Bir şəxsin ani olaraq bir və ya hər iki qulağında birdən eşitmə qabiliyyətini itirməsi vəziyyətinə ani eşitmə itkisi deyilir. Ani eşitmə itkisi yaşayan insanlarda qulaqda zəng eşitmə, təzyiq hissi, tarazlıq problemləri kimi əlamətlər də müşahidə edilə bilər. Təcili müdaxilə tələb edən hallar arasında ani eşitmə itkisinə bir neçə səbəb ola biləcəyi üçün qısa müddətdə bir qulaq burun boğaz mütəxəssisinə müraciət olunması da yer alır. Erkən diaqnoz və müalicə, eşitmə itkisinin qalıcı olmasının qarşısını ala bilər və xəstənin eşitmə funksiyasını geri qaytarmasına kömək edə bilər.
Ani Eşitmə Itkisi Nədir?
Ani eşitmə itkisi, bir şəxsin bir anda və ya qısa bir müddət ərzində meydana gələn eşitmə itkisinin təsvir edən bir vəziyyətdir.
Ani inkişaf edən eşitmə itkisi 72 saat ərzində, çox vaxt tək qulaqda meydana gəlir. Şəxs bir neçə saat içində ya da səhər oyandığında eşitmə itkisinin fərqinə vara bilər. Səbəbləri arasında infeksiyalar, travmalar, damar tıxanıklığı və daxili qulaqda olan struktural problemlər yer alabilir.
Ani eşitmə itkisi əlamətləri görüldüyündə vaxt itirmədən mütəxəssis bir həkimə müraciət olunmalıdır. Müalicənin erkən başlaması, eşitmə funksiyasının geri qaytarılması baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.
Eşitmə Itkisi Dərəcələri Nələrdir?
Eşitmə itkisi, eşitmə testləri (audiometriya) ilə dərəcələndirilir:
-
Yüngül Eşitmə Itkisi (26-40 dB): Fısıltı və aşağı səslə danışmalar çətin eşidilir. Yüngül eşitmə itkisi olan şəxslər normal danışıq səslərini eşitmədə çətinlik çəkə bilər.
-
Orta Eşitmə Itkisi (41-55 dB): Orta dərəcəli eşitmə itkisi olan şəxslər, danışıq səslərini anlamaqda daha çox çətinlik çəkə bilər.
-
İrəliləmiş Eşitmə Itkisi (56-70 dB): Ağır eşitmə itkisi olan şəxslərin gündəlik ünsiyyətləri böyük ölçüdə təsirlənə bilər.
-
Çox İrəliləmiş Eşitmə Itkisi (71-90 dB): Yalnız çox yüksək səslər eşidilə bilər.
-
Total Eşitmə Itkisi (91 dB və üstü): Eşitmə tamamilə itirilir. İntensiv eşitmə itkisi vəziyyətində isə şəxslərin işarə dili və ya eşitmə cihazları kimi dəstək vasitələrinə ehtiyac duya biləcəkləri nəzərə alınmalıdır.
Ani eşitmə itkisi çox vaxt orta və yuxarı dərəcələrdə ortaya çıxır və sürətlə irəlilədiyi üçün təcili müdaxilə tələb edir.
Ani Eşitmə Itkisinin Əlamətləri Nələrdir?
Ani eşitmə itkisi, adətən tək qulağın anidən eşitməməsi və ya eşitmədə ciddi dərəcə azalması ilə özünü göstərən bir əlamətdir. Bunun yanı sıra, ani eşitmə itkisi əlamətləri arasında qulaqda dolğunluq və ya tıxanma hissi də yer alır. Bu vəziyyət, qulaqdakı təzyiq dəyişikliklərinə bağlı olaraq ortaya çıxa bilər.
Tez-tez görülən bir əlamət də zəng eşitməsidir. Zəng eşitmə (tinnitus), qulaqda davamlı bir səsin eşidilməsi şəklində təsvir edilə bilər. Baş fırlanması (vertigo) və tarazlıq problemləri də ani eşitmə itkisinə müşayiət edən digər simptomlardır.
