Wat is Maligne Melanoom (Huidkanker)? Symptomen en Behandelingsmethoden

Onder de soorten huidkanker wordt maligne melanoom beschouwd als de snelst voortschrijdende en meest ernstige vorm; het is een type kanker dat ontstaat door de ongecontroleerde proliferatie van pigmentcellen in de huid, melanocyten genoemd. Melanocyten kunnen het pigment melanine produceren dat de huidskleur bepaalt. Symptomen treden op op plekken op de huid die vaak blootgesteld worden aan de zon. Het kan zelden voorkomen rond de neus, keel en ogen. 

Wat is Maligne Melanoom?

Maligne melanoom is een type huidkanker dat zich ontwikkelt door de ongecontroleerde proliferatie van cellen die melanocyten worden genoemd. Onder normale omstandigheden produceren deze cellen het melaninepigment dat de huid beschermt tegen schadelijke ultraviolette (UV) stralen van de zon. Door genetische aanleg, intense blootstelling aan zonlicht of veranderingen in moedervlekken kunnen melanocyten echter abnormaal gaan groeien en kan er een kwaadaardige tumor (melanoom) ontstaan.

Melanoom is het snelst voortschrijdende type huidkanker met een hoge metastasepotentie. Ongeveer 30% van de melanomen zijn afkomstig van bestaande moedervlekken. Daarom is kennis van elke verandering in het lichaam en het nemen van voorzorgsmaatregelen cruciaal voor succesvol beheer van maligne melanoom. 

Wat zijn de Risicofactoren voor Melanoom Huidkanker?

De ontwikkeling van maligne melanoom kan ontstaan door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Hoewel de kans van voorkomen varieert van persoon tot persoon, zijn er situaties die het risico op deze ziekte aanzienlijk verhogen. 

• Overmatige Blootstelling aan de Zon (UV-stralen)

Lange blootstelling aan de ultraviolette (UV) stralen van de zon zonder bescherming is een van de belangrijkste oorzaken van de ontwikkeling van maligne melanoom omdat het DNA van huidcellen beschadigd kan worden. Vooral ernstige zonnebrand in de kinderjaren kan het risico op huidkanker op latere leeftijd verhogen.

• Talrijke en Atypische Moedervlekken (Nevus)

Het hebben van meer dan 50 moedervlekken op het lichaam of de aanwezigheid van dysplastische nevi, die onregelmatige randen en verschillende tinten hebben, is een waarschuwende factor voor de ontwikkeling van melanoom. Deze moedervlekken moeten regelmatig dermatologisch gecontroleerd worden.

• Familiegeschiedenis van Huidkanker

De aanwezigheid van melanoom in de familie kan wijzen op genetische aanleg. 

• Eerdere Huidkanker

Mensen die eerder basaalcel- of plaveiselcelhuidkanker hebben gehad, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van een tweede huidkanker. Regelmatige dermatologische follow-up is daarom noodzakelijk.

• Gebruik van Zonnebanken

Zonnebankapparaten zenden hoge doses kunstmatige UV-straling uit. Vaak en langdurig gebruik van zonnebanken, vooral als het op jonge leeftijd begint, kan het risico op melanoom aanzienlijk verhogen.

• Zwak Immuunsysteem

Situaties zoals orgaantransplantatie, langdurig gebruik van corticosteroïden en immunosuppressiva kunnen de capaciteit van het lichaam om kankercellen te bestrijden verminderen. Deze mensen hebben een verhoogd risico op melanoom.

Wat zijn de Symptomen van Maligne Melanoom?

In de vroege stadia kan maligne melanoom verschijnen als slechts een verandering in een bestaande moedervlek. Naarmate het vordert, kan het zich echter verspreiden naar omliggende weefsels. De meest voorkomende symptomen van huidkanker zijn onder meer:

• Verandering in kleur, vorm of grootte van een bestaande moedervlek

• Nieuwe donkergekleurde, onregelmatig begrensde vlekken

• Korstvorming, bloeden en jeuk aan een moedervlek

• Asymmetrie of onregelmatige randen op het huidoppervlak

• Aanwezigheid van verschillende kleuren (bruin, zwart, blauw tinten)

Dermatologen gebruiken de ABCDE-regel bij de beoordeling van verdachte laesies:

• A (Asymmetrie)

• B (Border - Grens onregelmatigheid)

• C (Color - Kleurverschil)

• D (Diameter - Diameter > 6 mm)

• E (Evolution - Verandering)

Wat zijn de Symptomen van Huidkanker in het Gezicht?

