Ürək tutması, ürək əzələsinə kifayət qədər qan axınının təmin olunmaması nəticəsində yaranır və təcili müdaxilə tələb edən bir vəziyyətdir. Ürək tutmasının erkən əlamətlərini tanıya bilmək və düzgün ilk yardım tədbirlərini bilmək, həyatı xilas edə bilər.

Ürək Tutması Əlamətləri

  • Sinə Ağrısı: Adətən sinənin ortasında başlayan, təzyiq və ya sıxılma hissi şəklində özünü göstərir. Bu ağrı, qollara, boğaza, çənəyə və ya arxa bölgəyə yayıla bilər.
  • Nəfəs Darlığı: Ürək tutması keçirən şəxslər, xüsusilə hərəkət edərkən və ya istirahət edərkən qəfil nəfəs almaqda çətinlik çəkə bilərlər.
  • Soğuk Tərləmə: Xüsusilə sinə ağrısı ilə birlikdə ani soyuq tər görə bilərlər. Mədə Bulantısı və Qusma: Bəzi hallarda mədə bulantısı və ya qusma, ürək tutmasının xəbərçisi ola bilər.
  • Baş Gicəllənməsi və ya Bayılma: Qan axınının azalmasına bağlı olaraq baş gicəllənməsi və ya bayılma yaşana bilər.

 

Ürək Tutmasında İlk Yardım

  • Təcili Yardım Çağırın: Ürək tutması əlamətləri müşahidə edildikdə dərhal təcili yardım xidmətinə (112) xəbər verin. 
  • Şəxsi Rahatlayın: Şəxsi rahat bir pozisiyada oturdun və dar geyimlərini boşaldın. Stress və narahatlığı azaltmağa kömək edin.
  • Aspirin Verin: Əgər şəxs aspirinə qarşı alerjisi yoxdursa, çeynəyərək və ya su ilə udma yolu ilə bir aspirin verilmesi tövsiyə olunur. Aspirin, qanın laxtalanmasını yavaşladaraq ürəyə gedən qan axınını artırır.
  • CPR (Ürək Masajı və Süni Tənəffüs): Ürək tutması keçirən şəxsin şüuru bağlı və nəbzi yoxdursa, ürək masajı və süni tənəffüs tətbiq edin. CPR təlimi almısınızsa, dərhal müdaxilə edə bilərsiniz.


Ürək tutması əlamətlərini tanımaq və ilk yardım bilgilərinə malik olmaq, krizə sürətli və düzgün müdaxilə edə bilmək üçün vacibdir. Ürək tutması hallarinda peşəkar tibb qruplarının müdaxiləsi tələb olunduğuna görə ürək tutması əlamətləri müşahidə edildiyi zaman təcili yardım xidmətlərinə (112) xəbər verin. Zaman, həyati əhəmiyyət kəsb edir.

40 Yaş Üzəri Ürək Tutması Əlamətləri

Ürək tutması riski yaşla artar və 40 yaş, bu riskin klinik olaraq nəzərə çarpmaya başladığı kritik bir mərhələni təmsil edir. Kişilərdə ürək-damar xəstəliklərinin görülmə nisbəti bu yaşdan sonra sürətlə yüksəlir. Qadınlarda isə menopoz sonrası hormon disbalansı nəticəsində risk oxşar şəkildə artır.

40 Yaş Ürək Tutması Əlamətləri Bunlardır:

  • Sinə Ağrısı və Təzyiq Hissi: 40 yaş qrupundakı şəxslərdə sinənin ortasında hiss olunan təzyiq və sıxılma hissi, klassik əlamətlər arasında yer alır. Lakin bəzi şəxslərdə bu ağrı bel və ya mədə ağrısı kimi də hissiyat verə bilər.
  • Çarpıntı və Nəbz Düzensizlikləri: Ani başlayan çarpıntılar və ya nizamsız ürək vuruşları (aritmiya), ürək tutmasının xəbərçisi ola bilər.
  • Nəfəs Darlığı: Xüsusilə fiziki məşq zamanı və ya gecə yuxudan oyandıran nəfəs darlığı diqqət çəkici bir əlamətdir.
  • Yorğunluq: Gündəlik aktivitelərə qarşı dözümsüzlük, hər aktivitedə asan yorulma kimi əlamətlər sıx görünür.
  • Sindirim Sistemi Şikayətləri: Mədə bulantısı, həzmsizlik və yanma, adətən ürək tutması yerinə mədə rahatsızlıkları sanılaraq göz ardı edilir.
  • Tərləmə və Soğuk Soğuk Hissetmə: Oturduğu yerdə, heç hərəkət etmədən ani bir soyuq tərləmə də ürək tutmasını işarət edə bilər.


