Hipertoniya Diaqnozu və Müalicəsi

Tibbi bələdçilərə görə hipertoniya diaqnozu, aparılan ölçümlərin əksəriyyətində böyük təzyiqin 140 mmHg və/və ya kiçik təzyiqin 90 mmHg üzərində ölçülməsi ilə qoyulsa da, ideal təzyiq dəyəri 120/80 mmHg'dir. Yüksək təzyiqin müalicə edilməyə çalışıldığı vəziyyətlərdə məqsəd, təzyiqin 120/80 mmHg'ya endirilməsi deyil. Müalicə məqsədi, 140/90, hətta 65 yaş üzərindəkilərdə 150/90 mmHg'ya qədər müəyyən edilə bilər.

Hipertoniya adətən 

- Baş ağrısı, 

- Boyun vəya təpə ağrısı zonklaması, 

- Baş dönməsi, 

- Qulaqlarda uğultu, 

- Çarpıntı hissi, 

- Bulantı kimi şikayətlərlə ortaya çıxır.

 

 Yüksək təzyiq bədəndə uzun müddət yer almışsa, bədən bəzən əlamətlərə alışır. Təzyiq yüksək olduğu halda heç bir şikayətin olmaması və özünü yaxşı hiss etmə, təəssüf ki, təzyiqin zərər verməməsi mənasına gəlmir. Bütün damar sistemi, ürək və digər orqanlar, o an hiss edilməsə də zərər görə bilər və hətta iflasa sürüklənə bilər. Hipertoniyanın erkən diaqnozunda rutin müayinə və tədqiqatlar əhəmiyyətlidir.

 

Yaş: Hipertoniya yayğın olaraq irəli yaş xəstəliyi kimi tanınsa da son illərdə bütün dünyada hipertoniya ilə rastlanmaq yaş ortalamasının düşdüyünü nəzərə almalıyıq. Hipertoniyaya erkən yaşda rast gəlinməməsi üçün balanslı qidalanmağa və mütəmadi məşqlər etməyə diqqət yetirmək tövsiyə edilir.

Cins: Hipertoniya 55 yaş üstü ortalama qadınlarda, 50 yaş altı ortalama isə kişilərdə daha çox qarşılanan bir xəstəlikdir.

Siqaret və Spirtli İçecek İstifadəsi: Siqaret və spirtli içecek istifadəsi bir çox xəstəliyin əsas səbəbidir və hipertoniya riskini də artırdığı bilinir.  

Hərəfətsizlik: Hərəfətsizlik hipertoniya və ürək xəstəliklərinə zəmin yaradır. Həkimlər tərəfindən hipertoniya xəstələrinə sağlamlıq vəziyyətləri və yaşları nəzərə alınaraq mütəmadi məşqlər tövsiyə edilir.

Əlavə Çəki: Əlavə çəki hipertoniya və ürək xəstəlikləri riskini böyük ölçüdə artırır.

Diabet: Araşdırmalara görə diabet xəstələrinin hipertoniya riskinin diabet xəstəsi olmayanlarla müqayisədə daha çox olduğu bilinir. Bu səbəbdən diabet xəstələrinin rutin müayinə və tədqiqatlarını laqeyd etməməsi çox önəmlidir.

Tuz İstehlakı: Tuz istehlakını məhdudlaşdırmamaq hipertoniya riskini artırır.

Stres: Stres hipertoniya üçün əsas səbəblərdən biri olaraq önə çıxır. Hipertoniyadan qorunmaq üçün stres faktorlarından uzaq qalmaq tövsiyə edilir.

Genetik Faktorlar: Hipertoniyanın ortaya çıxmasında irsiyyət önəmli bir faktordur. Hipertoniya xəstələrinin böyük bir hissəsinin ailəsində hipertoniya hekayəsinə rast gəlinir.

Hipertoniya (yüksək təzyiq) müalicəsində, həkimlərin ən çox yaşadığı çətinlik, insanların təzyiq dərmanlarına baxışıdır. Əlbəttə tuz azalacaq, əlbəttə çəki veriləcək, mütəmadi yürüş ediləcək və əlbəttə stresten uzaq durulacaq. Bunlar əsas elementlərdir. Amma ciddi bir hipertoniya ilə yalnız bu tədbirləri istifadə edərək baş etmək mümkün deyil.

