Göz qızarması, gözün ağ hissəsində (sklera) yerləşən damarların genişlənməsi nəticəsində qızartı yaranmasıdır. Çox vaxt sadə bir göz yorğunluğundan qaynaqlansa da, infeksiya və təzyiq kimi fərqli səbəblərdən də qaynaqlana bilər. Göz qızarmasının müalicə üsulları arasında süni gözyaşı damlaları istifadəsi, nəmləndirici göz damlaları, allergiya dərmanları və ya kontakt linza dəyişdirilməsi yer ala bilər.
Göz Qızarması Nədir?
Göz qızarması, göz səthindəki şəffaf təbəqə ilə ağ hissə arasındakı kapilyar damarların genişlənməsi və qan yığılması nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət sklera üzərində qırmızı xəttlər və ya çəhrayı/qırmızı rənglənmə şəklində görülə bilər. Normal şərtlərdə qeyri-müəyyən olan göz damarları, müxtəlif faktorlara bağlı olaraq aşkar hala gələ bilər.
Göz qızarması hər iki gözdə və ya tək gözdə baş verə bilər; tək gözdə olması isə daha risklidir. Eyni zamanda bu vəziyyət bəzən ağrı, quruluq, qaşıntı və görmə pozuntuları kimi əlamətlərlə birlikdə ola bilər və ciddi bir sağlamlıq probleminin xəbərçisi ola bilər.
Göz Qızarması Niyə Baş Verir?
Göz qızarmasının səbəbləri müvəqqəti ola biləcəyi kimi müalicə tələb edən ciddi sağlamlıq problemlərinin də xəbərçisi ola bilər.
Yorğunluq:
Gözlərdə qızartıya səbəb olan vacib amillərdən biridir. Həddən artıq yatmaq da göz qızartısının səbəbləri arasındadır. Buna görə də yuxu rejiminə diqqət edilməlidir. Şəxsdən şəxsə dəyişən yuxu ehtiyacı, uşaqlar üçün 9-11 saat, yeniyetmələr üçün 8-10 saat və böyüklər üçün isə 7-9 saat olaraq təklif edilə bilər.
Uzun Müddətli Fokuslanma və Ekran İstifadəsi:
Gözlərin davamlı bir nöqtəyə uzun müddət fokuslanması gözləri yorur və qızarmaya səbəb ola bilər. Buna görə, kitab oxuyarkən və ya rəqəmsal ekrana baxarkən hər 15-20 dəqiqədə bir gözlər dincəldilməlidir.
Zərərli Vərdişlər:
Spirt və tütün istifadəsi, qızarmayı artıran amillər arasında yer alır və bu vərdişlər ürək-damar sağlamlığına da mənfi təsir göstərə bilər. Göz ətrafındakı damarlar genişlənib zədələnə bilər, bu da qızarmaya yol aça bilər.
Günəş İşığı:
Gözlərin birbaşa günəşə məruz qalması, göz qızarması kimi problemlərə əlavə olaraq müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Kimyəvi Məhsul İstifadəsi:
Gündəlik həyatda istifadə olunan kimyəvi tərkibli hər hansı bir maddənin gözlə təması qızarmaya səbəb olur. Əgər bir göz, belə bir maddə ilə təmasda olubsa, bol su ilə yuyulmalıdır və ardından ən yaxın tibb müəssisəsinə müraciət edilməlidir.
Allergiya:
Gözlərdəki qızarmanın bir səbəbi də allergik konjonktivdir. Allergik problemlər, gözləri davamlı qaşdıraraq və qızartmasına yol açaraq təsir edir. Buradakı allergiyalar da digər allergiyalar kimi bədənin immun sistemi tərəfindən tetiklenir.
Körpələrdə və Uşaqlarda Göz Qızarması
Körpələrdə göz qızarması, doğum zamanı göz ətrafındakı kiçik damarların təzyiqə məruz qalması nəticəsində ortaya çıxa bilər. Vakum və ya forseps vasitəsilə baş verən doğumlarda bu vəziyyət tez-tez görülə bilər və bir neçə gün içərisində özbaşına düzələ bilər. Bundan başqa, yenidoğan körpələrdə gözyaşı kanallarının tıxanıklığı gözdə sulanma və qızarmaya səbəb ola bilər.