Bu yaş qrupundakı şəxslərin, xüsusilə ailəsində ürək xəstəliyi hekayəsi olanların, müntəzəm olaraq ürək taraması, qan təzyiqi, xolesterol və qan şəkəri ölçümləri etdirmələri həyati əhəmiyyət daşıyır.

Gizli Ürək Tutması Əlamətləri: Fərq Edilmədən Gələn Təhlükə

Gizli ürək tutması, şəxsin fərqində olmadan ürək tutması keçirməsi mənasına gəlir. Şiddətli ağrı kimi klassik simptomlar olmayabilir. Çox vaxt şəkər xəstələrində, sinir uclarındaki həssaslıq səbəbiylə sinə ağrısı hiss edilməyə bilər. Bu halda şəxs yalnız yorğunluq, mədə bulantısı və ya bel ağrısı kimik hususiyyətlerle ürək tutmasını atlada bilər. Lakin ürək əzələsində yaranan zərər qalıcıdır və çox vaxt bu vəziyyət rutin bir EKG və ya ürək eko nəzarətində fərq edilir.

Gizli ürək tutması əlamətləri bunlar ola bilər:

  • Səbəbsiz yorğunluq və bitkinlik
  • Yuxudan oyandıran bel ağrısı və ya tərləmə
  • Yüngül baş gicəllənməsi və pislik hissi
  • Müvəqqəti sinə narahatlığı və ya həzmsizlik


Gizli ürək tutması, ikinci bir ürək tutmasının daha yüksək risklə yaşanmasına səbəb ola biləcəyindən, fərq edilib yönəldilməsi vacibdir.

Səhv Ürək Tutması Əlamətləri: Gerçəklə Qarışa Bilən Durumlar

Səhv ürək tutması əlamətləri, insanda ürək tutması keçiriyormuş hissi yarada bilər lakin bu əlamətlər adətən başqa sağlamlıq problemlərinə də dayana bilər. Bunlar arasinda narahatlıq, panik atak, əzələ skelet sistemi narahatlıqları və ya mədə problemləri yer alabilir. Əlamətlər ürək tutmasını təkrarlaya bilər amma adətən həyati təhlükə yaratmaz.

Ayırt edici fərqlər:

  • Səhv təzahüratlarda ağrı adətən dərin nəfəs almaqla artar; ürək tutmasında isə sabitdir.
  • Səhv təzahüratlarda mövqe dəyişdirmək ağrını azalda bilər; ürək tutmasında isə mövqeyə bağlı deyildir.
  • Səhv təzahüratda şəxsin şüuru açıq olur və panik havası yaşar; ürək tutmasında isə şüur dəyişiklikləri görünə bilər.

 

Ürək Tutması Müalicə Yöntemləri: Zamana Qarşı Yariş

Ürək tutmasında müalicəyə nə qədər tez başlanılırsa, ürək əzələsində yaranan zərər o qədər az olar. Bu səbəblə ürək tutması müalicəsi təcili yardımda başlanılır və bir neçə mərhələdə irəliləyir.

Əsas Ürək Tutması Müalicə Yöntemləri:

  • Laxtalanma Həll Edici Dərmanlar (Trombolitiklər): Kriz sənəsində damar içindəki laxtanın əritilməsi üçün istifadə edilir.
  • Anjiyografi və Stent Tətbiqi: Koronar damarda tıxanma varsa, damar görüntülənir və lazımdırsa stentlə açılması təmin olunur.
  • Koronar Arter Bypass Cərrahiyyəsi: Əgər çox sayda damarda tıxanma varsa, alternativ yollarla ürəyin qanlanması təmin edilir.
  • Intensiv Baxım Monitorinqi: Ürək ritmi və funksiyaları təqib edilərək komplikasiyaların qarşısı alınır.


Müalicə sonrası müddətdə həyat tərzi dəyişiklikləri, dərman istifadəsi, pəhriz, siqareti tərgitmək və müntəzəm məşq şərtdir. Ürək tutması sonrası baxımdan məlumatlandırma, növbəti tutmanın qarşısının alınması baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.

Ürək Tutması Anında İlk Yardım Nə Olmalı?

  • 112’yə Zəng Edin: İlk və ən əhəmiyyətli addım professional kömək əldə etməkdir.
  • Şəxsi Rahat bir Pozisiyaya Salın: Yarı oturmaq, ürəyə gedən qan axınını dəstəkləyir.
  • Rahatlaşdırın: Panik, ürək üzərindəki yükü artırır. Şəxsin yanında sərbəst və dəstəkləyici olun.
  • Aspirin Verin: Əgər bilinən bir alerjisi yoxsa bir aspirin çeynətmək faydalı ola bilər.
  • Ürək Masajı (CPR): Şəxs şüurunu itiribsə və nəbzi alınmırsa, təlimli insanlar CPR tətbiq etməlidir.

