ÜMUMİ CƏRRAHİYA

Ümumi cərrahiyyə, insan vücudunun müxtəlif sistem və orqanlarında cərrahi müdaxilə tələb edən xəstəliklərin diaqnozu, müalicəsi və takibini əhatə edən geniş spektrli bir tibb sahəsidir. Xüsusilə qarın boşluğu, həzm sistemi orqanları, endokrin bezlər, süd vəzisi, dəri və yumşaq toxumalar kimi bir çox anatomik bölgə ümumi cərrahiyanın maraq sahəsinə daxildir.

Bu gün, inkişaf edən texnologiya və cərrahi texnikalar sayəsində ümumi cərrahiyyə həm açıq əməliyyatları, həm də minimal invaziv (qarın içi) prosedurları əhatə edəcək şəkildə dəyişmişdir. Bu vəziyyət, həm müalicə uğurunu artırır, həm də xəstələrin sağalma prosesini sürətləndirir.

Ümumi Cərrahiyanın Kapsamı Nədir?

Ümumi cərrahiyyə mütəxəssisləri, çox sayda orqan və sistem üzərində ixtisaslaşaraq müxtəlif xəstəliklərin cərrahi müalicəsini həyata keçirirlər. Ümumi cərrahiyanın əsas maraq sahələri aşağıdakılardır:

Həzm Sistemi Cərrahiyyəsi

• Mədə, mədəaltı vəzis, nazik və qalın bağırsaq, öd kisəsi, qaraciyər, öd yolu və yemək borusu xəstəliklərinin cərrahi müalicəsi
• Apendisit, öd kisəsi daşları, reflü, bağırsaq tıxanmaları, kolon və rektum xərçəngləri

Endokrin Cərrahiyyəsi

• Tiroid, paratiroid və adrenal (böyrəküstü) bezlərin xəstəliklərinə yönəlik cərrahi prosedurlar
• Tiroid nodulu, guatr, hiperparatiroidizm, adrenal şişlər

Süd Vəzi Cərrahiyyəsi

• Süd vəzi xərçəngi və yaxşı keyfiyyətli süd vəzi şişlərinin diaqnozu və müalicəsi
• Biopsiya, süd vəzi qoruyucu cərrahiyyə, mastektomiya

Yumşaq Toxuma və Dəri Cərrahiyyəsi

• Dəri altı kütlələr, lipomalar, kislər və dəri şişlərinin çıxarılması
• Yumşaq toxuma infeksiyaları və yaralanmaları

Anorektal Cərrahiyyə

• Anal bölgə və rektuma aid xəstəliklərin müalicəsi
• Hemoroid, anal çat, fistül, rektal prolapsus
• Herniya (Fıtıq) Cərrahiyyəsi
• Kasıq fıtığı, bel fıtığı və əməliyyat sonrası inkişaf edən insizyonel fıtıqlar kimi qarın divarı fıtıqlarının təmiri

Ümumi Cərrahiyyə Hansı Hallarda Zəruridir?

Ümumi cərrahiyyəyə müraciət edilməli vəziyyətlər, adətən cərrahi müdaxilə olmadan sağalmayan və ya həyati risk daşıyan sağlamlıq problemləri ilə bağlıdır.

Tez-tez rast gəlinən cərrahi tələblər bunlardır:

• Apendisit (kəskin qarın ağrısı və infeksiya)
• Öd kisəsi daşı və ya iltihabı
• Fıtıqlar (inguinal, umblikal, insizyonel)
• Kolon və rektum şişləri
• Süd vəzi kütlələri və xərçəngləri
• Tiroid nodulları
• Bağırsaq tıxanmaları və qanaxmalar
• Dəri və yumşaq toxuma infeksiyaları, kütlələri

Tətbiq Olunan Cərrahi Yöntemlər

Ümumi cərrahlar, xəstəliyin növünə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə müxtəlif cərrahi texnikalar istifadə edir. Bu, həm açıq əməliyyatları, həm də minimal invaziv texnologiyaları əhatə edir:

