Zwangerschap is een bijzondere periode waarin de stofwisseling van de toekomstige moeder verandert en de hormoonbalans verschuift. Tijdens dit proces kunnen bij sommige vrouwen, zelfs zonder eerdere diabetesgeschiedenis, de bloedsuikerspiegels beginnen te stijgen. Zwangerschapsdiabetes, ook wel bekend als zwangerschapsdiabetes, is een type diabetes dat zich tijdens de zwangerschap voordoet en na de bevalling kan verbeteren, waarbij de bloedsuikerspiegel hoger is dan normaal. Zwangerschapsdiabetes kan zich manifesteren zonder symptomen, maar kan leiden tot mogelijke situaties zoals een constante behoefte om te drinken, vermoeidheid of frequent urineren.
Wat is zwangerschapsdiabetes?
Zwangerschapsdiabetes is de toestand waarbij de bloedsuikerspiegel tijdens de zwangerschap hoger is dan normaal. De hormonen die tijdens de zwangerschap worden geproduceerd, kunnen het voor de moeder moeilijker maken om insuline te gebruiken. Als de alvleesklier niet voldoende insuline produceert om de weerstand in balans te houden, stijgt de bloedsuikerspiegel en ontstaat zwangerschapsdiabetes.
Zwangerschapsdiabetes kan worden gediagnosticeerd met de glucosetolerantietest die wordt uitgevoerd in het tweede trimester van de zwangerschap. Bij sommige vrouwen kunnen er geen symptomen worden waargenomen; daarom moeten screenings als onderdeel van de zwangerschapscontroles worden uitgevoerd.
Wat zijn de symptomen van zwangerschapsdiabetes?
Zwangerschapsdiabetes veroorzaakt bij sommige vrouwen geen duidelijke klachten. Daarom kan de diagnose tijdens routinematige zwangerschapscontroles worden gesteld. Wanneer er symptomen zijn, kunnen de volgende klachten worden waargenomen:
-
Een groter dorstgevoel dan normaal
-
Frequent urineren
-
Droge mond
-
Constant hongergevoel
-
Vermoeidheid
-
Wazig zien
-
Terugkerende schimmelinfecties op de huid
-
Toename van urineweginfecties
-
Vaker 's nachts naar het toilet moeten
Wat veroorzaakt zwangerschapsdiabetes?
Zwangerschapsdiabetes ontstaat wanneer de hormonen die tijdens de zwangerschap door de placenta worden uitgescheiden, insulineresistentie in het lichaam van de moeder veroorzaken. Normaal gesproken is insuline een hormoon dat helpt om de bloedsuikerspiegel naar de cellen te transporteren. Echter, de oestrogenen, progesteronen en placentaire hormonen die tijdens de zwangerschap worden uitgescheiden, kunnen het effect van insuline verminderen. Deze situatie leidt ertoe dat de insuline die het lichaam produceert onvoldoende is om de bloedsuikerspiegel te reguleren.
Genetische aanleg, het starten van de zwangerschap met overgewicht, polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), een familiegeschiedenis van diabetes en grote baby's bij eerdere geboorten kunnen bij de ontwikkeling van zwangerschapsdiabetes een rol spelen. Zwangerschapsdiabetes kan zich echter ook ontwikkelen bij vrouwen zonder risicofactoren, waardoor screening een belangrijk onderdeel van zwangerschapsonderzoek is.
Wie heeft een hoger risico op het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes?
Hoewel het in elke zwangerschap kan voorkomen, lopen sommige vrouwen een hoger risico op het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes. De volgende situaties worden geassocieerd met een verhoogd risico:
-
Overgewicht of een hoge body mass index voor de zwangerschap
-
Een familiegeschiedenis van diabetes
-
Eerdere diagnose van zwangerschapsdiabetes
-
Baby's van 4 kg of meer bij vorige geboorten
-
Diagnose van polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
-
Zwangerschap op latere leeftijd
-
Excessieve gewichtstoename tijdens de zwangerschap
-
Diagnose van insulineresistentie of prediabetes voor de zwangerschap
Zelfs als een of meer van de risicofactoren aanwezig zijn, kan de bloedsuikerspiegel vanaf het begin van de zwangerschap met regelmatige check-ups en goede dieetmanagement onder controle worden gehouden.
