Sidik Yolu İnfeksiyasının Diaqnozu və Müalicəsi

Sidik yolu, sidiyin bədəndən çıxarılmasını təmin edən sistemimizdir. Sidik yolu infeksiyası, sidik sisteminin hər hansı bir hissəsində meydana gələn infeksiyalara verilən ümumi addır. Qadınların kişilərə nisbətən daha tez-tez yaşadığı sidik yolu infeksiyası əsasən sidik kisəsi və uretrada meydana çıxır.

 

Sidik yolu infeksiyaları təsir etdiyi bölgəyə görə 3 fərqli başlıqda incələnir.

 

• Uretrit, sidiyin sidik kisəsindən bədənə daşınmasını təmin edən borunun infeksiyasıdır.

• Sistit, sidik kisəsində infeksiya yaranması ilə meydana çıxır.

• Piyelonefrit isə, adətən irəliləmiş mərhələlərdə ortaya çıxan vəziyyətdir və böyrək infeksiyasını ifadə edir.

 

Sidik yolu infeksiyasının ümumi görülən əlamətləri;

• Tez-tez sidiyə çıxma

• Sidik edərkən yanma

• Sidik saxlamaqda çətinlik

• Sidiyin bulanıq rəngdə olması

• Sidikdə pis qoxu

• Sidiyə tələsik baxmayaraq az miqdarda sidik etmək

• Pelvik bölgə ağrısı

• Qızdırma

• Yorğunluq

• Bulantı və qusma olaraq sıralana bilər.

Normal şəraitdə sidikdə hər hansı bir bakteri, göbələk və ya virus olmaz. Lakin sidik yoluna hər hansı bir səbəblə mikrob girişi olduğu zaman sidik yolu infeksiyası yaranır. Sidik yolu infeksiyalarının böyük bir hissəsi həzm sistemində olan "Escherichia coli" bakteriyasından qaynaqlanır. Ayrıca cinsi yolla keçən bəzi xəstəliklər də sidik yolu xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Sidik yolu infeksiyasına səbəb olan faktorlar;

• Qadınlarda uretranın kişilərə nisbətən daha qısa olması,

 

• Sidiyin uzun müddət saxlanması,

• Sidik edərkən sidik kisəsinin tam boşaldılmaması,

• Yetersiz su istehlakı,

• Tualetdən sonra təmizliyin yanlış istiqamətdə (arxadan önə doğru) edilməsi,

• Cinsiyyət bölgəsinin təmizliyində bölgənin təbii florasına zərər verəcək maddələrin istifadəsi,

• Yetersiz gigiyenik ped dəyişimi,

• Cinsiyyət bölgəsinin havalanmasını məhdudlaşdıracaq materiallardan və formadan paltarların geyinilməsi,

• Təhlükəsiz cinsi partnyor seçimi etmək,

• Menopoz, şəkər xəstəliyi və qadınlarda estrogen hormonunun azalmasına səbəb olan xəstəliklər olaraq göstərilir.

 

Sidik yolu infeksiyası əlamətlərindən əziyyət çəkən xəstə vaxt itirmədən ixtisaslı bir uroloqdan dəstək almalıdır. Adətən sidik nümunəsinin incələnməsi ilə xəstəliyin diaqnozu qoyula bilir, lakin xüsusilə təkrarlayan hallarda urolog tərəfindən zəruri görüldükdə daha ətraflı bir incələmə üçün sidik yolunu görüntüləyən tibbi görüntüləmə sistemlərinə müraciət edilə bilər. Ardından urolog tərəfindən sidikdə olan göbələk, bakteri və ya virus növü və miqdarına görə dərman təyin edilir. Təyin edilən dərmanın verilən müddət və dozada istifadəsinə diqqət edilməsi lazım olmaqla yanaşı, bol su içmək, qazlı və kafein tərkibli içkilərdən xəstəlik müddətində qaçınmaq lazımdır.

 

Sidik yolu infeksiyaları müalicə edilmədikdə, xəstəlik irəliləyərək qan infeksiyası, böyrək çatışmazlığı və çoxorqan çatışmazlığı kimi ağır vəziyyətlərə zəmin hazırlaya bilər.

 

Hamiləlikdə Sidik Yolu İnfeksiyası Riskləri və İdarəetməsi

Sidik yolu infeksiyası, xüsusilə qadınlarda olduqca yaygın görülen bir sağlamlıq problemidir. Anatomik yapı, bu fərqliliyin ən əsas səbəbidir. Qadınlarda uretra, yəni sidik kanalı, kişilərə görə daha qısa olduğu üçün bakteriyaların sidik kisəsinə çatması asanlaşır. Ayrıca sidik yolu, anus və vajina kimi bakteriyaların sıx olduğu bölgələrə oldukça yaxınır. Bu da infeksiya riskini artırır. Xüsusilə cinsi əlaqə sonrası, hijyen şərtlərinə diqqət edilmədikdə bakteriyaların sidik yoluna çatması asanlaşa bilər. Hamiləlik, menopoz, bəzi doğum kontrolu metodları və immun sistemin zəifliyindən də infeksiyalara meyli artıran digər faktorlardandır.