Hipertoniya müalicəsində, balanslı qidalanma önəmli bir yer tutsa da tək başına sarımsaq, limon, kəkot yağı, kınaya toxumu kimi qidalanma vasitələri ilə müalicə edilib edilib etməyidə adətən təsəlli xarakteri daşıyır. Bəzi xəstələr erkən dönəmdə dərmana başlamaqdan çənə edərək həkim tərəfindən təyin olunan dərmanları istifadə etməydən imtina edir. Xəstənin vəziyyəti imkan verirsə həkim tərəfindən ön

Hipertoniya yüksək təzyiq) müalicəsində, həkimlərin ən çox yaşadığı çətinlik, insanların təzyiq dərmanlarına baxışıdır. Əlbəttə, tuz azalacaq, əgər çəki veriləcək, müntəzəm yürüş keçiriləcək və əlbəttə stresten qaçınılacaq. Bunlar əsas elementlərdir. Amma ciddi bir hipertoniya ilə yalnız bu tədbirləri istifadə edərək baş etmək mümkün deyil.

Hipertoniya müalicəsində, balanslı qidalanmanın önəmi böyükdür, lakin tək başına sarımsaq, limon, kəkot yağı, kətan toxumu kimi qidalar istehlak etmək adətən təsəlli xarakteri daşıyır. Bəzi xəstələr erkən dövrdə dərman qəbul etmək istəməyərək həkim tərəfindən təyin edilmiş dərmanları qəbul etməyə bilərlər. Xəstənin vəziyyətinə uyğun olaraq həkim tərəfindən ilk növbədə stresten qaçınmaq, tuz miqdarını azaltmaq, gəzinti, çəki azaldılması kimi tövsiyələr edilə bilər və dərmanlandırılmağa başlanmayabilir, lakin həkim tərəfindən dərman yazıldığı təqdirdə dərman qəbul edilməlidir.

Bəzi xəstələr, bu dərmanları qəbul etmənin böyrəkləri və ya qaraciyəri yorğun hala saldığı, dərmanları daimi qəbul etmənin orqanizmi asılı hala gətirəcəyini, dərman qəbul etmək istəmədiklərini bildirirlər. Orqanlar və böyrəklər, bu dərmanların təsirindən deyil, qəbul edilmədikdə və hipertoniya düzgün müalicə edilmədikdə zərər görür. Düzgün müalicə olunmayan hipertoniya xərçəngdən fərqli deyil.

Yüksək təzyiq xronik bir xəstəlikdir, ömür boyu izləmə və müalicə tələb edir. Hipertoniya xəstələri sağlam və uzun yaşam üçün,

- Təyin edilmiş dərmanları müntəzəm istifadə etməli,

- Həkim tərəfindən tövsiyə edilməmiş dərman istifadəsindən qaçınmalı,

- Evdə müntəzəm təzyiq ölçməsi etməli və qeyri-adi səviyyə fərqi hiss etdikdə həkiminə müraciət etməli,

- Qidalanmasına diqqət etməli,

- Mütəmadi məşqlər etməli və rutin yoxlamalarını əks etdirməməlidir.

 

Hipertoniyanın Erkən Tanısı Niyə Önəmlidir

Hipertoniya diaqnozu adətən rutin müayinə zamanı və ya başqa şikayətlə edilən sağlamlıq yoxlamalarında aşkar edilir. Lakin bu xəstəlik çox vaxt əlavə edilmiş hiss edilmir. Hemodiali tərəfi yüksək seyrediliyorsa, bu vəziyyət ürək, beyin, böyrək və damarlar üzərində ciddi zərər açabilir. Bu səbəbdən hipertoniyanın erkən tanılanması həyati əhəmiyyətə malikdir. Erkən diaqnoz, həyat tərzi dəyişiklikləri ilə birlikdə daha asan yönləndirilən bir proses sağlar. Müntəzəm qan təzyiqi ölçülməsi, həssas insanlar üçün sadə amma təsirli bir tədbirdir.

