Xalq arasında retina yırtılması olaraq bilinən retina dekolmanı, ən sadə tərifi ilə retinada yaranan dəliklər və yırtıqlar şəklində ortaya çıxır. Müalicə olunmadığı təqdirdə görmə itkisinə səbəb ola biləcək ciddi bir xəstəlikdir. Sağlam retina qatının yapışıq olduğu göz kürəsinin daxili səthindən ayrılması ilə meydana çıxan retina dekolmanına vaxtında müdaxilə olunmazsa bütün retinaya yayılaraq görmə azalmasına səbəb ola bilər. Bu yırtıq və ya dəliklərə vaxtında müdaxilə olunarsa və müalicə tətbiq olunarsa retina qatı ayrılmadan xəstəlik dayandırıla bilər. Retina dekolmanı hər yaş qrupunda müşahidə edilə bilər.
Retina dekolmanının səbəbləri nədir?
Retina dekolmanında genetik və ətraf mühit faktları təsir edə bilər. Qarşısı alına bilən bir xəstəlik olmadığından erkən diaqnoz və vaxtında müdaxilə önəmlidir. Təsir edən faktorlar aşağıdakı kimi ümumiləşdirilə bilər;
- Yaşlılıq səbəbiylə göz mayesinin degenere olması,
- Ailədə müşahidə edilən retina dekolmanı,
- Katarakt əməliyyatı,
- Əvvəlki göz əməliyyatları,
- Yüksək dərəcədə miyopiya,
- Travma (vurma, düşmə, çarpma)
Retina dekolmanının simptomları nədir?
Xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanması, retina dekolmanı inkişaf etmədən müalicə edilməsi olduqca önəmlidir. Bəzi şəxslərdə çoxlu simptomlar göstərməyə bilər, bu səbəbdən müntəzəm göz müayinəsi etdirilməsi böyük önəm daşıyır. Bununla yanaşı aşağıdakı simptomlar varsa dərhal mütəxəssis bir həkimə müraciət edilməlidir.
- İşıq çaxması, flaş partlaması, gözde uçuşan obyektlər
- Ani olaraq uçuşan obyektlərin yaranması
- Görmə bulanıqlığı və ya görmə itkisi
- Gözdə sis pərdəsi varmış hissi
Retina dekolmanı müalicə üsulları nələrdir?
Retina dekolmanının müalicəsi cərrahidir. Cərrahi üsul; retina yırtığının sayına, ölçüsünə, yerinə, şəklinə və müddətinə görə dəyişkənlik göstərir.
Argon Lazer
Retina dekolmanı inkişaf etmədən yırtıq mərhələsində aşkarlanarsa lazer müalicəsi ilə retina dekolmanı inkişaf etmədən əvvəl dayandırıla bilər. Bu səbəbdən erkən diaqnoz çox önəmlidir. Retinada yalnız yırtıq varsa argon lazer müalicəsi ilə yırtığın ətrafı bağlana bilər. Retina dekolmanı inkişaf etdikdə yeganə müalicə üsulu cərrahidir.
Skleral (xaricdən) çökdürmə üsulu
Gözə xaricdən tətbiq olunan cərrahi bir üsuldur. Gözün ağ hissəsini örtən konjonktiva qatının altında qalacaq şəkildə, silikondan hazırlanmış incə lentlər göz əzələlərinin altına keçərək yerləşdirilir. Beləliklə, gözdə xaricdən təzyiq edilir və yırtıq ətrafına lazer tətbiq edilərək retina yırtığının bağlanması nəzərdə tutulur. Retina dekolmanı mayesi boşaldılaraq müalicə tamamlanır.
Vitrektomi
Böyük və ya sayı bir neçə olan yırtıqlar inkişaf edibsə tətbiq olunan cərrahi üsuldur. Vitreous - göz kürəsinin içini dolduran şəffaf, jel halında olan toxuma kiçik dəliklər açılaraq, kəsici-aspirativ çubuqlar və işıq mənbələri vasitəsilə çıxarılır və jel halında bir maye enjekte edilir. Bu üsulla retina altında yığılan maye aspirasiya edilir və yırtıqlar bağlanır.
Xəstəliyinizin səviyyəsi və yırtığınızın ölçüsünə görə həkiminiz uyğun bir müalicə metodu təyin edəcəkdir.