Nieuwe vlekken, korstvorming of kleurveranderingen rond de neus, wangen, voorhoofd of lippen kunnen vroege waarschuwingssignalen zijn van maligne melanoom. In dergelijke gevallen moet zonder vertraging een specialist worden geraadpleegd. 

Wat zijn de Soorten Maligne Melanoom?

Maligne melanoom is een type huidkanker dat niet bij elke patiënt hetzelfde verloopt en verschillende klinische vormen kan aannemen. Het type melanoom kan de voortgang van de ziekte, de snelheid van verspreiding en de behandelingsaanpak direct beïnvloeden. 

Oppervlakkig Verspreidend Melanoom (Superficial Spreading Melanoma)

Dit is een veelvoorkomend type dat ongeveer 70% van de maligne melanoomgevallen uitmaakt.

• Ontwikkelt zich meestal op een eerder bestaande moedervlek.

• Vordert langzaam op het huidoppervlak, maar kan snel verspreiden wanneer het in de diepe lagen doordringt.

• Verschijnt als bruine, zwarte of veelkleurige onregelmatig begrensde vlekken.

• Komt voor in zonneblootgestelde gebieden zoals rug, borst en benen.

Nodulair Melanoom (Nodular Melanoma)

Dit is een agressief type melanoom.

• Omdat het snel in diepe weefsels doordringt, is het moeilijk vroeg te detecteren.

• Wordt vaak gezien als een donkergekleurde, snel groeiende knobbel.

• Kan soms onopvallend zijn, aanvoelen als een harde zwelling zonder zichtbare kleurverandering in de huid.

• Kan in elk deel van het lichaam voorkomen, maar verschijnt vaak op de romp, het hoofd of de nek.

Lentigo Maligna Melanoom

Dit type melanoom komt meestal voor bij oudere mensen en op met de zon blootgestelde gezichtsdelen.

• Ontwikkelt zich door UV-schade veroorzaakt door langdurige blootstelling aan de zon.

• Verschijnt als bruine of donkergekleurde onregelmatige vlekken.

• Lijkt aanvankelijk op een goedaardige vlek, lentigo maligna genoemd; evolueert over tijd naar een invasieve vorm.

• Komt voor op de zon blootgestelde gebieden zoals gezicht, wangen, oren en neus.

Acral Lentigineus Melanoom

In tegenstelling tot andere melanoomtypes kan dit zich ontwikkelen op niet met de zon blootgestelde gebieden.

• Verschijnt op handpalmen, voetzolen of onder de nagels.

• Begint als donkere strepen en vlekken.

• Diagnose is vaak vertraagd omdat het ongezien kan blijven.

Desmoplastisch Melanoom (Desmoplastic Melanoma)

Zeldzaam maar met een hoge neiging tot invasie in diepe weefsels.

• Kan verschijnen als een harde, bleke of huidkleurige massa.

• Komt meestal voor in het hoofd-, nek- en ruggebied.

• Kan soms verward worden met een goedaardige massa door de onopvallende kleurverandering.

Amelanotisch Melanoom

Bij dit type is er geen of zeer weinig pigment (kleur) in de huidlaesie.

• Kan verschijnen als een roze, rode of huidkleurige knobbel.

• Diagnose is moeilijk zonder duidelijke kleurverandering.

• Kan snel vorderen, vroege diagnose is daarom belangrijk. 

Hoe Snel Verspreidt Huidkanker Zich?

In vergelijking met andere huidkankera types heeft melanoom de neiging zich snel te verspreiden. De duur van de verspreiding kan echter variëren afhankelijk van factoren zoals de dikte van de tumor, het stadium en de immuunstatus van de patiënt. 

De eerste stap in de diagnose is een gedetailleerd huidonderzoek door een specialist. De specialist beoordeelt moedervlekken, vlekken en kleurveranderingen in het lichaam. Veranderingen in vorm, kleur, grens en grootte worden onderzocht.

