Diabet xəstəliyinin yaratdığı qandakı yüksek şəkər səviyyəsi, bütün bədəndəki arteriya, vena və kapilyar adlanan çox incə damarlar zədələnir. Diabet, gözün xüsusilə sinir qatını (retina və ya tor qişası) və bu qatda olan kapilyar damarları təsir edərək görmə itkisinin yaranmasına səbəb ola bilməkdədir. Diabet xəstəliyinə bağlı retina pozğunluqlarına diabetik retinopati deyilir.
Diabetik retinopatiyanın meydana gəlməsində rol oynayan risk faktorlarının başında şəkər xəstəliyinin müddəti gəlir. Tip 1 və ya insulinə asılı gənc diabetiklərdə cinsi yetkinlik dövründən sonra retinopatiyanın görünmə tezliyi yaşla əlaqədar olaraq artır. Qandakı şəkər səviyyəsinin nizamsız olması retinanın pozulmasını və xəstəliyin irəliləməsini asanlaşdırır. Hamiləlik, hipertoniya, qanda yağların yüksəkliyi (hiperlipidemi), böyrək xəstəliyi retinopatiyanı ağırlaşdıran digər faktorlardır.
Diabetik Retinopatiyanın Əlamətləri Hansılardır?
Diabetik Retinopatinin erkən mərhələsində bəzən heç bir əlamət olmaya bilər. Hətta xəstəlik çox irəliləsə belə bəzən əlamətlər görünməyə bilər. Diabet özrə mərkəz görmə mərkəzini tərif etməyibsə irəli mərhələlərə gələ qədər heç bir əlamət olmayacaqdır və bu vəziyyət daha ağır nəticələrin baş verməsinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən heç bir şikayət olmasa da belə diabet xəstələrinin həkimlərinin təklif etdiyi aralıqlarda müayinə olunmaları olduqca vacibdir. Diabet xəstələri qandakı şəkər səviyyəsi ilə əlaqəli olmayan və bir neçə gündən uzun sürən görüş fərqlilikləri yaşarlarsa həkimə müraciət etməlidirlər.
Diabetik Retinopatiyanın Müalicəsi
Argon lazer fotokoagülasiyası ilə erkən mərhələdə gözdə arteriyanın zədələnməsinin irəliləməsi dayandırılaraq daimi görmə itkisi qarşısı alına bilər. Diabetin yaratdığı retina zədəsinin bir çox mərhələsində müalicədə göz daxili enjeksiyonlar tələb oluna bilər. Çox yox, inkişaf etmiş hallarda Pars plana vitrektomi əməliyyatı ilə göz döxuları təmizlənərək, göz döxuları soyulmaqdadır.
Vitrektomi Cərrahiyyəsi
Gözün arxa hissəsində qan toplanıbsa vitrektomi edilə bilər. Vitrektomi cərrahiyyəsində qanın dolduğu sahə təmizlənir və yerinə süni bir məhlul qoyulur. Diabetik retinopatiyada ən çox tərcih edilən cərrahi üsuldur.
Diabetik Retinopatiyada İynə Müalicəsi Nədir?
Gözdəki qanamaların qarşısını almaq və yenidən qanamasını maneə törətmək üçün dərmanlar inkişaf etdirilmişdir. Bu dərmanlar, incə bir iynə ilə az miqdarda göz daxili enjekte edilir və müalicə aparılır.
Tez-Tez Verilən Suallar
Diabetik retinopati kimlərdə daha tez-tez müşahidə edilir?
Diabetik retinopati, uzun vaxtdır diabet xəstəsi olan şəxslərdə tez-tez müşahidə edilir. Tip 1 diabet xəstələrində adətən gənclik dövründən sonra başlayarkən, Tip 2 diabetli şəxslərdə xəstəlik diaqnozu qoyulduğunda belə retinopati diaqnozu qoyula bilər. Qandakı şəkər nəzarəti zəif olan, hipertoniya, hiperlipidemi, böyrək xəstəliyi və hamiləlik dövründə diabeti olan qadınlarda risk daha da artar.
Diabetik retinopati daimi korluğa səbəb ola bilərmi?
Bəli, müalicə edilmədikdə və ya gec fərq ediləndə diabetik retinopati daimi görmə itkisına səbəb ola bilər. Retina, görüşün zərif təbəqəsidir və buradaki damar zədələnmələri vaxtla qanamalara, ödemlərə və retina ayrıqlığına yola çıxa bilər. Erkən diaqnoz edilən hallarda optik koherens tomoqrafiya kimi görüntüləmə texnoligiyaları ilə ətraflı şərait araşdırıla bilər. Lazer müalicəsi, göz daxili iynə müalicə üsulları və ya lazım olduqda vitrektomi cərrahiyyəsi ilə xəstəliyin irəliləməsi dayandırıla bilər.
Diabetik retinopati necə diaqnoz olunur?
Diabetik retinopati adətən əlamət vermədən irəliləyir və göz kontrolunda aşkar olunur. Göz həkimi, göz bəbəğini artan dörə damlalar vasitəsilə retinini detallı olaraq incələr. Optik koherens tomoqrafiya və fluorosens angioqrafiya kimi görüntüləmə texnoloqiyalarının köməyi ilə patoloji dəyişikliklər aşkar edilə bilər. Erkən diaqnoz daimi zədənin qarşısını almağa kömək edir.
Göz daxili iynə müalicəsi təhlükəsiz və ağrısızdırmı?
Göz daxili iynə müalicəsi, diabetik retinopati müalicəsində təsirli və təhlükəsiz bir üsuldur. Əməliyyatdan öncə göz narkozla uyuşdurular və adətən ağrı hiss edilmir. İstifadə olunan dərmanlar retina zədəsini azaltaraq damar sızılmasını və yeni damar yetişməsini maneə törədir. Müalicə adətən bir neçə seans tələb edə bilər və xəstə tətbiq sonrası qısa müddətdə adi həyatına dönə bilər.