Konyunktivit, konyunktiva adlanan gözün ən xarici təbəqəsindəki ağ hissəni və göz qapaqlarının iç səthini örtən zər təbəqəsinin iltihablanmasına deyilir. Xalq arasında göz qripi və ya göz nezlesi də adlandırılır. Göz qapağının içindəki bu infeksiyaya bakteriya, virus və ya allergiya səbəb ola bilər. Konyunktivit xəstəliyinin gedişi ilə birlikdə gözdəki qan damarları daha aydın görünür və gözlərin qırmızı görünməsinə səbəb olur. Tək və ya cüt tərəfli olaraq görünə bilər.
Konyunktivitin Səbəbləri Nələrdir?
Göz qapağının içindəki infeksiyaya bakteriya, virus, allergiya və ətraf mühit faktorları səbəb ola bilər.
Konyunktivitin Simptomları Nələrdir?
- Gözlərdə həddindən artıq sulanma
- Gözdə ağrı və yanma
- Gözdə davamlı qaşınma və qızarıqlıq
- Həddindən artıq çapaklanma
- Səhərlər kipriklərdə qabıqlanma və yapışma
- İşığa həssaslıq və buludlu görmə
Konyunktivit Növləri
Allergik konyunktivit: Havadakı allergiyaya səbəb olan maddələrə göz tərəfindən verilən, təkrarlanan bir haldır və hər iki gözü də təsir edir. Həssaslıq yaradanlar; polen, heyvan tükləri, toz və kifdir.
Bakterial konyunktivit: gözü qoruyan zərın bakteriyalar səbəbiylə iltihablanması halıdır. Xəstəlik yalnız tək gözde də görünə bilər və yoluxucu bir xəstəlikdir. İnfeksiya yeni doğulmuşlarda, uşaqlarda və böyüklərdə görünə bilər, lakin ən çox uşaqlarda rast gəlir.
Viral konyunktivit: Adətən adenoviruslardan qaynaqlanan bu infeksiya tək gözdə başlayır, lakin hər iki gözü də təsir edir. Xüsusilə yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının artdığı dövrlərdə müşahidə edilən və yoluxucu bir növdür.
Konyunktivitin Müalicəsi Necə Aparılır?
Konyunktivitin 3 ayrı növü vardır və buna görə müalicə prosedurları fərqlənir. Məsələn allergiyadan qaynaqlanan növdə gündə bir neçə dəfə soyuq kompres və damcı tətbiq edilir. Allergənlərdən uzaq durma, uyğun filtrlərdən istifadə edən kondisionerlərdən istifadə etmə, açıq havada az vaxt keçirmə və gün eynəyi istifadə etmə vəziyyəti yaxşılaşdırmağa yönəlmiş tədbirlərdir.
Bakterial Konyunktivit halında infeksiya yoluxucu olduğundan çox insanlı yerlərə girməkdən və başqalarıyla təmasdan çəkinilməlidir. Müalicədə isti və nəmli kompres, təmiz əllərin saxlanılması və geniş spektrli antibiotik damlalar istifadə edilir. Bu müalicə 7-10 gün boyunca damcaların nizamlı istifadəsi ilə tez bir şəkildə sağalmanın müşahidə edilməsinə səbəb olur. Viral olaraq görünən hallarsa əksərən yüngül keçir. Soyuq kompres və gigiyena müalicə üsullarının başlanğıcıdır və onlara göz damlası ilə pomatlar əlavə olunur. Xəstəliyin simptomları digər növlərə görə daha uzun davam edə bilər.
Simptomlar alergik konyunktivit ilə qarışdırıla biləcəyindən müalicə müddəti yanlış dərman istifadəsindən dolayı uzana bilər, bu mövzuda diqqətli olmaq vacibdir.
Konyunktivit Öz-özünə Sağalar mı?
Bakterial konyunktivitlərdə öz-özünə sağalma ola bilər. Digər növlər üçün konyunktivit təyin və müalicəsində gec qalınarsa və ya doğru müalicə edilməzsə, tez-tez təkrarlanan və aylarca davam edən bir xəstəlikdir. Daha da əhəmiyyətlisi, öz-özünə keçməsi gözlənərək vaxt itirilərsə və müalicəyə gec qalınarsa gözdə qalıcı astiqmat, keratokonus, gözdə ləkələr kimi hallar və xəstəliklər meydana gələ bilər, görmə keyfiyyətini azalda bilər.
Konyunktivitə Qarşı Necə Tədarük Alınır?
Konyunktivitə səbəb olacaq və inkişafını sürətləndirəcək bəzi faktorlar var. Konyunktivitin növünə görə bu faktorlar xəstəni az və ya çox təsir edir. Bunlardan uzaqlaşmaq göz sağlamlığımız və konyunktivit xəstəliyinin qarşısının alınması/müalicəsi üçün vacibdir.
