Üriner inkontinans, yaygın adıyla sidik qaçırma, sidiyin istəmədən boşalması vəziyyətidir. Günlük həyatı və sosial əlaqələri mənfi təsir edə bilən bu vəziyyət, çox vaxt sidik kisəsi və ya üretra funksiya pozğunluğuna işarət edir. Fərqli səbəblərlə meydana gələ bilən sidik qaçırma şikayətlərində, bir üroloq mütəxəssisinə müraciət edərək uyğun müalicə planına başlamaq əhəmiyyətlidir.
Sidik Qaçırma Səbəbləri
Sidik qaçırma, sidik kisəsi və pelvik əzələlərin zəifləməsi, hormonal dəyişikliklər, hamiləlik, prostat problemləri, piylənmə, şəkərli diabet və sinir sistemi xəstəlikləri kimi çeşidli səbəblərlə meydana gələ bilər. Siqaret istifadəsi, xroniki qəbizlik, bəziləri dərmanların yan təsirləri və yaşlanmaya bağlı dəyişikliklər də bu vəziyyəti tətikləyə bilər. Həyat keyfiyyətini mənfi təsir edə bilən bu vəziyyət, erkən diaqnoz və uyğun müalicə ilə nəzarət altına alına bilər.
Sidik Qaçırma Növləri
Sidik qaçırma, fərqli əlamətlər və səbəblərlə meydana gəldiyi üçün çox vaxt dört əsas növə ayrılır. Stress türü sidik qaçırma, öskürək, asqırıq və ya fiziki fəaliyyətlər zamanı meydana gələn istəmsiz sidik itkisidir. Sıxışma türü sidik qaçırma isə ani olaraq meydana çıxan güçlü bir sidik etmə arzusu ilə sidikin saxlanmamasıdır. Qarışıq tür, stress və sıxışma türü sidik qaçırmanın bir arada görüldüyü vəziyyəti ifadə edir. Daşma türü sidik qaçırma isə sidik kisəsinin tam boşalmaması nətıcəsində davamlı damla-damla sidik itkisi şəklində meydana gələr.
Sidik Qaçırma Müalicəsi
Sidik qaçırma, birçox insanın həyat keyfiyyətini mənfi təsir edən bir vəziyyətdir və müalicə süreci, şəxsin yaşadığı şikayətlərin türünə və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə formalaşır. Müalicədə əsas məqsəd, xəstənin rahatlığını artırmaq və sosial həyatını daha rahat davam etdirə bilməsini təmin etməkdir.
Cərrahi və cərrahi olmayan birçox yöntəm bu sahədə tətbiq olunmaqdadır. Cərrahi yöntəmlər arasında, xüsusilə stress türü sidik qaçırmada tercihen tətbiq olunan və sidik kanalına dəsətək təmin edən kiçik əməliyyatlar var. Dərman müalicəsi ilə sidik kisəsinin nəzarətinin əldə olunması mümkün ola bilər. Xüsusən sıxışma türü sidik qaçırmada, sidik kisəsi dartılmalarını tənzimləyən dərmanlar tez-tez istifadə olunur.
Pelvik dnpan əzələlərinin güçləndirilməsi də müalicədə əhəmiyyətli bir yer tutur. Bu məqsədlə edilən məşqlər və terapiyalar, sidik nəzarətini artırarkən, eyni zamanda genital orqanların sağlamlığını da dəstəkləyir. Həyat tərzində ediləcək kiçik dəyişikliklər də sidik kisəsinin sağlamlığına böyük töhfə verə bilər. Xüsusən artıq çəkidən qurtulmaq, kafein və spirt istehlakını azaltmaq kimi sadə addımlar, şikayətlərin azalmasına dəsdək edə bilər.
Sidik Qaçırmanın Qarşısını Almaqda Həyat Tərzi Dəyişikliyinin Rolu
Sidik qaçırma problemləri ilə mübarizədə tibbi və cərrahi müalicə yöntəmlərinin yanısıra, şəxsin günlük həyatında ediləcək bəzı dəyişikliklər də əhəmiyyətlidir. Qadınlarda sidik qaçırma menopoz dönəmi ilə birlikdə daha çox görülür, lakin hər yaş qrupunda həyat tərzinə diqqət edilməsi, şikayətlərin nəzarət altına alınmasına yardımcı ola bilər.
Artıq çəkinin verilməsi, pelvik bölqə üzərindəki bastığı azaltaraq hım kişilərdə sidik qaçırma səbəbləri arasında yerləşən sidik kisəsi zəifliyini hım də qadınlarda pelvik əzələ kifayətsizliyini yümşəldir. Eyni zamanda, qəbzlik problemi olan şəxslərdə qarın daxili təzyiqin artması, istəmsiz sidik itkisini tətikləyə bilər. Bu səbəbdən lif büxünücussan zəngin bir qidalanma tərzi mənimsəmək və kifayət qədər su istehlak etmək əhəmiyyətlidir.