Wat zijn de diagnosecriteria voor zwangerschapsdiabetes?
Zwangerschapsdiabetes kan worden gediagnosticeerd met de orale glucosetolerantietest (OGTT). Deze test staat ook bekend als de suikerbelastingtest. Van de aanstaande moeder wordt eerst een nuchtere glucosemeting genomen, waarna een vloeistof met een bepaalde hoeveelheid glucose wordt gedronken en de bloedsuikerspiegels na 1 en 2 uur opnieuw worden gemeten.
Het doel van de test is om te evalueren of de bloedsuikerspiegel van de aanstaande moeder gedurende de dag stijgt. Tijdens de test worden metingen uitgevoerd en worden de resultaten geëvalueerd volgens internationaal geldende referentiewaarden. Bij risicofactoren kan de test ook eerder in de zwangerschap worden uitgevoerd.
Wat zijn de behandelmethoden voor zwangerschapsdiabetes?
Het doel van de behandeling van zwangerschapsdiabetes is om de bloedsuikerspiegel van de aanstaande moeder binnen een veilige marge te houden en mogelijke complicaties voor zowel de moeder als de baby te voorkomen. De basisaanpak in de behandeling is levensstijlveranderingen die helpen bij het beheersen van de bloedsuikerspiegel en indien nodig insulinetherapie.
De volgende methoden worden toegepast bij de behandeling van zwangerschapsdiabetes:
-
Dieetbeheer
Maaltijdplanning is nodig om de bloedsuikerspiegel in balans te houden. Koolhydraten worden gelijkmatig over de dag verdeeld; vezelrijke voedingsmiddelen, volkorenproducten, groenten en eiwitrijke voedingsmiddelen kunnen worden aanbevolen.
-
Bloedsuikermonitoring
De aanstaande moeder voert gedurende de dag metingen van nuchtere en postprandiale bloedsuiker uit en de waarden worden door de arts gevolgd. Bloedsuikerresultaten zijn bepalend voor het aansturen van de behandeling.
-
Bewegingsplan
Regelmatige en licht intensieve wandelingen worden aanbevolen zoals de arts passend acht. Lichamelijke activiteit verhoogt het glucosegebruik in de spieren, wat helpt bij het beheersen van de bloedsuikerspiegel.
-
Insulinetherapie
Als de bloedsuikerspiegel ondanks dieetbeheer en fysieke activiteit niet de streefwaarden bereikt, kan insulinetherapie worden toegepast.
Hoe beïnvloedt zwangerschapsdiabetes de moeder en baby?
Als zwangerschapsdiabetes niet onder controle is, kan dit invloed hebben op de gezondheid van de moeder en baby. Hoge bloedsuikerspiegels kunnen ertoe leiden dat de baby via de placenta te veel glucose opneemt, wat in het lichaam van de baby in vet kan worden omgezet. Dit kan zowel het zwangerschapsproces als de beslissingen over de bevallingsmethode beïnvloeden. Met de juiste voeding, regelmatige controles en indien nodig insulinetherapie kunnen deze risico's echter aanzienlijk worden verminderd.
Mogelijke effecten van zwangerschapsdiabetes op de moeder:
-
Verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap en verhoogd risico op pre-eclampsie
-
Ontwikkeling van een grote baby (macrosomie), wat een normale bevalling moeilijk kan maken
-
Verhoogde kans op keizersnede
-
Risico op voortijdige bevalling als de bloedsuikerspiegel niet kan worden beheerst
-
Verhoogd risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes in de jaren na de bevalling
Mogelijke effecten van zwangerschapsdiabetes op de baby:
-
Grotere lichaamsgrootte dan normaal
-
Verhoogd risico op lichamelijke complicaties tijdens de bevalling, zoals schouderdystocie
-
Mogelijkheid tot het ontwikkelen van hypoglykemie (lage bloedsuiker) na de geboorte
-
Verhoogd risico op ademhalingsproblemen of respiratoir distress syndroom
-
Verhoogde kans op obesitas en type 2 diabetes in latere levensjaren
Hoe zou de toekomstige moeder zich tijdens de zwangerschap moeten voeden?