 

Sidik Kisəsi İnfeksiyaları və Təhlükə Riski

Sidik kisəsi infeksiyaları, yəni sistit, sidik yolu infeksiyalarının ən tez-tez görülen növüdür. Əgər vaxtında müalicə edilməzsə, infeksiya böyrəklərə qədər yayıla bilər və daha ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Sidik edərkən yanma, tez-tez sidiyə çıxma, qasıq bölgəsində ağrı və bulanıq ya da qanlı sidik kimi əlamətlər sidik kisəsi infeksiyasının xəbərçisidir. Müalicə edilməzsə, böyrək iltihabına (piyelonefrit) dönə bilər. Bu vəziyyət qıcolma, titrəmə və bel ağrısı ilə özünü göstərir. Sidik kisəsi infeksiyaları təkrarlayıcı hala gələrsə, həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə azaldır və uzun müddətdə böyrək funksiyalarını təsir edə bilər. Bu səbəbdən əlamətlərə diqqət yetirilməli və dərhal səhiyyə müəssisəsinə müraciət edilməlidir.

 

Sidik Yolu İnfeksiyası Əlamətləri Nələrdir?

Sidik yolu infeksiyası əlamətləri, infeksiyanın yerinə və şiddətinə görə dəyişkənlik göstərir. Ən tez-tez görülen simptomlar arasında tez-tez sidiyə çıxma, sidik edərkən yanma, qasıq və alt qarın bölgəsində ağrı iştirak edir. Sidiyin rəngində tündləşmə, pis qoxu və bulanıqlıq da diqqət çəkən əlamətlərdəndir. Bəzi xəstələrdə sidikdə qan da görülə bilər. Əgər infeksiya böyrəklərə yayılıbsa, yüksək temperatur, bel ağrısı, mide bulantısı və qusma kimi sistemik simptomlar da tabloya əlavə olunur. Xüsusilə hamiləlikdə sidik yolu infeksiyası bu simptomlarla birlikdə ciddi risklər daşır. İnfeksiyanın erkən fərq edilib müalicə edilməsi həm ana həm də uşaq sağlığı üçün böyük önəm daşıyır.

 

Sidik Yolu İnfeksiyası Evdə Müalicəsi Mümkünmü?

Yüngül keçən sidik yolu infeksiyalarında bəzi evdə tətbiq edilə biləcək üsullar simptomların zəifləməsinə kömək edər. Bol su içmək, sidik yollarının təmizlənməsini təmin edir və infeksiyanın atılmasına kömək edir. C vitamini istehlakı, sidiyin asidik quruluşunu artıraraq bakteriyaların çoxalmasını çətinləşdirə bilər. Bununla yanaşı pambıqdan hazırlanan iç paltarlar geyinmək, cinsiyyət bölgəsinin quru və təmiz saxlanması da gigiyena açısından önəmlidir. Lakin sidik yolu infeksiyasının evdə müalicəsi, yalnızca əlamətlər yüngül dərəcədədirsə və daha öncə oxşar problemlər yaşanmışsa üstünlük verilməlidir. Simptotmlar şiddətliysə ya da ilk dəfə yaşanılıyorsa mütləq həkimə müraciət edilməlidir. Bilməzlikdən antibiotik istifadəsi, bakteriyaların müqavimət inkişaf etdirməsinə səbəb ola bilər.

 

Hamiləlikdə Sidik Yolu İnfeksiyası Riskləri və İdarəetməsi

Hamiləlikdə hormonal dəyişikliklər və böyüyən rahmin sidik yolları üzərində təzyiq yaratması səbəbindən infeksiya riski artır. Bu dövrdə yaşanan infeksiyalar daha sürətli irəliləyə bilər və böyrəklərə yayıla bilər. Ayrıca erkən doğum və düşük doğum çəkisi kimi fəsadlarla əlaqəlidir. Bu səbəbdən hamiləlikdə sidik yolu infeksiyası əlamətləri fərq edildikdə dərhal həkimə müraciət edilməli və uyğun antibiotik müalicəsinə başlanmalıdır. Hamiləlikdə hər dərman istifadəsi mümkün olmadığından müalicə mütləq mütəxəssis nəzarətində planlaşdırılmalıdır. Bol maye qəbul edilməsi, tez-tez sidiyə çıxma və gigiyena qaydalarına diqqət etmək infeksiya riskini azalda bilər.

