir. Bu nedenle yaşam kalitesini ve görme fonksiyonunu etkileyen göz kapağı düşüklüğünde cerrahi yaklaşım kalıcı çözüm olarak kabul edilir.
Sık Sorulan Sorular
Göz kapağı düşüklüğü kendiliğinden geçer mi?
Göz kapağı düşüklüğü (pitozis), kas zayıflığı veya sinir etkilenmesi sonucu oluşuyorsa kendiliğinden iyileşmez. Bu durum ilerleyebilir ve görme alanını etkileyebilir. Kalıcı çözüm çoğu zaman düşük göz kapağı ameliyatı ile sağlanabilir.
Göz kapağı estetiği ile düşük göz kapağı ameliyatı aynı şey midir?
Hayır. Blefaroplasti, göz kapağındaki fazla deri ve yağ dokusunun alınmasıdır. Düşük göz kapağı ameliyatı ise kapağı kaldıran kasın güçlendirilmesini hedefler. İki işlem estetik olarak benzer görünse de amaç ve teknik olarak farklıdır; bazı hastalarda her iki işlem aynı seansta uygulanabilir.
Göz kapakları neden şişer?
Alerjik reaksiyonlar, sinüzit, uykusuzluk, fazla tuz tüketimi, göz enfeksiyonları ve bilgisayar ekranına uzun süre bakmak göz kapağı şişmesine yol açabilir. Şişme durumu genellikle geçicidir; ancak sık tekrar ediyorsa göz hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilebilir.
Çift göz kapağı nedir?
Çift göz kapağı, üst göz kapağında belirgin bir katlanma hattının bulunduğu göz yapısını ifade eder. Bazı kişilerde bu katlanma doğal olarak belirgindir; bazı estetik uygulamalarda ise cerrahi olarak oluşturulabilir. Bu işlem göz kapağı estetiği kapsamında değerlendirilir ve pitozis tedavisinden farklıdır.