- Siqaret tüstüsü olan yerdən uzaqlaşmaq
- Hava çirkliliyindən uzaq durmaq
- Kondisionerli mühitlərdən uzaq durmaq (çünki içində kif və toz vardır)
- Güneş gözlüğü kullanmak
- Bahar dövründə pəncərələri bağlı saxlamaq
- Soyuq pansuman və gözlərin ara sıra bol su ilə yuyulması
- Ev heyvanınızdan bir müddət uzaq durmaq
- Linzadan istifadə edirsinizsə bir müddət fasilə vermək və məhlullarını tez-tez yeniləmək, gündəlik istifadə at linzalarını seçmək
- Xəstəlik yoluxucu olduğundan xüsusilə kiçik uşaqlarda digər uşaqlarla əlaqəni kəsmək
- Antiseptik sabunlarla tez-tez əl-üz yuyulması
- Tək istifadəlik dəsmal istifadə etmək
- Bir müddət makyajdan istifadə etməmək və makyaj materiallarını başqasıyla paylaşmamaq
- İnkişaf tamamilə keçənə qədər həkimin verdiyi damlaları nizamlı istifadə etmək
- Hovuz və hamam kimi kollektiv istifadə məkanlarının təmizliyinə diqqət göstərmək
- Dəsmalın kollektiv istifadə etməmək
- Bilgisayar və mobil telefon ekranına işlə bir çox baxılmamalıdır
- Tozlu mühitlərdən qaçmaq
- Başqalarının əşyalarının istifadə etməməyə diqqət göstərmək
- Doktor ziyarətlərini əksiltməmək
Konyunktivit Növlərinin Müalicəsində Diqqət Ediləsi Yollar
Konyunktivit müalicəsi, altında yatan səbəbə görə dəyişkenlik göstərir. Bu səbəbdən doğru diagnoz qoyulması, müalicə prosesinin effektivliyi açısından böyük önem taşır. Allergik konyunktivit, ilin müəyyən dövrlərində təkrarlanma potansiyalı olan və başlıca ətraf alergenlərlə əlaqələndirilən bir haldır. Polen mövsümlərində artış göstərən bu rahatsızlıq, gözde şiddətli qaşıntı, su axışı və qızarıqlıq ilə özünü göstərir. Allergik konyunktivitin müalicəsində antihistaminik damlalar, mast hüceyrə stabilizatorları və gərəksə kortikosteroid ehtiva edən damlalar istifadə edilə bilər.
Adenoviral konyunktivit, oldukça bulaşıcıdır və genellikle üst respirator yol infeksiyonlarıyla birlikdə görünür. Bu növ konyunktivit vakalarında hijyen kurallarına sıkı sıkıya uymaq, infeksyonun yayılmasını önlemek açısından büyük önem taşır. Müalicə, genellikle destekleyici niteliktedir. Soğuk kompres, sunni gözyaşı damlaları ve antiseptik içerikli damlaların kullanılması tavsiye edilə bilər. Adenoviral konyunktivit belirtileri uzun süre devam edə bələcək bir rahatsızlık olduğundan, pəst daha səbirli olmalı və həkim ziyarətlərini əksiltməməlidir.
Akut atopik konyunktivit, özellikle atopik dermatit gibi alerjik rahatsızlıkları olan bireylerde görülen ciddi bir konyunktivit türüdür. Gözde kaşıntı, yanma ve mukus birikimi gibi semptomlarla özünü belli eder. Bu tip vakalarda immün yanıt daha yoğun olduğundan tedavi, topikal steroidlər və immün modülatörlerle dəstəklənmelidir. Uzun süreli bir tedavi gerektirəbilir və göz doktoru nəzarəti altında həyata keçirilməlidir.
Tüm konyunktivit vakalarında, xəstələrin infeksiyonun bulaşıcılığı konusunda bilgilenmiş, kişisel hijyen kurallarına uyması və tedavi sürecini yarıda bırakmaması gərəkir. Tedavinin həyar yanmış və ya kronikleşmesine yol açı və ya bırakılması, belirtilerin zarar artırmasına veya dönməsi
Sık Sorulan Sorular
Konyunktivit nədir və necə bulaşır?