Retina Dekolmanı Sonrası Müalicə və Sağalma Prosesi
Retina dekolmanı diaqnozu qoyulan xəstələrdə müalicə prosesi qədər sonrasındakı sağalma prosesi də böyük önəm daşıyır. Xüsusilə vitrektomi əməliyyatı kimi irəliləmiş cərrahi üsullar tətbiq olunan fərdlərdə, həkimin tövsiyələrinə tamamilə riayət edilmək müalicənin müvəffəqiyyətini birbaşa təsir edir. Retina xəstəlikləri içərisində olduqca ciddi nəticələrə yol aça bilən retina dekolmanı, müalicə olunmazsa daimi görmə itkisinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən xəstələr müntəzəm yoxlamalarını etdirməli və sağalma prosesində diqqətli olmalıdırlar.
Vitrektomi Əməliyyatı Nədir?
Retina dekolmanının irəliləmiş mərhələlərində, xüsusilə bir neçə yırtıq mövcuddursa, ən təsirli cərrahi üsullardan biri vitrektomi əməliyyatıdır. Bu əməliyyat zamanı gözün içində olan vitreus jeli xüsusi cihazlar vasitəsilə çıxarılır və yerinə göz içi təzyiqini tarazlayıcı mayelər və ya qazlar enjekte edilir. Beləliklə, retina qatı köhnə mövqeyinə oturdulur və yırtıqlar bağlanır.
Vitrektomi yalnız retina dekolmanı müalicəsində deyil; diabetik retinopatiya, makula dəliyi kimi müxtəlif retina xəstəliklərində də geniş şəkildə seçilən bir üsuldur. Cərrahi müdaxilənin müvəffəqiyyətli ola bilməsi üçün, əməliyyat sonrası prosesdə xəstələrin diqqətli olmaları böyük önəm daşıyır.
Retina Dekolmanı Əməliyyatı Sonrası Sağalma Prosesi
Əməliyyat sonrası sağalma prosesi xəstənin vəziyyətinə və tətbiq olunan cərrahi texnikaya görə dəyişkənlik göstərə bilər. Retina dekolmanı əməliyyatı sonrası sağalma prosesi ümumilikdə 4-dən 6 həftəyə qədər davam edir. Lakin tam görmə sağalmasının baş verməsi bir neçə ayı ala bilər. Bu müddətdə göz qızarıqlığı, bulanıq görmə, narahatlıq hissi və görmə sahəsində dəyişikliklər ola bilər. Bu simptomlar adətən normal qəbul edilir, uzun müddət davam edərsə göz həkimi ilə əlaqə saxlanmalıdır.
Sağalma prosesində diqqət edilməli olan nöqtələr bunlardır:
- Əməliyyatdan sonra ilk bir neçə həftə ağır fiziki aktivliklərdən çəkinilməlidir.
- Həkim tərəfindən verilən damlalardan müntəzəm istifadə olunmalıdır.
- Baş mövqeyi, xüsusən qaz enjekte edilibsə, həkimin tövsiyə etdiyi şəkildə tənzimlənməlidir.
- Göz təmizliyinə diqqət edilməli, infeksiya riskinə qarşı önlem alınmalıdır.
- Müəyyən edilən yoxlama randevularına vaxtında getmək lazımdır.
- Əməliyyatdan sonra diqqətli bir baxım prosesi, görmə qabiliyyətinin qorunmasında və daimi zərərlərin qarşısının alınmasında kritik rol oynayır.
Tez-Tez Soruşulan Suallar
Vitrektomi əməliyyatı nə qədər çəkir və riskləri nələrdir?
Vitrektomi əməliyyatı ümumiyyətlə 1-dən 2 saata qədər çəkir. Əməliyyat sonrası infeksiya, qanaxma, katarakt yaranması kimi nadir komplikasiyalar inkişaf edə bilər. Təcrübəli cərrahlar tərəfindən həyata keçirildikdə müvəffəqiyyət nisbəti olduqca yüksəkdir.
Retina dekolmanı simptomları necə anlaşılar?
Retina dekolmanı simptomları arasında ani işıq çaxmaları, uçuşan obyektlər, pərdə inməsi hissi və ani görmə itkisi yer alır. Bu simptomlar fərq edildikdə vaxt itirmədən göz xəstəlikləri mütəxəssisinə müraciət edilməlidir.
Retina dekolmanı əməliyyatı sonrası sağalma prosesi necədir?
Retina dekolmanı əməliyyatı sonrası sağalma prosesi ümumiyyətlə bir neçə həftə çəkir. Gözün tam olaraq toparlanması və net görməyə nail olması bir neçə ay sürə bilər. Sağalma müddətində həkim tövsiyələrinə riayət etmək önəmlidir.
Retina xəstəlikləri təkrarlanarmı?
Bəzi retina xəstəlikləri, xüsusən səbəb olan diabet, yüksək miyopiya kimi risk faktorları davam edərsə, təkrarlana bilər. Bu səbəbdən müalicə sonrası müntəzəm göz yoxlamaları əksik edilməməlidir.