Uterus mənşəli (leio) miyom, qadınlarda ən sıx rast gəlinən xoşxassəli, uterus əzələsi olaraq bilinən myometrium adlanan, düz əzələ hüceyrələrindən qaynaqlanan bir kütlədir. Qaynaqlanma hüceyrəsinə görə "fibroid" olaraq da adlandırıla bilər.
Müalicə variantları dəyərləndirilərkən; xəstənin şikayətləri, üstünlükləri, daxil problemləri, miyom(ların) sayı, böyüklüyü, yerləşimi nəzərə alınmalıdır. Ümumiyyətlə desək; xəstənin müayinələrini əskik etməyəcəyi düşünülərsə, sadəcə müəyyən periyotlarla izlənilib, böyüməsi izlənilə bilər ki, bu metod son zamanlarda, yavaş böyüyən və malignləşmə meyli olmayan miyomlarda, invaziv cərrahi metodlara nisbətən daha çox qəbul edilir.
- Tibbi müalicə: Miyomu olan xəstədə, bu səbəblə qanama və bunun səbəb olduğu daxil problemlərin azaldılmasına yönəlikdir. Detallı tibbi müalicə variantları, xəstənin tibbi şərtlərinə və müalicəyə uyğunluğuna görə qiymətləndirilməlidir.
- Cərrahi müalicə: Qərar bu yöndə verilmişsə, xəstənin yaşı, övlad istəyi, miyom səbəbi ilə yaşadığı problemlər nəzərə alınaraq qiymətləndirilməlidir. Bu kontekstdə, miyomun yeri, böyüklüyü və sayı nəzərə alaraq; sadəcə miyomun götürüldüyü myomektomi əməliyyatından, total abdominal histerektomi və bilateral salpingooferektomi kimi daxili genital orqanların hamısının götürülməsinin mümkün olduğu bir spektr mövcuddur. Əməliyyatın qapalı (laparoskopik) ya da açıq (laparotomik) və ya vaginal yolla olacaqmi olmadığını isə, yenə miyomun xüsusiyyətləri, sayı, böyüklüyü, cərrahın bacarığı və əməliyyatxana şərtləri müəyyən edəcəkdir.
Miyomun Əlamətləri Nələrdir?
- Anormal vaginal qanama
- Ağrı və böyüklüyünə/yerləşməsinə görə bası simptomları
- İnfertilite (sonsuzluq)
- Düşüklər və ya erkən doğum kimi əsas başlıqlarda toplanabilir.
Miyom Müalicəsinə Gecikmək Nə Kimi Nəticələr Yaradər?
Son vaxtlarda aparılan tədqiqatlarda, miyomdakı böyümə ilə xərçəng ehtimalında bir artım olma ehtimalında, hər hansı əlaqə ortaya qoyulmamış olub, problem sadəcə miyomun səbəb olduğu qanama və dolayıcı olaraq anemiya və bunun səbəb olduğu tibbi komplikasiyalar şəklində olacaqdır.
Miyom Nədən Yaranır?
Doğurganlıq çağındakı qadınlar nəzərə alındıqda, önəmli bir sağlamlıq problemi olmasına baxmayaraq, yaranma səbəbləri haqqında konkret və tutarlı məlumatlara hələlik çatılmamışdır. Genetik meyl üzərində durulmaqdadır.
Miyom Necə Diaqnoz Edilir?
Xəstədən alınan anamnez və şikayətləri və ginekoloji müayinə zamanı vaginal tuşe ilə adətən müəyyən oluna bilən miyomlar, daha dəqiq bir diaqnoz üçün, vaginal və ya pelvik ultrasəs ilə asanlıqla tanınabilir. Malign bir problemi xaric etmək məqsədi ilə diaqnostik kürtaj edilib; müalicə mövzusunda atılacaq addım müəyyən edilə bilər.
Miyom Çeşitləri Nələrdir?
Yerləşim yerlərinə görə submüköz, intramural və ya subseröz saplı miyomlar ola bilər.
Miyom, Sonsuzluq Yaradarmı?
