Reflü

Gastroözofageal reflü xəstəliyi (GERD) və ya qısaca reflü, mədə tərkibinin qida borusuna geri qayıtması nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir. Bu vəziyyət, mədə turşusunun qida borusuna zərər verməsinə səbəb ola bilər və narahat edici simptomlara yol aça bilər.

Reflü Əlamətləri Nələrdir?

Mədə Yanması: Adətən döş bölgəsində narahatlıq hissi və ya yanma olaraq hiss edilir
Regürjitasiya: Qida borusundan mədə tərkibinin geri çıxması
Öyümə və Boğaz Ağrısı: Mədə tərkibinin boğaza geri axması nəticəsində yaranan öyümə və boğaz ağrısı
Gəyirmə və Hıçqırıq: Tez-tez gəyirmə və ya hıçqırıq şikayətləri

Reflü Səbəbləri:

• Mədə Qapağı Zəifliyi: Aşağı özofageal sfinkter adlanan əzələnin zəif olması
• Qidalanma Vərdişləri: Artıq yağlı, ədviyyatlı və ya turşuluqlı qidaların istifadəsi
• Hamiləlik: Hamiləlikdə mədəyə təzyiq etməsi
• Artıq Çəkili və ya Obezlik: Artıq çəkilərin mədəyə təzyiq etməsi

Reflü İdarə edilməsi və Müalicəsi Necə Edilir?

Qidalanma və Həyat Tərzi Dəyişiklikləri: Qida qəbulunu tənzimləmək, qida qəbulundan sonra müəyyən müddət keçmədən yatmamaq kimi.
Dərmanlar: Antiasitlər, proton pompası inhibitorları və H2 blokatorları kimi dərmanlar istifadə etmək.
Cərrahi Müdaxilə: Dərman müalicəsi və həyat tərzi dəyişikliklərinin təsirsiz olduğu hallarda cərrahi müdaxilə lazım ola bilər.

Reflü Necə Qarşısını Almaq olar?

Sağlam Qidalanma: Turşulu, ədviyyatlı və yağlı qidalardan çəkinmək
Porsiya Nəzarəti: Artıq qida qəbulundan çəkinmək və yavaş yemək vərdişi
Siqaret və Alkoqol: Siqaret və alkoqol istifadə etməmək.

Reflü, həyat keyfiyyətini mənfi təsir edə bilən bir vəziyyətdir. Lakin uyğun idarə strategiyaları və müalicə ilə nəzarət altına alına bilər. Əgər əlamətləriniz varsa, bir həkimə müraciət etməniz erkən diaqnoz və müalicə üçün kritik əhəmiyyətə malikdir. 

Tez-tez soruşulan suallar

Reflü Nədir?

Reflü, mədə tərkibinin qida borusuna geri axmasıyla yaranan bir həzm sistemi problemidir. Mədə turşusu, öd və ya həzm enzimlərinin qida borusuna çatması, burada yanma, ekşime və boğaza doğru turşulu maye gəlməsi kimi əlamətlər yaradır.
Reflü nədir sualı ən əsas halda mədə turşusunun lazım olan yerdə qalmaması vəziyyəti kimi ümumiləşdirilə bilər. Bu vəziyyət zamanla qida borusu mukozasında təhrikə və iltihaba səbəb ola bilər.

Reflü Niyə Olur?

Reflü niyə olur sualı, həm həyat tərzi, həm də anatomik faktorlarla bağlıdır. Aşağı qida borusu qapaqçığının (özofagus sfinkteri) zəif olması və ya boşalması, mədə tərkibinin yuxarı qaçmasına icazə verir.
Ayrıca artıq qida qəbul etmək, artıq yağlı və ədviyyatlı qidalar qəbul etmək, siqaret çəkmək, alkoqol almaq, stres, obezlik kimi faktorlar reflünü tetikler.
Hamiləlik dövründə də hormonal dəyişikliklərə bağlı olaraq reflü şikayətləri artabilir.

Reflüye Nə Yaxşı Gələr?

Reflüye nə yaxşı gələr sualı, şikayətləri kontrol altına almaq istəyən xəstələr üçün olduqca önəmlidir.
Günlük həyatda tətbiq edilə biləcək bəzi tədbirlər:

• Yatmazdan 2–3 saat əvvəl qida qəbul etməmək

• Yatağın baş hissəsini yüksəldərək yatmaq

• Turşulu, ədviyyatlı, şokoladlı qidalardan uzaq durmaq

• Az və tez-tez qida qəbul etmək

• Siqareti buraxmaq və ideal kiloya çatmaq

Həmçinin həkim tövsiyəsiylə istifadə ediləcək antiasitlər və mədə qoruyucu dərmanlar da reflü simptomlarını yüngülləşdirə bilər.

Cərrahi Müalicə Reflüdə Nə Zaman Müdaxilə Olur?

Cərrahi müalicə adətən dərman müalicəsinə cavab verməyən, həyat keyfiyyəti ciddi şəkildə təsirlənən reflü xəstələrində gündəmə gələr.
Reflü əməliyyatları, mədə ilə qida borusu arasındakı qapaq mexanizmini gücləndirməyə yönəlikdir. Ən çox tətbiq edilən üsul fundoplikasiya əməliyyatıdır. Bu prosedur, mədə üst hissəsinin qida borusunun altına sarılmasıyla həyata keçirilir.
Cərrahi müalicə sonrası dərman istifadəsi azalır və simptom kontrolu artar. Lakin qərar prosesi uzman həkim dəyərləndirməsiylə şəkillənməlidir.