Ani eşitmə itkisi əlamətləri arasında təzyiq və ağrı da yer alır. Qulaqda meydana gələn təzyiq dəyişiklikləri və ya infeksiyalar, bu tip narahatlıqlara səbəb ola bilər və təcili müdaxiləyə ehtiyac duyula bilər.
Bu əlamətlər hər hansı bir anda ortaya çıxdığında, KBB mütəxəssisə müraciət olunması vacibdir. Erkən diaqnoz və müalicə, ani eşitmə itkisi altında yatan səbəbin müəyyən olunmasına kömək edə bilər və qalıcı zərərin qarşısını ala bilər.
Ani Eşitmə Itkisi Niyə Olur?
Ani eşitmə itkisi səbəbi çox vaxt məlum deyil. Lakin müxtəlif faktorlar bu vəziyyəti tətikləyə bilər:
-
Viral infeksiyalar: Üst tənəffüs yolları infeksiyaları sonrası inkişaf edən viral infeksiyalar, ani eşitmə itkisinə səbəb ola bilən önəmli bir faktordur. Bu tip infeksiyalar daxili qulağın quruluşunu təsir edə bilər və eşitmə funksiyalarını poza bilər.
-
Damar tıxanması və dövran problemləri: Damar tıxanması və dövran problemləri də ani eşitmə itkisinə zəmin yarada bilər. Eşitmə sinirini təsir edən bir vəziyyət olan ani eşitmə itkisi, daxili qulağın dövran sistemindəki problemlərdən qaynaqlana bilər.
-
Travmalar: Baş travmaları və ya şiddətli gürültüyə məruz qalma kimi vəziyyətlər də ani eşitmə itkisinə yol aça bilər. Bu tip vəziyyətlər daxili qulağa zərər verə bilər və eşitmə funksiyalarını müvəqqəti və ya qalıcı olaraq təsir edə bilər.
-
Autoimmün xəstəliklər: İmmunitet sisteminin, daxili qulağa hücum etməsi nəticəsində ani eşitmə itkisinə səbəb ola bilər.
-
Dərman yan təsirləri: Ototoksik olan dərman qrupu da ani eşitmə itkisinə yol açabilecek potensial bir risk daşır.
-
Stress və anksiyete: Anksiyete və stress kimi psixolojik vəziyyətlər ani eşitmə itkisini tetikler. Bu tip vəziyyətlər bədəndəki qan dövranını təsir edərək daxili qulağa kifayət qədər oksigen və qida maddələrinin çatmasını maneə törədə bilər.
-
Təzyiq dəyişiklikləri: Təyyarə səyahətləri zamanı ortaya çıxan hava təzyiqi dəyişiklikləri və ya dalış əsnasında su təzyiqindəki dəyişikliklər daxili qulağı təsir edərək müvəqqəti və ya qalıcı eşitmə problemlərinə yol aça bilər.
Sol Qulaq və Tək Qulaq Eşitmə Itkisi Halları
Ani eşitmə itkisi vakalarının böyük əksəriyyəti tək qulaqda meydana gəlir. Xəstələrin təxminən %90'ında isə yalnız bir qulaq bu vəziyyətdən təsirlənir. Tək qulaqda meydana gələn eşitmə itkisi, ümumi eşitmə keyfiyyətini ciddi şəkildə azaltabilir və şəxsin gündəlik həyatını müxtəlif baxımlardan çətinləşdirə bilər.
Sol Qulaqda Eşitmə Itkisinin Xüsusiyyətləri
Sol qulaq eşitmə itkisi, fizioloji olaraq adətən oxşar mexanizmlərlə inkişaf edir. Ancaq bəzi hallarda beynin eşitmə emalı mərkəzlərinin sol və sağ qulaqlardan aldığı siqnalları fərqli şəkildə dəyərləndirdiyi bilinməkdədir.
-
Sol qulaq eşitmə itkisi yaşayan şəxslərdə yön təyini və məkan səs algısı daha çox təsirlənə bilər. Çünki beynin sağ yarımkürəsi məkan səs emalı konusunda biraz daha aktivdir.
