Miyopi

Miyopi, uzaq məsafələrdə aydın görməni əngəlləyən bir göz xəstəliyidir. Miyopi xəstəsi olanlar yaxın məsafələri aydın bir şəkildə görə bilər, lakin uzaq məsafələrdə isə görüşləri bulanıqlaşır. Miyopi, 3 dərəcənin altındadırsa ‘yüngül miyopi’, 3-6 dərəcə arasındadırsa ‘orta miyopi’, 6 dərəcənin üzərində isə ‘yüksək miyopi’ olaraq sinifləndirilir. Yüksək miyopi; göz təzyiqi və katarakt kimi göz xəstəliklərinə səbəb ola bilər.

Miyopi Əlamətləri Nələrdir?

• Uzaqdakı əşyaları bulanıq görmə
• Uzağı görmək üçün gözləri qıyma 
• Baş ağrısı
• Göz ağrısı
• Xüsusilə gecələri artan görmə çətinliyi

Miyopi Necə Müalicə Edilir?

Miyopi görmə problemi olan şəxslərin müalicəsində ilk müraciət olunan üsul eynək və ya kontakt linzadandır. Eynək və ya kontakt linza istifadə etmək miyopiyi müalicə etmir, dərəcəsini azaltmır; lakin bu vasitələrdən istifadə olunmazsa miyopi daha sürətlə irəliləyir. Miyopi müalicəsində eynək və ya kontakt linza xaricində lazer və göz içi ağıllı linza müalicələri də seçimlər arasındadır.

• Televiziya, kompüter, telefon, tablet kimi texnoloji cihazlarla vaxtın məhdudlaşdırılması lazımdır. Bu texnoloji cihazları istifadə edərkən göz məsafəsi qaydasına diqqət edilməlidir.
• Diabet və ya hipertansiyon kimi xroniki xəstəliklər göz sağlamlığını mənfi təsirlə aza bilər. Bu kimi xəstəlikləriniz olduğu halda nəzarət və müalicələrinizi axsatsanız göz sağlamlığınıza da mənfi təsir edə bilər. Şəkər xəstəliyi, yüksək təzyiq kimi xroniki sağlamlıq problemlərinin göz sağlamlığına da mənfi təsirləri olduğundan müalicələri axsadıla bilməz.
• Gözlər günəşin zərərli təsirlərindən qorunmalıdır, birbaşa günəşə baxılmamalıdır və mümkün qədər günəş eynəyi istifadə edilməlidir.

Miyopi Inkişafını Tetikleyen Faktorlar Nələrdir?

Miyopinin inkişafında genetik faktorların yanaşı ekoloji amillər də rol oynaya bilər. Bu göz xəstəliyinin yaranmasında genetik mirasla yanaşı xarici təsirlərin də təsirli olduğu düşünülür. Ailə üzvlərində miyopi olan şəxslərdə bu durumun görülmə ehtimalı daha yüksəkdir. Ancaq yalnız genetik meyilliliklə məhdud deyil. Xüsusilə uşaq dönəmində uzun müddət yaxına fokuslanma tələb edən fəaliyyətlər miyopi inkişafını sürətləndirə bilər.

Günümüzdə yayılmış ekran məruz qalması, bağlı məkanlarda keçən uzun saatlar və təbii gün işığına kifayət qədər çıxmamaq da miyopiyə zəmin hazırlayan faktorlar arasında yer alır. Bu səbəbdən uşaqların gün içində kifayət qədər müddətlə açıq havada olmaları, miyopinin qarşısının alınması baxımından son dərəcə əhəmiyyətlidir.

Miyopi Astigmat Nədir?

Miyopi astigmat, miyopi və astigmat qüsurlarının eyni anda mövcud olduğu bir durumdur. Miyopita göz, gələn işığı retinanın önündə fokuslarken; astigmatta isə kornea və ya linzanın səthi düzgün olmadığından işıq fərqli açılarda refraksiyaya uğrayır. Bu durum, görüntünün bulanıq və ya çarpık dərk edilməsinə səbəb olur.

