Süd və süd məhsullarında təbii olaraq olan laktoz, bədənə enerji verir. Lakin bəzi insanlarda bu maddəyə qarşı immun sistemi reaksiya göstərə bilər. Laktoza allergiya adlanan bu vəziyyət, yalnız həzm sistemi şikayətləri ilə məhdudlaşmır. Dəri, tənəffüs və immun sistemlərində də müxtəlif əlamətlərə səbəb ola bilər. Cəmiyyətdə tez-tez görünən laktoza intoleransı ilə qarışdırılsa da, allergiyada immun sistemin prosesə qoşulması səbəbindən vəziyyət daha fərqlidir.
Laktoza Allergiya Nədir?
Laktoza allergiya, immun sistemin laktoz tərkibli qidaları yad bir maddə kimi qəbul edərək müdafiə reaksiyası yaratması nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət, laktoza intoleransdan fərqli olaraq birbaşa immun sistemdən qaynaqlanır, ferment çatışmazlığına bağlı deyil.
Laktoza allergiyası olan şəxslər süd və süd məhsulları istehlak etdikdə, bədən histamin kimi müəyyən kimyəvi maddələr ifraz edir; bu da bağırsaqlar, dəri və ümumi metabolik iş əməliyyatını təsir edir. Xüsusilə uşaq yaşlarında daha qabarıq görünə bilən bu vəziyyət, düzgün diaqnoz və idarəetmə tələb edir.
Laktoza Allergiya Əlamətləri Nələrdir?
Laktoza allergiyası fərqli sistemlərdə əlamətlər yarada bilər və şəxsin immun reaksiya qüvvəsinə görə şikayətlərin şiddəti dəyişə bilər. Əlamətlər adətən süd və süd məhsullarının istehlakından müəyyən müddət sonra ortaya çıxa bilər.
Həzm Sistemi Əlamətləri
-
Narahatlıq və qarın ağrısı
-
Qaz artışı
-
Bulantı və qusma
-
İshal
-
Körpələrdə narahatlıq və qarında sərtləşmə
Dəridə Görülən Əlamətlər
-
Qızartı
-
Qaşıntı
-
Eqzema alovlanması
Tənəffüs Sistemi Əlamətləri
-
Burun axıntısı və tıxanıqlıq
-
Öskürək
-
Xırıltı
-
Nadir hallarda nəfəs alma çətinliyi
Uşaqlarda və Körpələrdə Əlavə Əlamətlər
-
Qusma
-
Həzmdə nizamsızlıq
-
Dəri səpgiləri
-
Narahatlıq və iştaha itkisi
Laktoza Allergiyasını Necə Anlamaq Olar?
Laktoza allergiyasının diaqnozu; klinik hekayə, fiziki müayinə, laboratoriya nəticələri və lazımi hallarda eliminasiya dieti ilə dəstəklənərək qoyula bilər. Uşaqlarda əlamətlərin digər həzm sistemi xəstəlikləri ilə qarışabilməsindən dolayı qiymətləndirmə diqqətli olunmalıdır.
Diaqnozda istifadə olunan üsullar:
-
Allergiya Testləri: Qan testi və ya dəri prick testləri ilə laktoza qarşı immun cavab ölçülə bilər.
-
Eliminasiya Dieti: Xəstənin bir müddət laktoz tərkibli qidalardan uzaq durması və əlamətlərin izlənməsi diaqnoz prosesində önəmli inkişaf yarada bilər.
-
Qida Günlüyü Takibi: Günlük istifadə edilən qidaların və ortaya çıxan əlamətlərin qeyd edilməsi körpə və uşaqlarda diaqnozu asanlaşdırır.
-
Körpələrdə Diaqnoz: Anne südü və ya formül südü qaynaqlı allergiya düşünüldüyündə, körpənin qusması, qaz və dəri reaksiyaları müşahidə edilərək uyğun testlər edilə bilər.
Laktoza Allergiyası ilə Laktoza İntoleransı Arasındaki Fərq Nədir?
Laktoza allergiyası və laktoza intoleransı, əksər hallarda bənzər şikayətlərə səbəb olduğu üçün cəmiyyətdə tez-tez qarışdırılan iki fərqli sağlamlıq vəziyyətidir. Amma bu iki vəziyyətin meydana gəlmə mexanizmi, yaratdığı əlamətlər və müalicə yanaşmaları fərqlilik göstərir.
Laktoza allergiyası, immun sistemin laktozu zərərli bir maddə kimi qəbul edərək müdafiə reaksiyası təsir etdirməsiylə ortaya çıxan bir vəziyyətdir. Süt və ya süt məhsulları istehlak edildikdə bədən histamin kimi maddələr ifraz edir və bu da dəridə reaksiyalardan tənəffüs çətinliyinə qədər fərqli sistemlərdə əlamət yarada bilər.
Laktoza intoleransı isə immun sistemi ilə əlaqəli deyil; tamamilə həzm sistemində, laktozu parçalayacaq laktaz fermentinin kifayət dərəcədə işləməməsi nəticəsində inkişaf edə bilər. Bu səbəbdən intolerans, allergiya qədər sistemik və əhatəli bir təsir yaratmaz; qaz, şişkinlik, qarın ağrısı və ishal kimi həzm yönümlü şikayətlərə səbəb ola bilər.
Tez-tez suyulan suallar
Laktozsuz məhsullar laktoza allergiyası üçün tamamilə təhlükəsizdirmi?
Laktozsuz məhsullar əksər hallarda təhlükəsiz istehlak edilə bilər; amma bəzi məhsullarda gizli laktoz və ya süt qaynaqlı maddələr ola biləcəyi üçün tərkib etiketinin diqqətlə yoxlanılması gərəklidir. Məhsul seçimi mümkün qədər sadə tərkibli və dadsız / qatqısız olanlardan edilməlidir.
Laktoz allergiyası olanlar süt əvəzinə nə istehlak edə bilər?
Laktoza allergiyası olan şəxslər, badam susu, yulaf susu, düyü susu kimi bitki qaynaqlı alternativləri seçə bilərlər. Bununla birlikdə laktozsuz süd və süd məhsulları da uyğun seçimlər arasında ola bilər; amma etiket kontrolu edilməlidir.
Laktoza allergiyası körpələrdə görünə bilərmi?
Bəli, körpələrdə laktoza allergiyası görünə bilər və əksər hallarda qusma, qarın ağrısı, dəri səpgisi və narahatlıq kimi əlamətlər göstərə bilər. Anne südü alan körpələrdə annenin istehlak etdiyi süd məhsulları da əlamətləri təsir edə bilər, bu səbəbdən mütəxəssis kontrolunda dəyərləndirmə aparılması lazımdır.
Laktoz allergiyası tamamilə keçərmi?
Bəzi uşaqlarda immun sisteminin yetişməsi ilə birlikdə allergiya zamanla yüngülləşə və ya tamamilə yox ola bilər. Amma yetkin yaşda başlayan laktoza allergiya həyat boyu diqqət tələb edə bilər.