Yerləşim yerləri və böyüklüklərinə görə, belə bir ehtimal vardır. Mexanik olaraq, gamet və embrion transferinə mane ola bilərlər. Sperm hərəkətliliyini asanlaşdıran uterus kontraksiyalarını poza bilərlər. Hamiləliyin tutunacağı sahəni pozub, uterusun böyüməsinə mane ola bilərlər. Erkən hamiləlik sonlanmalarına səbəb ola bilərlər.
Miyomların tam müalicəsi laparoskopik myomektomi ilə mümkündürmü?
Miyom müalicəsi ilə əlaqəli cərrahi göstəriş qərarı xəstə və həkim iş birliğində verilmişdirsə; xəstənin yaşı və önəlikləri nəzərə alınaraq cərrahi olaraq, laparoskopiya ilə də mümkündür. Beləliklə xəstənin əməliyyatdan sonra, normal həyatına dönüş müddəti və qanama riski daha az olar.
Miyomların İzlənməsi və Müalicəsində Müasir Yanaşmalar
Miyom diaqnozu qoyulan qadınlarda, müalicə prosesi fərdi olaraq planlanmalıdır. Miyomların böyüklüyü, yerləşimi və xəstənin yaşına görə dəyişən müalicə variantları, günümüzdə həm açıq həm də qapalı cərrahi metodlarla həyata keçirilə bilər. Xüsusilə laparoskopik metodla edilən miyom əməliyyatı, daha az invaziv olması və xəstənin sürətli sağalması səbəbindən tez-tez üstünlük verilir.
Hər miyom vakasında cərrahi müdaxilə lazım gəlməyə bilər. Miyom nədir sualına cavab axtaran qadınlar üçün bilinməsi gərəkən mühüm detallardan biri, bəzi miyomların heç bir əlamət vermədən, illərdir bədəndə varlığını davam etdirə biləcəyidir. Miyom əlamətləri arasında olan yoğun menstruasiya qanamaları, qarın ağrı, tez-tez sidiyə çıxma, qəbizlik və infertilite kimi vəziyyətlər, gündəlik yaşam keyfiyyətini mənfi təsir edə bilər. Belə vəziyyətlərdə, miyom əməliyyatı qaçılmaz hala gələ bilər.
Uşaqlıqda Miyom Əlamətləri Nələrdir?
Uşaqlıqda miyom əlamətləri adətən yerləşim yerinə və böyüklüyə bağlı olaraq dəyişiklik göstərir. Xüsusilə submüköz miyomlar, menstruasiya qanamalarını əhəmiyyətli dərəcədə artırarkən, subseröz miyomlar ətraf orqanlara basqı edərək sidik və bağırsaq problemlərinə səbəb ola bilər. Buna görə miyom əlamətləri yaxşı təhlil edilməli, miyom diaqnozu vaxtında qoyulmalıdır.
Miyomlarda Diaqnoz və Görüntüləmə Yöntəmləri
Miyom diaqnozu, adətən ginekoloji müayinə zamanı müəyyən edilə bilinir, dəqiq diaqnoz üçün ultrasəsdən istifadə olunur. Lazımlı hallarda maqnetik rezonans görüntüləmə (MRG) də əlavə bir diaqnoz yöntəmi olaraq təklif edilə bilər. Diaqnozun dəqiqləşməsi, müalicə planının yaradılmasında açar rol oynayır. Miyom əməliyyatı planlanmazdan əvvəl, bu qiymətləndirmələr dəqiq şəkildə aparılmalıdır.
Miyom Əməliyyatı Sonrası Proses
Miyom əməliyyatı sonrası xəstələrin əksəri, bir neçə gün ərzində gündəlik yaşamlarına dönə bilməkdədir. Bu proses, əməliyyatın növünə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə fərqlilik göstərə bilər. Əməliyyat sonrası müntəzəm həkim müayinələri, təkrarlama riskinin erkən tespiti açısından əhəmiyyətlidir.
Tez-tez Soruşulan Suallar
Miyom nədir?
