Het kniegewricht is een van de grote en complexe structuren van het lichaam. Bij elke stap die we dagelijks zetten, bij het traplopen, zitten en opstaan, draagt het kniegewricht een aanzienlijke belasting. Twee belangrijke structuren, de zogenaamde menisci, spelen een rol bij het balanceren van deze belasting en het stabiel laten functioneren van de knie. Scheuren in de menisci kunnen symptomen veroorzaken zoals pijn, bewegingsbeperking en een verminderde levenskwaliteit. Vroegtijdige diagnose en juiste behandeling zijn essentieel voor het behoud van de gewrichtsgezondheid en het voorkomen van langetermijncomplicaties.
Meniscus is een kraakbeenachtig fibrocartilagineus weefsel in het kniegewricht met een C-vormige structuur. Er zijn twee menisci in de knie:
Mediale meniscus (binnenste meniscus)
Laterale meniscus (buitenste meniscus)
De menisci balanceren de belasting tussen de gewrichtsoppervlakken, absorberen schokken, zorgen voor gewrichtscongruentie en creëren stabiliteit tijdens draaibewegingen van de knie. Daarom is de gezondheid van de meniscus belangrijk voor de algehele functie van het kniegewricht. Meniscusweefsel kan bij jonge atleten en ouderen door verschillende oorzaken beschadigd of gescheurd raken.
Een meniscusscheur is een blessure die ontstaat door beschadiging of verlies van integriteit van het meniscusweefsel, dat een schokabsorberende functie heeft tijdens belasting van het kniegewricht. De meniscus bevindt zich C-vormig tussen het dijbeen en het scheenbeen, zorgt voor stabiele draaibewegingen van de knie, verdeelt de belasting gelijkmatig en beschermt de gewrichtsoppervlakken. Een scheur in het meniscusweefsel kan daarom direct de kniefuncties beïnvloeden en leiden tot pijn, vergrendeling, bewegingsbeperking en duidelijke ongemakken in het dagelijks leven.
Een meniscusscheur kan ontstaan door een plotseling trauma of door verzwakking van het weefsel in de loop van de tijd. Bij jongere leeftijdsgroepen kunnen scheuren optreden tijdens sport door plotselinge draaiingen, hurken, springen of vallen op de knie. Meniscusscheuren komen vaker voor bij sporten zoals voetbal, basketbal en tennis, die snelle richtingsveranderingen vereisen.
Op latere leeftijd kan het meniscusweefsel zijn elasticiteit verliezen. In zo'n geval kan zelfs een kleine beweging leiden tot een scheur. Langdurig knielen, zware lasten dragen, plotseling opstaan en gaan zitten of moeite met traplopen kunnen de meniscus verzwakken.
Een meniscusscheur kan leiden tot problemen die het dagelijks leven van een persoon direct beïnvloeden. De symptomen kunnen variëren afhankelijk van de ernst, locatie van de scheur en het activiteitsniveau van de persoon. De meest voorkomende symptomen zijn echter:
Plotseling optredende scherpe pijn in de knie
Vergrendeling en een klikgevoel in de knie
Bewegingsbeperking
Pijn bij het lopen of traplopen
Zwelling en gevoeligheid in de knie
Een gevoel van instabiliteit
De symptomen kunnen duidelijker optreden direct na een trauma of na zware lichamelijke activiteiten.
De diagnose van een scheur begint met een gedetailleerd lichamelijk onderzoek. Een gespecialiseerde arts beoordeelt de knie bewegingen en kan speciale tests uitvoeren voor het meniscusweefsel. Deze tests onthullen de mogelijke aanwezigheid van een meniscusscheur.
Voor een nauwkeurige diagnose kan een MRI-scan worden gebruikt. Een MRI is belangrijk voor het behandelplan omdat het de structuur van de meniscus en de locatie en ernst van de scheur duidelijk toont.
De behandeling van een meniscusscheur kan variëren afhankelijk van de vorm van de scheur, de ernst ervan en de levensstijl van de patiënt. Niet elke scheur vereist chirurgisch ingrijpen; veel patiënten kunnen herstellen met geschikte conservatieve behandelingen.