In deze fase wordt meestal de ABCDE-regel toegepast:

1. A (Asymmetrie): Als de twee helften van de moedervlek verschillend zijn,

2. B (Grens): Als de grens onregelmatig of vaag is,

3. C (Kleur): Als er kleurverschillen zijn,

4. D (Diameter): Als de diameter groter is dan 6 mm,

5. E (Evolutie): Als het met de tijd groeit, korst vormt of bloedt, wordt dit als een waarschuwing voor maligne melanoom beschouwd.

• Dermatoscopie Onderzoek

Na het dermatologisch onderzoek onderzoekt de arts verdachte gebieden in detail met een dermatoscoop, een speciaal vergrootglas. Met deze methode kunnen vroege stadium melanoomlaesies worden onderscheiden van eenvoudige huidvlekken.

• Biopsie

Als er een verdachte laesie wordt aangetroffen via dermatoscopie, wordt een biopsie gedaan voor diagnose. Een biopsie houdt in dat een klein stukje van het verdachte weefsel uit de huid wordt genomen en onder een microscoop wordt onderzocht.

• Beeldvormingstesten voor Stadiëring

Na de diagnose van melanoom kunnen stadiëringstesten worden uitgevoerd om de verspreidingsgraad van de ziekte te bepalen. Beeldvormingstesten kunnen informatie geven over de diepte van de tumor en of het zich heeft verspreid naar lymfeklieren of andere organen.

• Sentinel Lymfeklierbiopsie

Als de dikte van het melanoom groot is of er een vermoeden van lymfeklierbetrokkenheid bestaat, kan een sentinel lymfeklierbiopsie worden toegepast. Dit proces bepaalt en onderzoekt de eerste lymfeklier waar kankercellen in terechtkomen onder een microscoop. 

Wat zijn de Behandelingsmethoden voor Maligne Melanoom?

De behandeling van maligne melanoom kan worden gepland afhankelijk van het stadium en de metastasestatus van de ziekte. Het doel van de behandeling is om het kankergezwel volledig te elimineren en de progressie van de ziekte te stoppen.

• Chirurgische Behandeling

Dit is de meest effectieve methode bij vroege stadia van melanoom. De tumor wordt chirurgisch verwijderd samen met gezond omliggend weefsel. In bepaalde gevallen kan reconstructieve chirurgie voor esthetische doeleinden nodig zijn.

• Lymfeklierbiopsie en Dissectie

Als het melanoom is verdiept, wordt onderzocht of kankercellen zich hebben verspreid naar de lymfeklieren met een sentinel lymfeklierbiopsie. Indien betrokkenheid wordt vastgesteld, kunnen regionale lymfeklieren worden verwijderd.

• Immunotherapie

Immunotherapie tracht het immuunsysteem te versterken om kankercellen te bestrijden. Het kan worden toegepast in gevorderde stadia van melanoom.

Wat zijn de Preventiemethoden voor Maligne Melanoom (Huidkanker)?

Eenvoudige dagelijkse maatregelen kunnen het risico op maligne melanoom verminderen:

• Gebruik van breed spectrum zonnecrèmes met ten minste SPF 30.

• Hoeden, zonnebrillen en lange mouwen kunnen UV-blootstelling verminderen.

• Kunstmatige UV-stralen kunnen het risico op melanoom verhogen.

• Raadpleeg een specialist bij nieuwe of veranderende moedervlekken.

• Zonnebrand op jonge leeftijd kan het risico op melanoom op latere leeftijd verhogen.

Veelgestelde Vragen

Wat zijn de meest voorkomende symptomen van maligne melanoom?

Veranderingen in bestaande moedervlekken qua kleur, vorm en grootte; onregelmatige randen; bloeden; korstvorming en jeuk zijn veelvoorkomende symptomen.

Kan maligne melanoom worden behandeld?

Ja. Wanneer vroegtijdig chirurgisch verwijderd, kan het volledig worden behandeld. In gevorderde stadia kan het onder controle worden gehouden met immunotherapie en doelgerichte medicamenteuze therapieën.

Is maligne melanoom genetisch?

Een familiegeschiedenis van huidkanker verhoogt het risico, maar mensen zonder genetische aanleg kunnen het ook ontwikkelen door intense blootstelling aan UV.

Hoe vaak moet ik mijn moedervlekken laten controleren?

Voor mensen met veel moedervlekken of individuen in risicogroepen wordt aanbevolen minstens één keer per jaar een dermatologisch onderzoek te ondergaan.