Miyom, uşaqlığın əzələ toxumasından qaynaqlanan, xoşxassəli və adətən estrogen hormonuna həssas şiş quruluşlardır. Tibbi adı ilə uterin fibroid olaraq da bilinən miyomlar, qadınlarda ən çox rast gəlinən ginekoloji şişlər arasında yer alır. Bu quruluşlar adətən reproduktiv çağdakı qadınlarda rast gəlinir və bəzi hallarda heç bir əlamət vermədən varlığını davam etdirə bilər. Bəzi miyomlar böyüyərək uşaqlıqda yer tutar, ətraf toxumalara basqı edər və ya qanama kimi problemlərə səbəb ola bilər. Miyomların çapı bir neçə millimetrdən, 10-15 santimetrə qədər çıxa bilər və bəzən bir neçə sayda ola bilər. Uşaqlıq içində yerləşim yerinə görə fərqli tipləri olan miyomlar, müntəzəm ginekoloji izləmə tələb edən önəmli bir sağlamlıq problemidir.
Miyom əlamətləri nələrdir?
Miyom əlamətləri, adətən miyomun uşaqlıq içindəki yerləşim yeri və böyüklüyünə bağlı olaraq dəyişiklik göstərir. Ən sıx rast gəlinən əlamət, menstruasiya dövrlərinin uzun və aşırı yoğun keçməsidir. Bu durum zamanla kansızlığa və halsızlıq, yorğunluq kimi problemlərə yol aça bilər. Miyom böyüdükcə qarın və ya qarın nahiyəsində ağrı, bası hissi ya da şişkinlik kimi simptomlar da ortaya çıxa bilər. Uşaqlıqda yerləşən miyomlar, sidik kisəsinə ya da bağırsaqlara basqı edərək tez-tez sidiyə çıxma ya da qəbizlik kimi problemlərə səbəb ola bilər. Bəzi qadınlar cinsi əlaqə zamanı ağrı hiss edə bilərkən, bəzi xəstələrdə də övlad sahibi olma çətinliyi və ya aşağı kimi hamiləlik komplikasiyaları görünə bilər. Bu səbəbdən miyom əlamətləri diqqətə alınmalı və gecikmədən mütəxəssis bir həkimə müraciət edilməlidir.
Miyom diaqnozu necə qoyulur?
Miyom diaqnozu, çox vaxt ginekoloji müayinə zamanı qoyulur. Müayinə əsnasında həkim, uşaqlığın böyüklüyünü qiymətləndirərək miyomdan şübhələnə bilər. Diaqnozun dəqiqləşməsi üçün isə ultrasəs ən yaygın istifadə olunan görüntüləmə yöntemidir. Xüsusilə vaginal ultrasəs, uşaqlıq içi quruluşları daha detallı göstərərək miyomun yeri, boyu və sayı haqqında dəqiq məlumat təmin edir. Bəzi xüsusi hallarda, daha detallı değerlendirmə gərəkirsə maqnetik rezonans görüntüləmə (MRG) kimi irəli texnikalar istifadə edilə bilər. Miyomun uşaqlıq içi toxumasını təsir edib-etmədiyini görmək üçün histeroskopi kimi diaqnostik prosedurlar da tətbiq edilə bilər. Miyom diaqnozu konulduqdan sonra, şikayətlərin dərəcəsinə görə müalicə planlaması aparılır.
Miyom əməliyyatı nə vaxt tələb olunur?
Miyom əməliyyatı, hər xəstəyə tətbiq olunması lazım olan bir müalicə yöntəmi deyil. Bəzi xüsusi hallarda cərrahi müdaxilə qaçılmaz hala gəlir. Əgər miyom səbəbindən qadın kəskin menstruasiya qanamalarına məruz qalır və bu durum kansızlığa yol açıyorsa, davamlı pelvik ağrı hiss edirsə və ya miyom ətraf orqanlara basqı edərək gündəlik yaşamını çətinləşdirirsə, əməliyyat gerekə bilər. Miyomun sürətli böyüməsi, menopoz sonrası böyüməyə davam etməsi ya da doğurganlığı mənfi təsir etməsi də cərrahiyyə üçün önəmli bir göstəricidir. Miyom əməliyyatı, miyomun alınması (myomektomi) və ya uşaqlığın tamamilə çıxarılması (histerektomi) şəklində edilə bilər. Cərrahın tercihine və miyomun yapısına bağlı olaraq açıq, qapalı (laparoskopik) ya da histeroskopik yöntemlər uygulanabilir. Miyom əməliyyatı sonrası xəstə adətən qısa zamanda gündəlik həyatına dönə bilər və şikayətlərində əhəmiyyətli bir azalma yaşayar.