Hipertoniya Niyə Olur? Risk Faktorlarını Tanıyın

Hipertoniya nə üçün olur sualının cavabı adətən birdən çox səbəbə söykənir. Genetik meyillik, sağlıqsız qidalanma alışqanlıqları, obezite, aşırı tuz istehlakı, hərəkətsiz həyat tərzi və xronik stres bu risklərin başlanğıcıdır. Eyni zamanda irəli yaş, diabet və böyrək xəstəlikləri də hipertoniya inkişafında təsirli ola bilər. Hipertoniya, yüksək təzyiq olaraq tanınsa da yalnızca təzyiqin müvəqqəti yüksəlməsi ilə qarışdırılmamalıdır. Kalıcı hal aldıysa yüksək təzyiq, orqanlarda struktur pozulmalarına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən səbəbləri bilmək, xəstəliyi önləmə və müqavimətdə mühüm bir addımdır.

Yüksək Təzyiq Olarak Bilinen Hipertoniyanın Əlamətləri Nələrdir
Hipertoniya adətən əlamət vermədiyi üçün gizli bir xəstəlikdir. Lakin bəzi fərdlərdə baş ağrısı, baş dönməsi, burun qanaması, çarpıntı və görmə pozulmaları görülə bilər. Xüsusilə səhər saatlarında baş ağrısı yaşayan fərdlərdə hipertoniya diaqnozu göz önündə bulundurulmalıdır. Uzun müddətdə müalicə edilməyən hipertoniya, infarkt, işemik insult, böyrək yetmezliyi kimi ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Yüksək təzyiq olaraq tanımlanan bu vəziyyət, uzun müddət fark edilməzse həyati təhlükəyə dönə bilər. Bu səbəbdən hər hansı bir əlamət olmasa belə müntəzəm kontrol ihmal edilmeməlidir.

Hipertoniya Müalicəsi Necə Təəllik Edilir və Tətbiq Edilir

Hipertoniya müalicəsi, xəstənin yaşı, ümumi sağlamlıq vəziyyəti, ağrılıq çəkisi və təzyiq dəyərlərinə görə şəxsi qəbul edilər. İlk mərhələdə həyat tərzi dəyişiklikləri büyük rol oynar: Tuz istehlakının azalması, məntiqli egzersiz, ideal kilonun qorunması və stresdən uzaq durulması təklif edilir. Əgər bu tədbirlər yetərli olmazsa, həkimin nəzarəti altında dərman müalicəsinə keçilir. Antihipertenziv dərmanlar qan təzyiqini tənzimləyərək orqan yanlışına qarşı kömək olur. Müalicə prosesində dərmanların müntəzəm istifadəsi və həkim nəzarətlərini əks etdirmemek zəruridir. Hipertoniyanın nəzarət altına alınması, fərdin həyat keyfiyyətini birbaşa təsir edir.

Hipertoniya ilə Qarşı Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri

Hipertoniya müalicəsində ən vacib addımlardan biri həyat tərzində aparılan davamlı dəyişikliklərdir. Balance diyet, xüsusilə tuz istehlakının məhdudlaşdırılması, meyvə-tərəvəz yüklü bir diyet tətbiqatı və kifayət qədər kalium alınması təzyiq üzərində birbaşa təzyiqdir. Ayrıca müntəzəm fiziki fəaliyyət, həftədə ən az 150 dəqiqə gereziv və ya oxşar egzersiz köməkçi olmaq üçün də çox faydalıdır. Stresin azaldılması və uyku rejiminin təmin edilməsi də qan təzyiqini nəzarət altına almaq için zəruridir. Siqaret və spirtli içecek tüketimi hipertoniayı tetiklediyindən, bu alışkanlıklardan uzaq durmak uzun vadəli müvəffəqiyyət çün əhəmiyyətlidir.