Konyunktivit, gözün ağ hissəsi (sklera) ilə göz qapaqlarının iç səthini örtən konyunktiva adlanan zərın iltihaplanması halıdır. Bu xəstəlik xalq arasında "göz qripi" və ya "göz nezlesi" olaraq da tanınır. Konyunktivitin bulaşıcılığı, növünə görə dəyişir. Viral və bakterial konyunktivitlər adətən olduqca bulaşıcıdır və təmas yolu ilə şəxsdən şəxsinə keçə bilir. Xəstə fərdin əllərini tez-tez üzlərinə, gözlərinə aparması, göz yaşı, dəsmal, yastıq, makyaj malzeməsi, linza və gözlük kimi şəxsi əşyalarla əlaqə qurması ilə bulaşma riski artar. Qalabalıq ortamlarında olmaq, gigiyenya qaydalarına diqqət etməmək və əl-üz təmizliyini gözardı etməkdə bulaşmayı asanlaşdırır. Allerjik konyunktivit isə bulaşıcı deyildir; ətraf mühitdəki allergenlərin gözlə olan təması nəticəsində yaranır.
Allergik konyunktivit ilə digər konyunktivit növləri necə ayırd edilir?
Allergik konyunktivit, adətən mövsümi olaraq təkrarlanan və allergenlərə (polen, ev tozu, heyvan tükləri, kif kimi) qarşı yaranan bir immun xarakterlərdən biridir. Bu halda qaşıntı ən aşkın simptomdur və hər iki gözdə də müşahidə olunur. Allerjik formada burun axıları, hapşırma kimi sistemik allergiya simptomları da müşahidə edilər. Gözlərdə sulanma, qızarıqlıq və ödem vardır, amma adətən axıntı çox azdır və ya yoxdur.
Viral konyunktivit əksər hallarda bir gözdə başlar və bir neçə gün ərzində digər gözə də yayılır. Soyuqdəymə və ya qrip kimi üst tənəffüs yolları infeksiyalarla birlikdə görülə bilər. Gözlə aydın şəkilli su axışı, yanma hissi və işığa həssaslıq tez baş verən simptomlardır.
Bakterial konyunktivit isə daha sıx və sarı-yaşıl rəngdə çapaklanma, səhərlər göz qapaqlarının bir-birinə yapışması və tək gözde başlayıb hər iki gözde də başlaya bilər. Bu formada infeksional xəstəliklərin asanlıqla başqa gözə keçməsi riski mövcuddur, əgər dərhal müalicə edilməzsə.
Konyunktivit zamanı nələrə diqqət etmək?
Konyunktivitin müalicəsində diqqət yetirilməsi lazım olan başlıca nöqtələrdən biri, xəstəliyin növünə uyğun müalicə yönəlməli və hijyenik qaydalara tam uyğunluq təmin edilməlidir.
Viral konyunktivit üçün xüsusi antivirali müalicə tapılmasa da, soyuq kompres, süni göz yaşı və göz gigyenəsinə diqqət etmək simptomların azaltılmasına kömək edir. Göz damcıları və pomatlar həkim tövsiyəsi üzrə istifadə edilməlidir.
Bakterial konyunktivitin müalicəsində antibiyotikli göz damcılarını istifadə etmək lazımdır. Damlaların nizamlı istifadəsi, infeksiyanın tez şəkildə nəzarət altına alınmasını təmin edir.
Allerjik konyunktivit hallarında antihistamin, steroid tərkibli olmayan antiinflamator damcılar və ya lazım gəldikdə az dozda steroid içeren dərmanlar reçetə edilə bilir. Alergenlerden uzaq durmaq da müalicənin effektivliyinə kömək edir.
Müalicə müddəti boyunca göz makyajı edilməməli, linza taxılmamalı, xəstə şəxsi əl dəsmalını və yastığını başqalarıyla paylaşmamalı, nizamlı olaraq əllərını yumalıdır. Ekran qarşısında çok zaman keçirməmək, gözü tez-tez dincəldə bilmək və gün eynəyi istifadə etmək də müalicəni dəstəkləyər.
Konyunktivit öz-özünə keçə bilərmi?
Bəzi yüngül konyunktivit növləri, xüsusi ilə bakterial olanlar, öz-özünə yaxşılaşa bilər. Lakin bu vəziyyət hər zaman keçərli deyil. Viral konyunktivitlərdə simptomlar həftələrce davam edə bilər və bulaşıcı olmaları səbəbi ilə ətrafdakı şəxslərə yayılma riski daşıyırlar. Allerjik konyunktivit isə allergenə məruz qaldıqda təkrar-təkrar baş verə bilər və idarə olunmazsa xronikləşə bilər.
Müalicəyə gec qalindığına, özel olaraq viral konyunktivitlerde qalici göz zədələnmələrinə, görmə keyfiyyətində azalmalara və keratokonüs kimi ikincil gözüə dən zədələnmələrə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, konyunktivit simptomları müşahidə edildiyində mütləq bir göz xəstəlikləri mütəxəssisənə müraciət edilməli və doğru diaqnoz qoyulmalıdır. Erken diaqnoz və uyğun müalicə ilə həm sağalma müddəti qısalar, həm də ən faydalı arasındaki təm olaraq qəbul edilir.