Vərəmdən qorunmanın təsirli yolu erkən diaqnoz və uyğun müalicə üsulunun tətbiqidir. Dərman müalicəsi düzgün istifadə olunduqda xəstəliyin inkişafını dayandıra bilər və yoluxma riskini azalda bilər. Vərəm adətən xəstə şəxsin öskürməsi və ya asqırması nəticəsində havaya səpilən damcılar vasitəsilə yayılır. Bu səbəbdən yoluxmuş şəxslərlə yaxın təmasdan çəkinməli, birgə əşyaların paylaşılmasından qaçmalı və gigiyena qaydalarına diqqət edilməlidir.
Vərəm Xəstəliyi Nədir?
Vərəm, tənəffüs yolu ilə yayılan və əsasən ağciyərləri təsir edən infeksiya xəstəliyidir. Xəstəlik yalnız ağciyərdə yerləşməklə qalmır; sümük, böyrək, beyin və limfa düyünləri kimi bədənin digər orqanlarına da sirayət edə bilər.
Vərəm xəstəliyi, immun sistemi zəif fərdlərdə və qidalanma çatışmazlığı olan şəxslərdə daha tez-tez müşahidə edilir. Dünyada xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə əhəmiyyətli bir sağlamlıq problemləri olmaqda davam edir.
Vərəmin Əlamətləri Nələrdir?
Vərəm əlamətləri xəstəliyin başladığı dövrlərdə yüngül şiddətdə olur. Müalicə edilmədiyi təqdirdə zamanla əlamətlər kəskinləşir. Tez-tez müşahidə olunan vərəm əlamətləri:
-
İki həftədən uzun davam edən quru və bəlğəmli öskürək
-
Qanlı bəlğəm
-
Sinə ağrısı
-
İştahsızlıq və sürətli kilo itkisi
-
Gecə tərləmələri
-
Uzun müddətli aşağı dərəcəli ateş
-
Halsızlıq və yorğunluq
Əlamətlər, yalnız vərəm xəstəliyində deyil başqa tənəffüs xəstəliklərində də görünə bilər. Ancaq iki həftədən uzun davam edən öskürək və gecə tərləmələri kimi şikayətlər varsa mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
Vərəm Necə Keçir?
Vərəmin yayıldığı, havadakı damcılarla mümkündür. Yoluxmuş şəxs öskürdükdə və ya asqırdıqda meydana çıxan mikroblu damcıların tənəffüsü nəticəsində vərəm keçə bilər.
Yoluxmuş bir şəxslə təmasda olan şəxslər də risk altındadır. Vərəm həmçinin kontaminasiyalı qidaların qəbul edilməsi və ya yoluxmuş heyvanlarla təmas nəticəsində də yayılır. Xəstəlik adətən ağciyərləri təsirləsə də, digər bədən bölgələrinə də yayılabilir. Müalicə edilmədiyi təqdirdə ciddi fəsadlara səbəb ola biləcəyi üçün erkən diaqnoz və müalicə vacibdir.
Vərəmdən Necə Qorunmaq Olar?
Vərəmdən qorunmaq mümkündür. Görülə biləcək tədbirlər:
-
BCG Peyvəndi: Uşaqlıq dövründə edilən BCG peyvəndi, vərəmin ağır formalarına qarşı qoruyucudur.
-
İmmun Sistemini Gücləndirmək: Sağlam və balanslı qidalanmaq, müntəzəm idman etmək, yetərli yatmaq və stress idarəsi immun sistemini güclü tutur.
-
Birgə Məkanlardan Çəkinmək: Riskli bölgələrdə qapalı və havasız alanlardan uzaq durmaq yoluxma riskini azaldır.
-
Xəstələrin İzolyasiyası: Aktiv vərəm xəstələrinin müalicə müddətində izolyasiya altında saxlanması yoluxmanın qarşısını alar.
-
Daimi Sağlamlıq Yoxlamaları: Risk qrupundakı şəxslərin daimi sağlamlıq yoxlamasından keçmələri erkən diaqnoz üçün əhəmiyyətlidir.
Vərəm Testi Necə Edilir?
Vərəm diaqnozu üçün iki fərqli tibbi test tətbiq edilir: dəri testi və qan testi.
Dəri testi (PPD testi), dərialtına az miqdarda vərəm proteini vurulması ilə həyata keçirilir. Bu sahədə meydana gələ biləcək qaşınma normaldır, ancaq qaşınmaması vacibdir, çünki bu vəziyyət test nəticələrinin dəqiq oxunmasını çətinləşdirə bilər. İnjeksiya edilən yerdə sərt şişlik və ya qabarcıq meydana gəlməsi vərəm mikrobunun mövcudluğunu göstərə bilər, yalnız qızartı yaygın olaraq qəbul edilir.
Qan testi ilə diaqnozda isə xəstədən qan nümunəsi alınaraq immun sisteminin bakteriyalara qarşı necə reaksiya verdiyi araşdırılır.
Tez-Təz Soruşulan Suallar
Vərəm xəstəliyi öldürürmü?
Vərəm, müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir, lakin uyğun diaqnoz və müalicə edilmədiyi təqdirdə həyati təhlükə yaradaraq ölümə səbəb ola bilən bir xəstəlikdir.
Vərəm testi pozitiv çıxarsa nə edilməlidir?
Vərəm diaqnozu üçün edilən dəri və qan testlərində pozitiv bir nəticə alınması, fərdin vərəm xəstəliyinə tutulduğunu göstərir. Bu vəziyyətdə, həkim müalicəyə başlayır.
Vərəm müalicəsinə neçə ay davam edilir?
Vərəm müalicəsi, dörd fərqli dərmanın istifadə edilməsini tələb etdiyi üçün digər infeksiyalarla müqayisədə daha uzun bir sağalma müddətinə sahibdir. Bu müddət adətən 6 ayı bulabilir. Dərmanların sistemsiz və ya natamam istifadəsi vəziyyətində xəstəliyin təkrarlama riski artır və şəxsin ətrafına yayılma potensialı davam edir.
Vərəmdən qorunmaq üçün peyvənd kifayətdirmi?
BCG peyvəndi, xüsusilə uşaqlıq çağında ağır vərəm formalarına qarşı qoruma təmin edir. Lakin yetkinlərdə tam qoruma təmin etmədiyi üçün digər tədbirlərə də diqqət edilməlidir.