-
Telefonda danışma, qrup mühitlərində dinləmə və izdihamlı ortamlarda söhbətləri ayırd etmək kimi gündəlik hallarda sol qulaq itkisi daha önəmli çətinliklərə yol aça bilər.
-
Bəzi araşdırmalarda, sol qulaq eşitmə itkisi olan şəxslərin musiqi algısında və ritm takibində də çətinlik yaşaya biləcəyi qeyd olunmuşdur.
Tək Qulaq Eşitmə Itkisinin Sosial və Psixoloji Təsirləri
-
Ünsiyyət Çətinlikləri: Gürültülü mühitlərdə danışmaları ayırd etmək çətin ola bilər.
-
Tarazlıq Problemləri: Daxili qulaqda tarazlığı təmin edən strukturların təsirlənməsinə görə baş fırlanması və tarazlıq pozuqluğu yaşana bilər.
-
Yön Təyini Problemləri: Səsin hansı yöndən gəldiyini başa düşmək çətinləşə bilər. Bu vəziyyət xüsusilə trafildə, izdihamda və ya təcili hallar vəziyyətində risk yarada bilər.
-
Psixolojik Təsirlər: Tənhalıq, sosial çəkilmə, özünəgüvən itkisi və anksiyete inkişaf edə bilər.
Tək Qulaq Eşitmə Itkisi Əlillik Faiz
Tək qulaq eşitmə itkisi yaşayan şəxslər üçün əlillik faizi hesaba alınarkən; eşitmə itkisinin dərəcəsi, günlük həyat fəaliyyətlərinə təsiri və peşə məhdudiyyətləri diqqətə alınır. Adətən cüt qulaq eşitmə itkisi əlillik faizi daha yüksək çıxarkən, tək qulaq itkisi daha aşağı hesaba alınabilir. Bəzi peşə qruplarında tək qulaq itkisi də ciddi məhdudiyyətlərə yol aça bilər.
Ani Eşitmə Itkisi Necə Diaqnoz Edilir?
Ani eşitmə itkisi diaqnozu üçün KBB mütəxəssisləri aşağıdaki metodları istifadə edir:
-
Audiometrik Eşitmə Testi: Eşitmə dərəcəsinin və itkinin tipinin müəyyən olunması
-
Eşitmə beyin sapı testləri (ABR)
-
Qan testləri: Altdan yatan sistem xəstəliklərinin araşdırılması
-
Görüntüləmə (MR, BT): Sinir və damar strukturlarının incələnməsi
Eşitmə Itkisi Müalicəsi Necə Aparılır?
Müalicə, itkinin səbəbinə və şiddətinə görə müəyyən olunur:
-
Kortikosteroid Müalicəsi: Ən yayğın müalicə variantıdır. Dərman ağızdan və ya düirect olaraq orta qulağa enjekte edilir.
-
Antiviral və Antibakterial Dərmanlar: İnfeksiya şübhəsi olduğunda istifadə edilir.
-
Damar Genişləndirici və Antikoagülan Dərmanlar: Qan dövranını artırmaq üçün
-
Hiperbarik Oksigen Müalicəsi: Daxili qulağın oksigenlənməsini artırır.
-
Eşitmə Cihazları və ya Koklear İmplant: Qalıcı itki meydana gəlirsə istifadə edilə bilər.
Ani Eşitmə Itkisi Qarşısı Alına Bilərmi?
Riskləri azaltmaq üçün bəzi tədbirlər alına bilər, amma tamamilə ortadan^qaldırmaq həmişə mümkün olmayabilir. Bu səbəbdən, aşağıdakı addımlar əhəmiyyətlidir:
- Gürültüdən qorunmaq eşitmə itkisi və digər qulaq problemlərini önləyə bilər. Konsertlərdə və ya sənaye sahələrində uyğun qulaq qoruyucuları istifadə edilməlidir.
- Xroniki xəstəliklərin kontrollü uz]) ```