 

Təkrarlayan İnfeksiyaların Qarşısının Alınması Üçün Alınabiləcək Tədbirlər

Bəzi şəxslərdə sidik yolu infeksiyaları tez təkrarlana bilər. Bu vəziyyətdə önləyici tədbirlərin alınması lazımdır. Cinsi əlaqə sonrası sidiyə çıxmaq, bakteriyaların sidik yoluna yapışmasını əldə edir. Vajinal duş kimi tətbiqlərdən qaçınmaq, cinsi gigiyena yalnızca çöldən təmin edilməsi lazımdır. Gündəlik maye qəbul artırılmalı və sidik kisəsi mütəmadi olaraq boşaldılmalıdır. Həkim nəzarətində aşağı doz antibiotik istifadəsi ilə qoruyucu müalicə planlaşdırıla bilər. Probiyotik dəstək, sidik yolundakı sağlam bakteriyaların qorunmasına kömək edər.

 

Sidik Yolu İnfeksiyasının Diaqnozunda İstifadə Olunan Üsullar

Diaqnoz prosesində ilk addım, xəstənin şikayətlərini dinləmək və fiziki müayinə etməkdir. Ardından sidik analizi və sidik mədəniyyəti istəyərək infeksiyaya səbəb olan bakteriyalar təyin edilir. Sidik analizində leykosit, nitrit, eritrosit kimi dəyərlər incələnir. Sidik mədəniyyəti isə antibiotik həssaslığı baxımından əhəmiyyət daşıyır. Təkrarlayan və ya mürəkkəbləşmiş infeksiyalarda ultrasəs, sistoskopi kimi irəli görüntüləmə üsullarına müraciət edilə bilər. Düzgün diaqnoz, təsirli müalicənin təməlini təşkil edir. Xüsusilə sidik kisəsi infeksiyaları məsələsində düzgün antibiotik seçimi xəstəliyin gedişatını sürətlə yaxşılaşdırır.

 

Sidik Yolu İnfeksiyaları Haqqında Cəmiyyət Şüurlandırılması

Cəmiyyət içərisində sidik yolu infeksiyası ümumiyyətlə əhəmiyyət verilməyən bir vəziyyətdir. Lakin müalicə edilməsə ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Xüsusilə qadınlarda, uşaqlarda və yaşlılarda infeksiya riski daha yüksəkdir. Şüurlu davranmaq, əlamətləri diqqətə almaq və həkimə müraciət etmək lazımdır. Ayrıca antibiotiklərin bilinçsiz istifadəsi həm fərdi müalicəni çətinləşdirir həm də cəmiyyət ümumiliyində müqavimətli bakteriyaların yayılmasına səbəb olur. Sağlıq təşkilatlarının bu mövzuda mütəmadi məlumatlandırma aparması, doğru gigiyena vərdişlərinin qazandırılması əhəmiyyətlidir.

 

Tez-tez Soruşulan Suallar

Qadınlarda Sidik Yolu İnfeksiyası Nədən Olur?

Qadınların anatomik yapısı, sidik yolunun qısa olması və vajina ilə anusa yaxınlığı infeksiyaya zəmin hazırlar. Ayrıca cinsi əlaqə, gigiyena əksikliyi, hormonal dəyişikliklər və hamiləlik kimi hallar da bu riski artırır. Xüsusən menopoz sonrası vajinal quruluq da infeksiyaları asanlaşdırır.

 

Sidik Kisəsi İnfeksiyaları Təhlükəli Olurmu?

Sidik kisəsi infeksiyaları, müalicə edilmədikdə böyrəklərə yayıla bilər və ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Sistit, ən tez görülən sidik kisəsi infeksiyasıdır və adətən antibiotik müalicəsi ilə sağalır. Lakin təkrar etmə meyli olduğundan diqqətli şəkildə izlənilməlidir.

 

Sidik Yolu İnfeksiyası Əlamətləri Nələrdir?

Tez-tez sidiyə çıxma, sidik edərkən yanma, qarın altı ağrısı, bulanıq ya da pis qoxulu sidik başlıca əlamətlərdir. Bəzi hallarda qızdırma və bel ağrısı da görünə bilər. Əlamətlər meydana çıxan kimi həkimə müraciət edilməlidir.

 

Sidik Yolu İnfeksiyası Evdə Müalicəsi Mümkünmü?

Yüngül hallarda bol maye istehlakı, C vitamini alımı və gigiyena qaydalarına diqqət etmək simptomları azalda bilər. Lakin antibiotik müalicəsi lazım gəldikdə evdə həll axtarmaq doğru deyil. Müalicə mütləq həkim nəzarətində olmalıdır.

 

Hamiləlikdə Sidik Yolu İnfeksiyası Zərərlidirmi?

Hamiləlikdə yaşanan infeksiyalar erkən doğum, düşük doğum çəkisi kimi risklərə yol aça bilər. Bu səbəbdən əlamətlər görülər görməz mütəxəssis həkimə müraciət etmək lazımdır. Uygun antibiotiklərlə müalicə təhlükəsiz şəkildə aparıla bilər.