Miyopi astigmat olan şəxslərdə həm uzaq görüş bulanıqdır həm də görüntülərdə şəkil pozuntusu hiss edilir. Məsələn, düz bir xətt əyri və ya qırıq kimi görünə bilər. Bu durum şəxsde görüş rahatlığını ciddi şəkildə azalda bilər və baş ağrısı, göz yorğunluğu kimi şikayətlərə yol aça bilər. Miyopi astigmat müalicəsi də eynək, kontakt linza və ya lazer üsulu ilə həyata keçirilə bilər.

Miyopi İrəliləyişi Necə Önlənə bilər?

Miyopi irəliləyişi xüsusilə uşaq və yeniyetmə dönəmində daha sürətli ola bilər. Bu prosesi yavaşlatmaq və ya nəzarət altına almaq üçün atıla biləcək bəzi təsirli addımlar bunlardır:

• Müntəzəm göz müayinəsi: Miyopi irəliləyişi eynək dərəcələrinin təqib edilməsi ilə nəzarət altında saxlanıla bilər.
  
  
• Atropin damla müalicəsi: Xüsusilə uşaqlarda aşağı dozlu atropin damlaları, miyopiyanı irəlilətmək məqsədi ilə istifadə edilə bilər. Bu müalicə yöntemi mütləq bir göz həkimi tərəfindən planlanmalıdır.
  
  
• Gecə linzaları (ortokeratoloji): Gecələr taxılan xüsusi sərt kontakt linzalar sayəsində səhər oyananda gün boyunca daha aydın görüş əldə edilə bilər və miyopi irəliləməsi yavaşladıla bilər.
  
  
• Açıq hava fəaliyyətləri: Gündə ən az 1-2 saat təbii gün işığında vaxt keçirmək, miyopi inkişafını yavaşlatmada mühüm bir amildir.
  
  

Bu tədbirlərlə miyopinin irəliləmə sürəti yavaşladıla bilər, ancaq tamamilə dayandırılması mümkün ola bilməz. Bu səbəbdən müntəzəm nəzarət və həkim təqibi vacibdir.

Miyopi Kalıcı Olaraq Keçər mi?

“Miyopi necə keçər?” sualı, bu problemi yaşayan şəxslərin ən çox maraq etdiyi suallardan biridir. Miyopi, göz quruluşunun kalıcı bir dəyişikliyi olduğundan öz-özünə keçməsi mümkün deyil. Lakin müalicə üsulları ilə bu durum təsirli şəkildə idarə edilə bilər.

Eynək və linza ilə də görmə düzəldilməsi sağlansa da; kalıcı nəticə istəyən xəstələr üçün lazer müalicəsi və ya göz içi ağıllı linza tətbiqləri gündəmə gələ bilər. Lazer müalicəsi ilə korneanın forması yenidən düzənlənərək miyopi düzəldilir. Xüsusilə 18 yaş üstü, dərəcəsi sabitləşmiş və göz quruluşu uyğun olan şəxslər bu müalicədən yararlana bilər.
Göz içi linza müalicəsi isə daha çox yüksək dərəcəli miyopi hallarında və ya lazer üçün uyğun olmayan gözlərdə üstünlük verilir. Kalıcı bir müalicə yöntemi olan bu tətbiqdə, təbii linza yerinə xüsusi tasarlanmış yapay linza yerləşdirilir.

Miyopi ilə Baş Etmək Üçün Gündəlik Yaşama Dikkət Edilməsi Gərəkənlər

Miyopi olan şəxslərin yaşam keyfiyyətini artırmaq üçün bəzi asan amma təsirli vərdişlər qazanmasi vacibdir:

• Oxuma və ya kompüter istifadəsi zamanı hər 20 dəqiqədə bir 20 saniyə boyunca uzağa baxaraq gözləri dinləndirmə vərdişi,
  
  
• İşığın yetərsiz olduğu məkanlarda uzun müddət kitab oxumağa çalışmama,
• Gözləri ovuşdurma kimi zərərli vərdişlərdən uzaq durma,
  
  
• Ekran qarşısında keçirilən vaxtı azaltmaq və mavi işıq filteri istifadə etmək.
  
  

Bu cür vərdişlər göz yorğunluğunu azalda bilər, miyopi irəliləşməsini yavaşlada bilər və ümumi göz sağlamlığını dəstəkləyə bilər.