Açıq Cərrahiyyə (Klassik Cərrahi Yöntem)

Açıq cərrahiyyə, uzun illərdir tətbiq olunan klassik cərrahi metodlardan biridir. Bu metodda, cərrahi müdaxilə sahəsinə birbaşa erişim üçün dəridə daha geniş bir kəsik açılır. Geniş bir baxış sahəsi təmin etdiyi üçün, xüsusilə böyük şişlərin çıxarılması, orqanlara çatmağın çətin olduğu hallarda və ya ani inkişaf edən, həyati təhlükə yaradan təcili hallarda tercih edilir. Açıq cərrahiyyə, cərrahın toxumalar üzərində birbaşa kontrol əldə etməsini təmin etse də, sağalma prosesi adətən daha uzun olur, xəstədə daha çox ağrı və müəyyən bir əməliyyat izi buraxma riski vardır.

Laparoskopik Cərrahiyyə (Qapalı Cərrahi Yöntem)

Laparoskopik cərrahiyyə, müasir tıbbın təklif etdiyi ən mühüm yeniliklərdən biridir və minimal invaziv (az müdaxiləli) cərrahi texnikalar arasında yer alır. Bu metodda, qarın divarına açılan bir neçə kiçik kəsik vasitəsilə bədənə ince bir kamera (laparoskop) və xüsusi cərrahi alətlər yerləşdirilir. Kameradan alınan yüksək çözünürlüklü görüntülər monitora ötürülür və cərrah bu görüntülərlə əməliyyatı həyata keçirir.

Qapalı cərrahiyənin təmin etdiyi əsas üstünlüklər arasında daha az qanama, infeksiya riskinin aşağı olması, əməliyyat sonrası daha az ağrı, daha sürətli taburcu müddəti və dəridə demək olar ki, iz qalmaması sayılır. Bu metod; öd kisəsi əməliyyatları, fıtıq təmirini, bəzi bağırsaq əməliyyatlarını və qadın xəstəliklərinə yönəlik bir çox cərrahi prosedurda geniş şəkildə tətbiq olunmaqdadır.

Robotik Cərrahiyyə

Robot dəstəyi ilə həyata keçirilən bu yüksək dəqiqlikli cərrahiyyə, xüsusilə çətin anatomik bölgələrdə istifadə olunur. Daha uğurlu nəticələr və minimal komplikasiya riski təmin edir.

Texnologiyanın İnkişafı ilə Ümumi Cərrahiyanın Gələcəyi

Tibb texnologiyalarındakı sürətli irəliləyişlər, ümumi cərrahiyyə tətbiqlərini köklü şəkildə dəyişdirir. Bu gün:

• Robotik cərrahiyyə sistemləri, daha dəqiq və kontrollü əməliyyatlara imkan tanıyır,
• 3D görüntüləmə və navigasiya texnologiyaları, cərrahi planlamaların dəqiqliyini artırır,
• Fərdiləşdirilmiş müalicə yanaşmaları sayəsində hər xəstə üçün xüsusi, ən uyğun cərrahi metod müəyyən edilə bilər.

Bu yeniliklər, ümumi cərrahiyanın uğur nisbətini artırmaqla yanaşı, həmçinin xəstə təhlükəsizliyi və məmnuniyyətini də əhəmiyyətli dərəcədə artırmaqdadır.

Ümumi cərrahiyyə, xəstəliklərin erkən aşkar edilməsi və effektiv şəkildə müalicə edilməsi baxımından həyati bir əhəmiyyətə malikdir; bu gün, yüksək texnologiya ilə təchiz olunmuş səhiyyə müəssisələrində vəzifə icra edən təcrübəli cərrahlar sayəsində bir çox xəstəlik, minimal risklə, xəstəyə ən az zərər verəcək şəkildə və olduqca qısa müddətdə uğurla müalicə edilə bilməkdədir.