Sünnət, penis başını örtən və sünnət dərisi olaraq adlandırılan "Prepisyum"un uyğun bir şəkildə cərrahi metodlarla kəsilərək çıxarılması əməliyyatıdır. Körpəlik dövrü və fərqli yaş qruplarında həyata keçirilə bilən sünnət tarix boyunca edilməkdədir.
Sünnət Nədir?
Sünnət, cərrahi olaraq həyata keçirilən bir əməliyyat olub penisin ucu ilə örtülü olan dəri hissəsinin çıxarılması mənasına gəlir. Glans penisin və sidik kanalının ucu hissəsini ortaya çıxarmaq üçün, penisdəki mukozal toxuma və dəri qatının təxminən 75%-i cərrahi olaraq kəsilir.
Sünnət, adətən mədəni və dini səbəblərlə birçox ölkədə həyata keçirilir. Eyni zamanda sünnət, tibbi zərurətlər və ya şəxsi gigiyena ilə cinsi yolla keçən xəstəliklərdən qorunma məqsədləri ilə də seçilə bilər.
Sünnət Niyə Edilir?
-
Sidik yolu infeksiyalarının riskini azaltmaq
-
Gigiyena asanlığını təmin etmək
-
Bəzi dəri xəstəliklərinin və irəliləyən yaşlarda meydana gələ biləcək narahatlıqların qarşısını almaq
Sünnət, təcrübəli bir cərrah tərəfindən gigiyenik şəraitdə tətbiq edildikdə sağlam bir sağalma prosesi ilə nəticələnir.
Yenidoğulmuşlarda və Körpələrdə Sünnət Necə Edilir?
Sünnət, xüsusi bir cərrahi əməliyyat olduğu üçün steril şərtlər altında həyata keçirilməlidir. Əməliyyat zamanı lokal anesteziya istifadə oluna bilər və körpənin ağrı hiss etməməsi təmin edilə bilər. Lakin sünnət əməliyyatının nə zaman ediləcəyi mövzusunda mütəxəssis tövsiyəsi alınmalıdır.
Yenidoğulmuş sünnəti, körpə hələ bir neçə günlük ikən edilə bilən bir əməliyyatdır. Bu dövrdə sağalma müddəti sürətlidir, körpələrin hərəkət qabiliyyəti məhdud olduğu üçün tikişlərin açılma riski az ola bilər.
Körpələrdə sünnət isə ilk 1 ay ərzində seçilir. Lakin tibbi bir zərurət yoxsa, ailələrin uşaqlarını bir neçə aylıq olana qədər gözləməsi də mümkündür. Sünnət zamanı, körpənin ümumi sağlamlıq durumu və həkim tövsiyəsinə uyğun olaraq planlaşdırıla bilər.
Sünnətin körpəlik dövründə edilməsinin bəzi üstünlükləri:
-
Daha sürətli sağalma
-
Daha az qanama riski
-
Psixoloji travmanın minimal səviyyədə olması
Sünnətin Faydaları Nələrdir?
Sünnətin faydaları arasında gigiyena, sidik yolu infeksiyalarının azalması, cinsi sağlamlıq problemlərinin qarşısının alınması və bəzi xərçəng növlərinə qarşı qoruyucu təsirinin olması daxil ola bilər. Eyni zamanda sünnətin psixoloji və sosial baxımdan da müsbət təsirləri olduğu bilinir.
-
Sünnətdən sonra, penisin təmizliyi və gigiyenası daha praktik hala gələ bilər, çünki dəridə yığılan çirklərin asanlıqla təmizlənməsi mümkün olur.
-
Kişilərdə sidik yolu infeksiyası sıxlıqla aşağı olmalarına baxmayaraq, sünnətsiz kişilərdə bu infeksiyalar, sünnətli olanlara nisbətən daha geniş yayılmış şəkildə görülə bilər.
-
Sünnət edilməmiş kişilərdə penis ucunda darlıq (fimozis) ola bilər. Bu darlıq səbəbilə sünnət dərisi kifayət qədər geri çəkilə bilmir və penis başında iltihablanma daha tez-tez görülə bilər.
-
Penis xərçəngi, nadir rastlanılan bir tibbi vəziyyətdir və sünnətsiz kişilərdə daha çox görülür.
Sünnət Nə Zaman Edilməlidir?
Hər hansı bir zamanda həyata keçirilə bilən sünnət, adətən 6 aylıq ilə 6 yaş arasındaki uşaqlar üçün tövsiyə edilmir. Cinsi kimliyin inkişafını nəzərə alan mütəxəssislər, bu yaş aralığında sünnət edilməsini məsləhət görməzlər. Ən uyğun zamanın adətən yenidoğulmuş dövrü olduğu qəbul edilir. Bu dövrdə körpəyə düşük dozada lokal anesteziya tətbiq edilərək sünnət əməliyyatı aparılır. Yara baxımı olduqca sadədir və sağalma müddəti sürətli olduğundan əməliyyat sonrası komplikasiya riski də nadirdir.
Əgər yenidoğulmuş dövründə sünnət seçilməzsə, valideynlərin 6 yaş sonrasını gözləməsi daha doğru ola bilər. Bu müddət ərzində uşağın cinsi inkişafı tamamlanmış olar və əlavə olaraq ailələr uşaqlarına sünnət mövzusunda məlumat verə bildikləri üçün uşaqlarda psixoloji travma riski azalır.
Sünnətdə Tətbiq Edilən Anesteziya Növü Nələrdir?