Göz İçi Ağıllı Linzalar ilə Yüksək Miyopi Tedaviası

Yüksək miyopi dərəcələrində, xüsusən 6 dərəcə və üzərindəki refraksiya qüsurlarında lazer müalicəsi hər zaman yetərli və ya uyğun ola bilməz. Göz quruluşu lazer müdaxiləsi üçün əlverişli olmayan ya da daha kalıcı və dəqiq bir həll istəyən xəstələrdə göz içi ağıllı linza tətbiqləri ön plana çıxar. Bu müalicə yöntemi adətən katarakt cərrahisi ilə bənzər üsullar istifadə edilərək həyata keçirilir, amma kataraktı olmayan xəstələlərdə də refraksiya qüsurunu düzəltmək məqsədi ilə tətbiq oluna bilər.

Göz içi ağıllı linza müalicəsində xəstənin təbii göz linzası çıxarılır və yerinə çox fokuslu yapay linza yerləşdirilir. Bu linzalar, sadəcə uzağı deyil, eyni zamanda orta və yaxın məsafəni də net bir şəkildə görməyi təmin edir. Beləliklə, xəstə həm yüksək dərəcəli miyopidan qurtulur, həm də çox fokuslu görüş avantajı əldə edir.

Avantajları:

• Kalıcı bir həll təqdim edir, miyopi təkrar etməz.
  
  
• Həm miyopi həm də varsa astigmat kimi əlavə refraksiya qüsurları düzəldilə bilər.
  
  

Kimler üçün uygundur?

• 40 yaş üstü, dərəcəsi sabitləşmiş şəxslər
  
  
• Lazer cərrahiyasına uyğun olmayan göz quruluşuna sahib xəstələr
  
  
• Katarakt riski taşıyan veya katarakt başlangıcı olan kişiler
  
  

Tez-Tez Sorulan Suallar

Miyopi nə üçün olur?

Miyopi əsas səbəbi, göz küvəsinin normaldan daha uzun olması və ya korneanın olması lazım olandan daha tünd kavissdə olmasıdır. Genetik faktorlar böyük rol oynasa da ekoloji təsirlər (intensiv ekran istifadəsi, yetərsiz açıq hava fəaliyyəti və s.) da miyopi inkişafını tetikleyebilir.

Miyopi müalicəsi necə aparılır?

Miyopi müalicəsi şəxsin yaşına, göz quruluşuna və görmə qüsurunun dərəcəsinə görə fərqli üsullarla planlana bilər. Ən yaygın müalicə seçimləri eynək və kontakt linzadır. Daha kalıcı həll istəyən şəxslər üçün lazer müalicəsi və ya göz içi ağıllı linza əməliyyatları tətbiq oluna bilər. Xüsusilə lazer müalicəsi, miyopi dərəcəsi sabitləşmiş və göz quruluşu uyğun olan şəxslərdə olduqca müvəffəqiyyətli nəticələr verir.

Miyopi astigmat müalicəsi necədir?

Miyopi astigmat durumunda da görmənin aydınlığını təmin etmək üçün bənzər müalicə yanaşmaları tətbiq olunur. Eynək və torik (astigmat düzəldici) linzalar ən çox istifadə edilən üsullardır. Kalıcı həll istəyənlər üçün lazer cərrahisi ilə həm miyopi həm də astigmat düzəldilə bilər. Müalicə planı öncəsi detallı bir göz müayinəsi aparılmalı, kornea quruşu və dərəcələr nəzərə alınmalıdır.

Miyopiya irəliləməsi dayandırıla bilərrmi?

Tam mənası ilə dayandırılmasa da miyopinin irəlilama sürəti ciddi ölçüdə yavaşladılması mümkündür. Xüsusilə uşaq dönəmində başlayan atropin damla müalicəsi, ortokeratoloji linzaları və açıq havada vaxt keçirmə vərdişi miyopinin irəlilamasını əhəmiyyətli ölçüdə əngəlləyə bilər. Əlavə olaraq müntəzəm göz müayinələri ilə dərəcə artımı izlənilərək vaxtında müdaxilə təmin edilə bilər.