De voeding van een aanstaande moeder bij wie zwangerschapsdiabetes is vastgesteld, is een van de belangrijkste aspecten van de zwangerschap. Het doel is om de bloedsuikerspiegel in balans te houden, plotselinge stijgingen te voorkomen en zowel aan de voedingsbehoeften van de moeder als de baby te voldoen op een regelmatige manier.
Maaltijden niet overslaan tijdens de zwangerschap voorkomt schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Drie hoofdmaaltijden per dag en tussendoortjes kunnen worden aanbevolen. Langdurig vasten kan leiden tot plotselinge dalingen in de bloedsuikerspiegel; snel en veelvuldig eten van koolhydraten kan echter leiden tot een plotselinge stijging van de bloedsuikerspiegel.
In plaats van voedingsmiddelen die geraffineerde suiker bevatten, moeten voedingsmiddelen met een lage glycemische index, rijk aan vezels en die langzaam in de bloedbaan worden opgenomen, worden gekozen. Volkorenproducten, roggebrood, bulgur, havermout, peulvruchten en groenten zijn waardevol in dit opzicht.
Proteinrijke voeding moet deel uitmaken van elke hoofdmaaltijd. Eieren, yoghurt, karnemelk, kefir, vis, kip en rood vlees kunnen helpen de bloedsuikerspiegel in balans te houden. Proteïnen vertragen de snelheid waarmee koolhydraten in de bloedbaan terechtkomen, waardoor de glucosewaarden onder controle worden gehouden. De consumptie van vetten moet matig zijn en vermijd gefrituurde voedingsmiddelen.
Hoewel fruit als gezond wordt beschouwd, moet de consumptie van fruit bij zwangerschapsdiabetes zeker onder controle zijn. Fruit kan worden geconsumeerd tijdens tussendoortjes, samen met een bron van eiwitten.
Ook de waterinname is van invloed op het handhaven van de bloedsuikerspiegel in balans. Het drinken van voldoende water gedurende de dag is essentieel voor zowel lichaamsfuncties als de controle van de bloedsuikerspiegel. De dagelijkse vochtinname moet worden gepland volgens het advies van de arts.
Veelgestelde vragen
Komt zwangerschapsdiabetes voor bij elke zwangerschap?
Nee, het komt niet voor bij elke zwangerschap; maar sommige aanstaande moeders lopen risico. Overgewicht, een familiegeschiedenis van diabetes en een voorgeschiedenis van het baren van grote baby's zijn risicofactoren.
Is er een risico op het ontwikkelen van diabetes na de zwangerschap?
Vrouwen met zwangerschapsdiabetes hebben in de latere jaren een verhoogd risico om type 2 diabetes te ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om na de bevalling gezonde levensgewoonten voort te zetten.
Zorgt zwangerschapsdiabetes ervoor dat de baby aankomt?
Ja. Ongecontroleerde zwangerschapsdiabetes kan de bloedsuikerspiegel van de baby verhogen, wat op zijn beurt de insulinesecretie kan verhogen. Aangezien insuline vetopslag verhoogt, kan de baby meer gewicht dan normaal aankomen.
Zal zwangerschapsdiabetes ervoor zorgen dat de aanstaande moeder aankomt?
Hoge bloedsuikerspiegels kunnen leiden tot toegenomen eetlust en snelle gewichtstoename. Met een goed voedingsplan en maaltijdbeheer kan gewichtsbeheersing echter worden bereikt.