Qidalanma və Hipertoniya Əlaqəsi

Sağlam qidalanma vərdişləri, hipertoniyaların nəzarətdə tutulmasında ən təsirli metodlardan biridir. Müddəti tuz istehlakı, vedən insanın nahiyəsində sıvı tutulmasına səbəb olur və qan təzyiqini artıra bilər. Günlük tuz qəbulu 5 qramdan çox olmamalıdır. Yüksek təzyiq deyə tanınan bu vəziyyətdə, maniezi, kalsiyum və potasyumdan zəngin qidalar qəbz etmə faydalıdır. Banan, ispanaq, avokado, yoğurt kimi qidalar örnək göstərilə bilər. Kabartma və ya işlenmiş etlərdən və tuz içeren yüksək soslardan çəkinilməlidir. Su istehlakını laqeyd etmək və şəkərli içkilər yerinə təbii materiallar seçilməlidir.

Hipertoniyanın Səbəb Olabileceği Fəsadlar

Hipertoniya, müalicə edilmədik təyin edilən bir çox həyati orqanı əks olunduqda ciddi çatışmalara səbəb ola bilər. Ürək üzərindəki təzyiq artar və zamanla ürək genişlənməsi, ürək yetmezliği və ya infarkt inkişaf edə bilər. Eyni şəkildə, beyin damarlarındakı yüksək təzyiq iflic riskini artırır. Görmənin damarlarındakı tıxanıklıq görmə qüsuruna səbəb ola bilər.

 

Müalicədə Məqsəd Təzyiq Dəyərləri Nələr Olmalıdır?

Hipertoniya müalicəsində təyin olunan təzyiq dəyərləri adətən 130/80 mmHg'dan aşağıdır. Lakin bu məqsəd, xəstənin yaşa, başqa xəstəliklərinin olub olmamasına və ümumi sağlamlıq durumuna görə fərqlilik göstərə bilər. Xüsusilə yaşlı fərdlərdə daha rahat dəyərlər təyin oluna bilər, lakin diabet və ya böyrək xəstəliyi olanlarda daha sıxı kontrol tələb oluna bilər. Həkim təklifi xaricində təzyiq dərmanlarını dəyişdirmək və ya tərk etmək ciddi risklərə səbəb ola bilər. Məqsədə nail olmaq üçün səbirli olmaq və müalicə ana prosesi əks etməmək lazımdır.

 

Ən Çox Soruşulan Suallar

 

Hipertoniya Diaqnozu Necə Qoyulur?

Hipertoniya diaqnozu müxtəlif zamanlarda aparılan ən az iki və ya üç fərqli qan təzyiqi ölçülməsinin qiymətləri 140/90 mmHg və üstündə olması ilə qoyulur. Ölçüklər, dinlənməyən və sakit olan bir vəziyyətlə aparılmalıdır. Lazımi vəziyyətlərdə həkim, evdə təzyiq takibi və ya 24 saatlıq təzyiq holteri tələb edə bilər. Hipertoniya diaqnozu yalnız bir ölçü ilə deyil, müəyyən bir prosesə yayılmış diqqətli takiblərlə təsdiqlənir. Bu səbəbdən müntəzəm kontroller böyük önəm daşıyır.

Yüksək Təzyiq Deyə Tanımlanan Hipertoniya Nədir?

Yüksək təzyiq deyə bilinən hipertoniya, ürəyin qanı pompalayan damar duvarına tətbiq etdiyi təzyiqin normalın üzərinə çıxmasıdır. Bu vəziyyət uzun müddət davam edərsə ürək, beyin, böyrəklər və damarlar kimi həyati orqanlara zərər verebilir. Xəstəlik adətən səssiz olaraq irəlilər, bu səbəbdən fark edilmesi zaman alabilir. Hipertoniya diaqnozu qoyulduğunda, müntəzəm müalicə və takip şərtdir. Yüksək təzyiqin kontrol altına alınmaması ciddi fəsadlara yol açabilir.

Hipertoniya Nədir? Ətraflı Açıqlama

Hipertoniya nədir sualı, ən ümumi haliyle damar dalamé təzyiqin daima yüksək seyr etməsi şəklində cavablanabilir. Bu vəziyyət, damar yapılarına zərərə səbəb olarak, ürək-damar xəstəliklərinin əsas səbəbləri arasında yerləşir. Hipertoniya tek başına bir xəstəlik olmas