Uşaqlarda göz qızarmasının tez-tez səbəbi bakterial konjonktivdir. Uşaq bağçası və ya məktəb çağındaki uşaqlarda əl gigiyenasına diqqət edilməməsi nəticəsində mikroblar asanlıqla gözə keçə bilər. Bu tip infeksiyalarda göz qızartısına intensiv kirpik, qaşıntı və sulanma müşayiət edir. Allergik göz qızarması da uşaqlarda tez-tez rastlanan bir vəziyyətdir; polen, toz və ya ev heyvanı tüküə məruz qalmaq qaşıntı və qızartıya səbəb ola bilər.
Travma və ya gözdə yad cisim qaçması da uşaqlarda və körpələrdə ani göz qızarmasına yol aça bilər. Oyun zamanı gözdə qum, toz və ya kiçik parçacıqların qaçması damarların qıcıqlanmasına və qızarmaya səbəb ola bilər. Uşaq gözünü tez-tez qaşırsa, ağrıdan şikayət edirsə və ya işığa baxmaqda çətinlik çəkirsə vaxt itirmədən göz həkiminə müraciət edilməlidir.
Göz qızarması körpələrdə və uşaqlarda yüngül şəraitdə ola biləcəyi kimi bəzən ciddi göz sağlamlığı problemlərinin əlaməti də ola bilər. Buna görə aşağıdakı əlamətlərdən biri mövcuddursa mütləq tibbi qiymətləndirmə tələb olunur:
-
İntensiv kirpik və axıntı
-
Göz qapaqlarında şişlik
-
Şiddətli ağrı
-
Görmə itkisi və ya bulanıqlıq
-
İşığa həddindən artıq həssaslıq
Göz Qızarması Necə Müalicə Edilir?
Göz qızarması müalicəsinin üsulu, xəstəliyin kökünə bağlı olaraq dəyişə bilər. Yenidoğan körpələrdə görülən göz qızarmasına bəzən damla müalicəsi tətbiq edilə bilərkən, bəzi hallarda öz-özünə keçə bilər.
Konjonktivit səbəbli problemlərdə isə antibiotik ehtiva edən damlalar istifadə oluna bilər. Bu cür xəstəliklərin yoluxucuğunu önləmək üçün gigiyena qaydalarına diqqət yetirilməlidir.
Allergik reaksiyalardan qaynaqlanan qızarma problemlərində isə adətən qızarıqlıq, qaşıntı, yanma və batma hissi kimi əlamətlər də ortaya çıxa bilər. Bu cür qızarmalarda yalnız damla deyil həm də dərman müalicəsi tətbiq oluna bilər.
Göz quruluğu da qızarmaya yol aça bilər. Bu halda həkim nəzarətində gözyaşı damlası və bənzər preparatların istifadəsi tövsiyə oluna bilər.
Bəzi hallarda göz qızarması heç bir müdaxilə olmadan özbaşına sağala bilər. Ancaq gözdəki qızarma 2 gündən çox davam edərsə, mütləq sahəsində mütəxəssis bir həkimə müraciət olunmalıdır.
Tez-tez Sorğular
Göz qızarması təzyiq əlaməti ola bilərmi?
Bəli, ani təzyiq yüksəlməsi göz damarlarında təzyiqə səbəb olaraq qızartı edə bilər. Xüsusilə baş ağrısı və burun qanması kimi əlamətlər müşayiət edirsə təcili müdaxilə lazım ola bilər.
Uşaqlarda göz qızarması təhlükəlidirmi?
Hər göz qızarması təhlükəli deyil, lakin mikroblara bağlı infeksiyalar, travmalar və ya göz içi iltihabları səbəbindən baş verdikdə müalicə edilməzsə daimi zərər buraxa bilər. Kirpikləşmə, şişlik və görmə pozuntusu varsa mütləq həkim tərəfindən qiymətləndirilməlidir.
Göz qızarması üçün hansı damla istifadə olunur?
Müalicə damlanın səbəbi müəyyən edilərək planlanır. Allergik hallarda antihistaminik damlalar, infeksiyalarda antibiotikli damlalar seçilə bilər. Həkimə müraciət etmədən damla istifadə etmək sakıncalıdır.
Göz qızarması neçə gündə keçər?
Sadə göz yorğunluğunda bir neçə gün içərisində düzələ bilər. İnfeksiyalar 1 həftə içində müalicəyə cavab verə bilər. Damar çatlaması isə 2–3 həftə çəkə bilər.