Reflü Əməliyyatları Necə Edilir?

Reflü əməlıyyatları adətən laparoskopik (qapalı üsulla) həyata keçirilir. Bu səbəbdən xəstənin sağalma prosesi daha sürətli olur.
Əməliyyat zamanı mədə ilə qida borusu arasındakı boşalmış əzələ toxuması gücləndirilir.
Əməliyyat sonrası ilk bir neçə gün maye qidalarla qidalanır, daha sonra yavaş-yavaş normal diyeta keçilir.
Əməliyyat sonrası uğur oranı yüksəkdir, amma hər xəstəyə uyğun olmaya bilər. Bu səbəblə cərrahiyyə uyğuluğu detallı müayinələrlə dəyərləndirilməlidir.

Körpələrdə Reflü Nədir?

Körpələrdə reflü nədir sualının cavabı, xüsusilə ilk 6 ayda körpələrdə tez görünən “fizioloji reflü” ilə başlayır.
Bu vəziyyət, körpənin qida borusunun hələ tam inkişaf etməməsi səbəbiylə mədə tərkibinin ağıza geri gəlməsidir.
Süd qusmaları, narahatlıq, yuxu pozğunluqları və çəki almaqda yavaşlama kimi simptomlar müşahidə edilə bilər.
Adətən 1 yaşından sonra öz özünə düzəlir. Amma çəki itkisi, həddindən artıq qusma, qida qəbulundan imtina kimi hallar varsa mütləq uşaqların gastroenterologiya uzmanına müraciət edilməlidir.

Turşu Reflü Nədir?

Turşu reflü nədir sualı, reflünün əsas məsuliyyətini təyin etmək üçün istifadə edilir.
Turşu reflü, mədə turşusunun qida borusuna qaçmasıyla yaranan reflü çeşididir. Yanma, döşdə sıxılma, ağıza acı su gəlməsi kimi simptomlarla özünü göstərir.
Turşu reflü, qida borusunda təhrikə səbəb olduğu üçün irəliləyən dövrlərdə özofajit, daralma və hətta Barrett özofagusu kimi ciddi ağırlaşmalara yol aça bilər.
Bu səbəblə turşu reflüsü olan şəxslərin mütəmadi olaraq həkim nəzarəti altında olmaları vacibdir.

Reflü Xəstəliyində Qidalanma Necə Olmalıdır?

Reflü şikayətlərini kontrol altına almanın ən təsirli yollarından biri doğru qidalanma vərdişləri qazanmaqdır. Mədə turşusunu artıran, qida borusunu təhrik edə bilən qidalardan uzaq durulmalıdır.
Bu çərçivədə:

• Yağlı və ədviyyatlı qidalardan, şokoladdan, narenciyə və pomidor kimi turşulu qidalardan çəkinilməlidir.

• Gündəlik yeməklər az və tez-tez olmalı, porsiyalar kiçildilməlidir.

• Yeməkdən dərhal sonra uzanmaq ya da yatmaq reflünü tetikleyebilir.

• Qazlı içkilər, qəhvə və alkoqol istifadəsi məhdudlaşdırılmalıdır.

• Yetərli su içmək və lif baxımından zəngin qidalar seçmək həzmi dəstəkləyir.

Qidalanma qaydalarına uyğunlaşdıqda semptomların əhəmiyyətli dərəcədə azaldığı görülür.

Reflü ilə Qarışıqlanan Digər Xəstəliklər Nələrdir?

Reflü simptomları bəzi hallarda başqa xəstəliklərlə qarışdırıla bilər. Xüsusilə döşdə yanma və ağrı, infarkt əlamətləriylə oxşarlıq göstərə bilər.
Bundan başqa:

• Mədə ülseri

• Qastrit

• Safra reflüsü

• Pankreatit

• Anksiyetə bozukluğu

kimi narahatlıqlar da reflüyə bənzər simptomlar verə bilər. Bu səbəblə diaqnoz qoyulmadan öncə ətraflı bir dəyərləndirmə aparılması vacibdir. Endoskopiya, pH ölçümü və mədə qrafisi kimi testlərlə reflü dəqiq olaraq ayırd edilə bilər.

Reflü Xəstələri Üçün İdman Təkliflər

Reflü xəstələri üçün idman təklifləri, mədə təzyiqini artırmayacaq, qarın içi təzyiqi artırmayan hərəkətlərdən ibarət olmalıdır.
Yürüyüş, yoga və üzgüçülük kimi yüngül templi idmanlar həzmi dəstəkləyir və mədə əzələlərinin çalışmasına kömək edir.
Lakin qarnını yığma, tərs duruşlar, ağırlıq qaldırmaq kimi qarın içi təzyiqi artıran idmanlardan çəkinilməlidir.
İdmandan sonra dərhal qida qəbul etmək və ya artıq su tüketimi mədəni zorlayabilir.
Xəstələrin bireysel toleranslarına görə hərəkət planı hazırlanmalı, idman öncəsi və sonrası bədən durumu izlənməlidir.