Qış aylarında hündürlükdə yerləşən bölgələrdə günəşli havalarda olmaq göz sağlamlığı baxımından risk yarada bilər. Qar korluğu kimi tanınan fotokeratit, qar və ya buz səthindən əks olunan güclü ultrabənövşəyi (UV) şüaların kornea təbəqəsində yaratdığı zədə nəticəsində yaranan müvəqqəti bir göz narahatlığıdır. Göz sətində yanıq təsiri yarada bilər və müalicə edilmədikdə ağrıya, işıq həssaslığına və müvəqqəti görmə itkisinə səbəb ola bilər.
Qar Korluğu Nədir?
Fotokeratit, qar korluğu, gözün şəffaf təbəqəsi olan korneanın UV-B şüalarına həddindən artıq məruz qalması nəticəsində ortaya çıxan kornea zədələnməsidir. Qar, buz və ya su kimi əks etdirici səthlər, günəş işığını daha güclü əks etdirdiyi üçün, xüsusilə dağlıq ərazilərdə, xizək mərkəzlərində və dəniz kənarlarında bu vəziyyət daha çox rast gəlinir.
UV şüaları kornea hüceyrələrində mikroskopik səviyyədə yanığa səbəb ola bilər. Meydana gələn bu zərər, gözdə ciddi batma, ağrı, sulanma və müvəqqəti görmə pozğunluğu şəklində simptomlar göstərir.
Qar Korluğu Niyə Olur?
Qar korluğunun əsas səbəbi, UV şüalarının birbaşa və əks olunma şəklində gözə çatmasıdır. Qar hava şəraitində günəş şüaları qar səthindən təxminən %80 əks edilə bilər. Bu da korneanın zədələnmə riskini artırır.
Əsas səbəblər bunlardır:
-
Günəşli havalarda qar və ya buz üzərində uzun müddət qalmaq
-
UV qoruması olmayan eynək istifadə etmək və ya heç eynək taxmamaq
-
Yüksək hündürlüklərdə günəş şüalarına birbaşa məruz qalmaq
-
Çimərlik və ya su idmanlarında uzun müddət çılpaq gözlə günəşə baxmaq
Solaryum cihazları və ya qaynaq işığı kimi süni UV mənbələri də nadir hallarda oxşar şəkildə kornea zədələnməsinə səbəb ola bilər.
Qar Korluğu Əlamətləri Nələrdir?
Qar korluğu adətən UV məruz qalmasından 8-12 saat sonra simptomlar göstərə bilər. İlk mərhələdə yüngül bir narahatlıq hissi olsa da, bir neçə saat ərzində ağrı və görmə pozğunluğu artar.
Tez rast gəlinən əlamətlər bunlardır:
-
Gözlərdə şiddətli ağrı və batma hissi
-
Həddindən artıq sulanma və yanma hissi
-
İşığa qarşı həddindən artıq həssaslıq (fotofobi)
-
Göz qapaqlarını hərəkət etdirməkdə çətinlik çəkmək
-
Gözlərdə qızartı, yad cisim hissi
-
Görmədə bulanıqlıq və ya müvəqqəti görmə itkisi
Bu əlamətlər adətən hər iki gözü təsir edir və xəstələr gözlərini açmaqda çətinlik çəkə bilər.
Müvəqqəti Qar Korluğu Nə Qədər Davam Edir?
Qar korluğu, müvəqqəti bir vəziyyətdir. Uyğun istirahət və müalicə ilə 24-48 saat ərzində öz-özünə sağala bilər. Ancaq bu müddətdə gözlər qıcıqlı şəkildə buraxılsa və ya müalicə gecikdirilsə kornea təbəqəsində daimi zədə inkişaf riski var. Simptomlar uzun müddət davam edirsə və ya ağrı şiddətlidirsə, sahəsində mütəxəssis bir həkimə müraciət edilməlidir.
Qar Korluğu Müalicəsi Necə Aparılır?
Qar korluğu müalicəsində məqsəd, korneanın bərpası prosesinə dəstək vermək və ağrını yüngülləşdirməkdir.
Müalicə planı bu addımları əhatə edir:
-
Gözlər dincəlməlidir: Qaranlıq bir mühitdə gözlər dincəlməlidir və ekran istifadəsindən qaçınılmalıdır.