Als de scheur klein is, de kniestabiliteit niet is aangetast en er geen intense pijn aanwezig is, kan gekozen worden voor niet-chirurgische benaderingen. Het doel tijdens deze periode is om pijn te verminderen, ontstekingen in het gewricht onder controle te houden en de spieren rond de meniscus te versterken om de kniefunctie te ondersteunen.
Rust en beperking van activiteiten: Het vermijden van bewegingen die de knie overbelasten, versnelt het herstelproces.
IJstoepassing: Vermindert pijn en zwelling.
Ontstekingsremmende behandelopties: Ondersteunende therapieën kunnen worden toegepast als een specialist dit geschikt acht.
Fysiotherapie en oefenprogramma: Quadriceps-oefeningen, hamstring stretch oefeningen en het versterken van de heupspieren verminderen de belasting van de knie.
Orthopedische ondersteuning: In sommige gevallen kan een kniebrace of ondersteunend tapen worden aanbevolen.
Als de meniscusscheur groot is, de knie vergrendelt, de pijn hevig is of de klachten ondanks conservatieve behandelingen aanhouden, komt een chirurgische benadering aan de orde.
Artroscopie is de gouden standaard in meniscusoperaties. Via kleine incisies worden een camera en speciale chirurgische instrumenten ingebracht om het gescheurde gebied te repareren of zo nodig op te schonen. Het herstelproces na de operatie is snel en de patiënt kan binnen korte tijd terugkeren naar zijn dagelijkse activiteiten. Bij atleten wordt een gecontroleerd revalidatieprogramma gevolgd.
De hersteltijd varieert per persoon en wordt bepaald door de ernst van de scheur.
Niet-chirurgische behandeling: Meestal kunnen binnen 4–8 weken positieve resultaten worden behaald.
Chirurgische behandeling: Na een artroscopische ingreep wordt een aanzienlijke verbetering verkregen binnen 6–12 weken.
Atleten: Voor professionele atleten kan het 3–4 maanden duren om weer op het veld te staan, afhankelijk van het type scheur.
Gedurende dit proces is een regelmatige fysiotherapieprogramma belangrijk om spierkracht terug te winnen en de belasting van de meniscus te verminderen.
Mensen met een meniscusscheur moeten bepaalde bewegingen vermijden. Onjuiste bewegingen kunnen de scheur verergeren, meer schade aan de knie veroorzaken en zelfs de behoefte aan een operatie verhogen.
Plotselinge draaibewegingen en richtingsveranderingen
Diep hurken
Gewichten tillen
Ongecontroleerd rennen en springen
Snel trap op en af gaan
Langdurig staan op een harde ondergrond
Hoewel een meniscusscheur niet volledig te voorkomen is, kan het risico aanzienlijk worden verminderd. Regelmatige lichaamsbeweging om de spieren rond de knie te versterken, een gezond gewichtsbeheer en het toepassen van geschikte warming-up- en cooling-downtechnieken tijdens sporten ondersteunen de gezondheid van de meniscus. Een goede schoenkeuze en bewustzijn van de ondergrond helpen ook om het risico te verminderen.
Sommige kleine scheuren, vooral die door veroudering zijn ontstaan, kunnen na verloop van tijd minder klachten geven. In de meeste gevallen wordt echter niet verwacht dat gescheurd weefsel volledig geneest. Een behandelingsproces onder toezicht van een specialist moet worden gepland.
In de acute fase zijn rust, ijstoepassing en oefeningen die de knie belasten, de meest effectieve benaderingen. Indien nodig kunnen fysiotherapie en ondersteunende behandelingen door een specialist toegevoegd worden.
Na een artroscopische ingreep kunnen patiënten meestal dezelfde dag of de volgende dag gecontroleerd beginnen met lopen. Echter, de terugkeer naar sportactiviteiten vereist een langer traject.
Hoewel het risico niet geheel kan worden uitgesloten, kunnen geschikte spierversterkingsprogramma's en gewrichtsbeschermingstechnieken het risico op herhaling aanzienlijk verminderen.