Kafein və spirt kimi sidik kisəsinin təsirlənməsinə səbəb olan maddələrdən uzaq durmaq da, xüsusi sıxışma türü sidik qaçırma yaşayan şəxslərdə simptomların azalmasına yardımcı ola bilər. Bu səbəbdən sidik kisəsi dostu bir pəhriz proqramı yaratmaq və düzənli yuxu alışkanlıqları inkişaf etdirmək, sidik nəzarətini müsbət şəkildə təsir edə bilər.
Kegel Məşqləri ilə Pelvik Əzələləri Güçləndirmək
Pelvik dnpan əzələlərini güçləndirməyə yönləlik məşqlərin başında Kegel məşqləri gəlir. Həm qadınlarda həm də kişilərdə tətbiq oluna bilən bu məşqlər, sidik tutmanı təmin edən əzələlərin nəzarətli şəkildə işlədilməsini hədəfləyir. Düzənli tətbiq edildiyində, xüsusən stress türü və qarışıq tür sidik qaçırmanın üzərində təsirlidir.
Kegel məşqləri üçün hər hansı bir xüsusi avadanlıqa ehtiyac yoxdur. Gündə bir çox dəfə qısa müddətli dartma-gevşetmə hərəkətləri, zamanla pelvik əzələ tonusunu artırır. Bu məşqlər, doğum sonrası dövrədq qadınların genital sağlamlığını dəstəkləmənin yanı sıra, prostat özəsəm sayı sonrası kişilərdə sidik qaçırma səbəbləri arasında yəlşən sidik kisəsi nəzarət itkisinin da qarşısını ala bilər.
Sıx Soruşulan Suallar
Sidik qaçırma problemi sadəcə yaşlılarda mı görülür?
Xeyir. Hər nə qədər yaşlanmağa bağlı olaraq sidik qaçırma tezliyi artsa, bu problem sadəcə yaşlılara özgü deyil. Hamiləlik, doğum, həddindən artıq çəkili olmaq, tez-tez sidik yollari infeksiyalari, sinir sistemi xəstəlikləri və bəzı dərmanların istifadəsi kimi səbəblərlə gənc yaşda da görülə bilər. İdman edən gənc qadınlarda stress türü sidik qaçırma mövcud ola bilər. Bu səbəbdən, yaşa baxmadan şikayətlərin vəziyyətində bir üroloq mütəxəssisə müraciət edilməlidir.
Kegel \məşqlərini nə qədər müddət etmək lazımdır?
Kegel \məşqlərinin təsirinin görülməsi üçün düzənli olaraq edilməlidir. Gündə 3 dəfə, hər dəfə 10 təkrar təklif olunur. Lakin ilk həftələrdə əzələlərin fərqinə varmaq və düzgün işlətmək əhəmiyyətlidir. Nəticələr 4 ilə 6 həftə arasında müşahidə olunmağa başlanır. Uzun müddətli pelvik əzələ dayanıqlılığı artır, sidik tutma qabiliyyəti inkişaf edir. Məşqlər ağrısızdır və gündəlik həyata asanlıqla inteqrasiya edilə bilər.
Kişilərdə sidik qaçırmanın səbəbləri nələrdir?
Kişilərdə sidik qaçırmanın əsas səbəbləri arasında ən çox yayılmış olanı prostat xəstəlikləridir. Prostat böyüməsi (BPH) və prostat xərçəngi əməliyyatları sonrası sidik nəzarəti zəifləyə bilər. Şəkərli diabet, nevroloji xəstəliklər (örneğin Parkinson və ya MS), onurğa zədələri kimi vəziyyətlər də kişilərdə inkontinans səbəbi ola bilər. Müalicə üçün ətraflı bir üroloji dəyərləndirmə edilməlidir.
Sıxışma türϋ sidik qaçırmanın necə nəzarət altına alınır?
Sıxışma türü sidik qaçırma, anidən gələn tualetə çıxmaq arzusu ilə, şəxsin tuvaletə çatmadan sidik qaçırmasıdır. Bu vəziyyət çox vaxt sidik kisəsi əzələlərinin həddindən artıq aktiv olması ilə əlaqədardır. Müalicəsində sidik kisəsi spasmlarını azaldan dərmanlar istifadə olunur. Bəzı hallarda Botox inyeksiyaları və ya elektrik stimulyasiya kimi üsullar da istifadə edilə bilər.