Sünnət əməliyyatı zamanı istifadə olunan anesteziya metodları, uşağın yaşına, ümumi sağlamlıq vəziyyətinə və əməliyyatın ediləcəyi mərkəzin imkanlarına görə dəyişkənlik göstərir. Sıx seçilən metod lokal anesteziyadır. Bu metodda, penis ətrafına tətbiq olunan uyuşdurucu dərman sayəsində əməliyyat zamanı ağrı hissi tamamilə ortadan qalxır və uşaq oyanıq qalır. Rahat bir təcrübə üçün bəzi hallarda sedasyonla birlikdə lokal anesteziya tətbiq oluna bilər.
Sedasyon, uşağın damar yolu ilə verilən dərmanlarla yüngül yuxuya keçməsi və ətrafı algılamadan rahat şəkildə əməliyyatın tamamlanmasını təmin edir. Narahatlıq səviyyəsi yüksək olan uşaqlarda və ya sünnətdən əlavə başqa cərrahi girişimlərin də aparılacağı vəziyyətlərdə isə ümumi anesteziya seçilir.
Ümumi anesteziyədə xəstə tamamilə yuxuya gedir və əməliyyat zamanı heç nə hiss etmir. Sünnət üçün hansı anesteziya metodunun uyğun olacağına həkim ailə ilə birlikdə qərar verir və hər vəziyyətdə əməliyyat, təcrübəli mütəxəssislər tərəfindən steril şərtlərdə həyata keçirilməlidir.
Sünnətdən Sonra Baxım Prosessində Diqqət Edilməsi Gərəkənlər
Sünnət sonrası bakım, əməliyyatın sağlam və sürətli bir şəkildə sağalmasında həlledici rol oynayır. Əməliyyatın tamamlanmasının ardından ilk günlərdə bölgədə yüngül şişlik, qızarıqlıq və arada bir yüngül bir ağrı olması normal qəbul edilir. Tətbiq olunan cərrahi texnikaya bağlı olaraq yaranın sağalma müddəti ortalama 7–10 gün arasında dəyişir. Bu dövrdə yaranın infeksiyondan qorunması və gigiyenan diqqətlə təmin edilməlidir.
Sünnət sonrası bölgənin təmiz və quru qalması gərəkir. Həkiminizin tövsiyə etdiyi şəkildə müntəzəm pansuman edilməli və steril qazlı bez istifadə edilməlidir. Sünnət kəməri tövsiyə edilibsə, bu məhsul həm yaranın bezi sürtünməsini həm də dar geyimlərin təzyiqini önləyərək ağrını önlər.
Körpələrdə bez istifadə edilirsə, hər alt dəyişdirmədə bölgə mütləq nəzarət edilməli və quru tutulmalıdır. Bezi bağlayarkən penisin yuxarı doğru pozisyonda qalmasına diqqət etmək, sağalma prosesini sürətləndirə bilər.
Həkim məsləhəti olmadan bölgəyə krem, məlhəm və ya fərqli dərmanlar çəkilməməlidir. Sünnət xəttində qabıqlanma olması təbii bir sağalma əlamətidir və qabıqların özündən düşməsi gözlənilir.
Yuxu zamanı uşağın arxa üstə yatırıması, yaranın təzyiq altında qalmasını önləyərək şişlik və həssaslığı azaldır. İlk günlərdə ayaqlarını çox bükməməsi, ani ayaq hərəkətlərindən qaçınılması da əhəmiyyətlidir. Yara yerində şiddətli qanama, pis qoxulu axıntı, həddindən artıq göyərmə və ya hərarət kimi əlamətlər müşahidə edilərsə vaxt itirmədən həkimə müraciət edilməlidir. Sağalma tamamlanana qədər pansumanların müntəzəm aparılması və nəzarətlərin aksatılmaması tövsiyə olunur.
Tez-Tez Soruşulan Suallar
Sünnətdən sonra yuxu durum necə olmalıdır?
Sünnət sonrası körpənin arxa üstə yatırıması tövsiyə olunur, bu durum yaranın üzərinə təzyiqlə qarşılaşmasının qarşısını alır. Üzüstə və ya yan yatırtmaq, əməliyyat bölgəsində şişlik və ağrının artmasına səbəb ola bilər. Bundan əlavə yuxu zamanı ayaq hərəkətlərini məhdudlaşdırmaq üçün hafif dəstəkləyici yastıq istifadə edilə bilər.
Sünnət kəməri istifadə etmək vacibdirmi?
Sünnət kəməri, sağalma prosesində yaranın qorunmasını asanlaşdıran xüsusi bir məhsuldur. Bezi ya da geyimlərin sürtünməsini önləyərək həm gigiyena təmin edir həm də uşağın daha rahat hərəkət etməsinə dəstək olur. Bezi istifadə edən körpələrdə infeksiya riskini azaltmaq üçün həkim tövsiyəsi ilə sünnət kəməri istifadə edilməsi faydalı olar.
Sünnət zamanı uşaq ağrı hiss edirmi?
Sünnət əməliyyatı öncəsi lokal anesteziya, sedasyon və ya ümumi anesteziya tətbiq edilərək ağrı hissi ortadan qalxır. Lokal anesteziyadə yalnız əməliyyat bölgəsi uyuşdurulur, sedasyonda uşaq yüngül yuxuya keçər. Əməliyyat sonrası yüngül ağrı və yanma ola bilər; bu durum həkimin tövsiyə etdiyi ağrı kəsici dərmanlarla asanlıqla kontrol altına alınır.
Sünnətdən sonra nə zaman çimmək olar?
Sünnətdən sonra adətən 3–4 gün quru pansuman tövsiyə edilər. Həkiminiz əksini demədiksə bu müddətdən sonra ilıq suyla qısa müddətli çimmək olar, amma bölgənin ovulmaması və çimmə sonrası yaxşıca qurudulması vacibdir. Ətraflı çimmə planı mütləq həkimin tövsiyəsinə görə şekilləndirilmelidir.