-
Soyuq kompres tətbiq edilə bilər: Göz çevrəsinə tətbiq olunan təmiz və soyuq kompres, rahatlama təmin edə bilər.
-
Nəmləndirici və ya antibiotikli damlalar: Sahəsində mütəxəssis bir həkim tərəfindən təyin olunan süni gözyaşı və ya antibiotikli damlalar kornea səthinin sağalmasına kömək edə bilər.
-
Ağrı kəsici dərmanlar: Sahəsində mütəxəssis bir həkim tərəfindən tövsiyə olunan sistemik ağrı kəsicilər istifadə edilə bilər.
-
Kontakt linzalar istifadə edilməməlidir: Müalicə müddətində linza taxmaq, infeksiya riskini artıra bilər.
Bu dövrdə gözləri ovuşdurmaqdan mütləq qaçınılmalıdır, çünki kornea səthindəki zədə daha da dərinləşə bilər.
Qar Korluğundan Qorunma Yolları Nələrdir?
Qar və ya buz kimi əks etdirici səthlərdə, UV400 qorumalı və yanları örtülü eynəklərin istifadəsi, korneanın zərərli ultrabənövşəyi şüalara məruz qalmasını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. İşıq əksinə birbaşa baxmaqdan qaçılmalı; eynək istifadə edilmədikdə isə gözləri qorumaq məqsədilə ətrafa qara rəngli səthlərə baxmaq üstün tutulmalıdır. Bu sayədə qardan əks olunan yoğun işıq daha az zərər verə bilər.
Soyuq hava, eyni zamanda göz quruluğu riskini artıra biləcəyi üçün, quru göz meyilliyi olan şəxslərin nəmləndirici göz damlalarını müntəzəm istifadə etməsi və gözlərini küləkdən qorumaq lazımdır.
Diqqət edilməli olan digər məqamlar bunlardır:
-
Günəşli, buludlu havalarda və karlı şəraitdə mütləq göz qoruması istifadə olunmalıdır.
-
Uzun müddət qarda və ya suda vaxt keçirərkən gözləri ovmaqdan qaçınılmalıdır.
-
Açıq rəngli gözlərə sahib olan şəxslər, işığa qarşı daha həssas ola biləcəkləri üçün diqqətli olmalıdırlar.
-
Göz sağlamlığını dəstəkləyən C vitamini, A vitamini və omega-3 ilə zəngin qidalar müntəzəm şəkildə qəbul edilməlidir.
Sık Sorulan Sorular
Qar korluğu qalıcı bir görmə itkisinin səbəbi ola bilərmi?
Xeyr, qalıcı deyil. Ancaq UV şüalarına təkrar məruz qalmaq, kornea toxumasında qalıcı zədə və ya erkən yaşda katarakt kimi uzun vədədə problemlərə səbəb ola bilər. Bu səbəblə qoruyucu tədbirlər alınmalıdır.
Qar korluğu yaşayan biri nə etməli?
Qar korluğu yaşayan birinin gözləri dincəldilməlidir. Parlaq işıqdan uzaq qalmaq, ekran istifadəsini məhdudlaşdırmaq və qaranlıq bir mühitdə istirahət etmək rahatlama təmin edə bilər. Gözləri ovmaqdan qaçınılmalı, lazım gəldikdə isə sahəsində mütəxəssis bir həkimə müraciət edilməlidir.
Qar korluğu kimlərdə daha sıx rast gəlinir?
Açıq rəngli gözlərə sahib olan şəxslər, quru göz quruluşuna malik şəxslər, allergik göz xəstəliyi olanlar və yüksək hündürlükdə yaşayan şəxslər qar korluğuna daha meyillidirlər. Bu səbəblə bu qrupların qoruyucu eynək istifadəsi mövzusunda daha diqqətli olması məsləhət görülür.
Qar korluğu yalnız qışda olur?
Xeyr, qar korluğu oxşar şəkildə dəniz, qum və ya buz kimi əks etdirici səthlərdə də meydana gələ bilər. Bu səbəblə yay aylarında dəniz kənarında da eyni tədbirlər alınmalıdır.