Ürək Tutması Riski Kimlərdə Daha Çoxdur?

Ürək tutması riski; yaş, genetik meyillilik, yüksək təzyiq, xolesterol, şəkər xəstəliyi, siqaret istifadəsi və obezite kimi faktorlarla artır. Xüsusilə koronar arter xəstəliyi olan şəxslərdə bu risk çox daha yüksəkdir. Koronar arterlər ürəyi bəsləyən damarlardır və bu damarların tıxanması birbaşa ürək tutmasına səbəb olur.

Ürək Sağlığını Qorumaq Üçün Tövsiyələr

Həftədə ən az 150 dəqiqə orta tempolu gəzmək, ürək sağlığınızı dəstəkləyir və ümumi sağlamlıq vəziyyətinizə müsbət təsir göstərir. Məsələn, səhərlər edilən gəzintilər həm fiziki aktivitenizi artırır həm də zehni olaraq sizi yeniləyir.

Qidalanma vərdişlərinizi yaxşılaşdırmaq üçün Aralıq dənizi pəhrizinə keçid edə bilərsiniz. Bu qidalanma tərzi, sağlam yağlar və protein mənbələri olan zeytun yağı, balıq, tərəvəzlər kimi elementləri ehtiva edir. Eyni zamanda həzm sistemi sağlamlığını dəstəkləyən lif baxımından zəngin bir struktura malikdir.

Düzenli sağlamlıq kontrolleri aksatılmamalıdır. Doktor nəzarətində edilən rutin testlər sayəsində erkən diaqnoz edilə biləcək hər hansı bir problem tez bir zamanda müalicə edilə bilər və ciddi komplikasiyalara yol açmadan tədbirlər alınabilir.

Stressdən uzaq durmaq da sağlam bir yaşamın vazkeçilmez bir parçasıdır. Əgər stresslə baş etməkdə çətinlik çəkirsinizsə, professional psixoloji dəstək alaraq emosional tarazlığı təmin edə və stresslə daha təsirli bir şəkildə başa çıxa bilərsiniz.

Kilo kontrolunu da unutmamaq lazımdır. Sağlam bir kiloda qalmaq, obeziteyle bağlı xəstəliklərin riskini azalda və ümumi sağlamlıq vəziyyətini müsbət yöndə təsir edə bilər. Dengeli qidalanma və düzenli məşğələ bu mövzuda köməkçi ola bilər.

Son olaraq, təzyiq və xolesterol seviyələrinizi müəyyən aralıqlarla yoxlamaq vacibdir. Yüksək təzyiq və ya xolesterol səviyyələri zamanında fərq edilib müalicə edilməlidir. Bu səbəbdən düzenli kontroller vasitəsilə bu dəyərləri izləmək həyati əhəmiyyət daşıyır.

Tez-Tez Sorulan Suallar

Ürək tutması ilə panik atak arasındakı fərq nədir?

Panik atakta sinə ağrısı olsa da, bu ağrı adətən dəqiqələr içində geçer və sol qola yayılmaz. Ürək tutması ağrısı isə daha uzun sürər, istirahətlə keçməz və fiziki əlamətlər daha yoğundur. Elektrokardiyografi (EKG) ilə diaqnoz dəqiqləşdirilə bilər.

Qadınlarda ürək tutması fərqli mi seyr edər?

Bəli. Qadınlarda ürək tutması əlamətləri adətən daha gizli olur. Sinə ağrısı yerinə halsızlıq, çənədə vəya arxada ağrı, mədə bulantısı kimi əlamətlər ön planda ola bilər. Bu səbəblə qadınlar adətən krizi geç algılar.

Gizli ürək tutması nədir?

Gizli ürək tutması, şəxs fərq etmədən keçirilmiş ürək tutması mənasına gəlir. Belirtilər yüngül seyr edə bilər vəya qrip kimi algılanabilir. Lakin EKG və ya ürək MR'ı kimi görüntüləmə üsullarında ürək əzələsində zərər aşkar edilə bilər.

Ürək tutması keçirən biri yenidən kriz keçirə bilərmi?

Bəli, xüsusilə yaşam tərzi dəyişdirilməzsə ikinci kriz riski yüksəkdir. Dərmanlarını müntəzəm istifadə edən, siqareti tərk edən, diyetasına diqqət edən və məşq edən şəxslərdə bu risk əhəmiyyətli ölçüdə azalar.

Yaradılma Tarixi : 12.05.2025
Yeniləmə Tarixi : 30.06.2025
Ünsiyyət : 444 23 23
Əlaqə Forması Covid-19 Məlumatlandırma