Gözlərdə şaşılıq və kayma olmadığı halda, şaşılıq varmış kimi algılanması vəziyyəti, yalançı şaşılıq olaraq adlandırılmaqdadır. Bu vəziyyət üzün bəzi yapısal xüsusiyyətləri səbəbindən meydana gələn bir optik yanılsama səbəbiylə ortaya çıxa bilər. Yayğın olaraq görülən yalançı şaşılıq türü, gözlərin çarpaz olaraq algılanmasıdır və bu vəziyyətə yalançı içe kayma deyilir. Nadir görülən vəziyyətlər arasında isə gözlərin dışa doğru kaydığı algısı və gözlərin dikey olaraq hizalanmadığı yanılsaması vəziyyətləri vardır.
Yalançı Şaşılıq Nədir?
Yalançı şaşılıq, əslində gözlərin kaymadığı ancaq bir kayma olduğu kimi göründüyü bir vəziyyətdir, körpələrdə və kiçik uşaqlarda meydana gələ bilər.
Körpələrin yüz anatomiyası hələ tam olaraq inkişaf etmədiyi üçün burun kökləri basık və göz çevrəsindeki dəri kıvrımlıdır, bu da gözlərin içe doğru bir kayma izlenimi yarada bilər. Bu görünüm uşaqların böyüməsi və yüz xəttlərinin olgunlaşması ilə azalabilir. Həmçinin, göz kürələrinin yapısal farklılıkları veya görmə ekseninin geometrik eksene olan konumu da uşaqların şaşılıq belirtiləri göstərməsinə yol aça bilər.
Körpələrdə və Uşaqlarda Yalançı Şaşılıq Nədən Olur?
Körpələrdə və kiçik uşaqlarda yalançı şaşılıq, genellikle yüzdəki anatomik xüsusiyyətlərdən qaynaqlanır. Xüsusilə bu vəziyyətlərdə daha sık görülür:
-
Burun kökünün geniş və yassı olması: Gözlər arasındaki məsafəni daha yakınmış kimi göstərir və gözlərin kayıyormuş izlenimi yaradır.
-
Epikantus qatlantısı: Üst göz qapağının iç küncündəki dəri kıvrımı gözün iç qismini qismən örtər.
-
Göz qapağı yapısı: Göz akının yapısal olaraq daha az görünməsi, çocuğun bakışlarında kayma varmış kimi bir izlenim yarada bilər. Bu anatomik görünüm, genellikle bebeklik ve erken çocukluk dönemlerinde daha belirgindir.
Uşaqların böyüməsi ilə birlikdə yüz oranları dəyişir. Burun kökü belirginleşir, göz çevresi daha olgun bir şekil alır və bu gelişim süreciyle birlikte yalançı şaşılıq görünümü genellikle azalır veya tamamen kaybolabilir. Zamanla yüzdəki anatomik xüsusiyyətlərin değişimi ile birlikte bu tür optik illüzyonlar doğal olaraq ortadan kalkar.
Yalançı Şaşılıq Göz Tembelliğine Neden Olur mu?
Yalançı şaşılıq, yalnızca dış görünüşle ilgili olduğu üçün göz tembelliğine sebep olmayabilir. Ancak gerçek şaşılıq durumlarında göz tembelliği gelişebilir. Bu nedenle, yalançı şaşılıq olarak düşünülən durumlarda bile periyodik göz muayenesi yapılmalıdır.
Körpələrdə görülən göz kayması vəziyyətində vaxt geçirmədən doktor kontrolünden geçirilməlidir. Körpələrin gözləri hələ də inkişaf sürecində olduğu üçün bu tür durumlara erken müdahale edilmədiyinde, kalıcı sorunlara veya komplikasyonlara yol aça bilər. Ebeveynlerin körpələrinin göz hərəkətlərini düzenli olaraq kontrol etməli ve anormallik fark ettiklerinde bir uzmana danışılmalıdır.
Yalançı Şaşılıq ve Gerçek Şaşılık Nasıl Ayırt Edilir?
Gerçek şaşılık ile yalançı şaşılığı ayırt etmek bazen zor olabilir. Göz doktorları, ışıq refleksi testi ve göz hareket muayenesiyle tanıyı netleştirebilir. Aşağıdaki işaretler gerçek şaşılığa işaret eder:
-
Gözlerden birinin sürekli farklı yöne bakması
-
Başı eğik tutmak
-
Göz kapaklarından birinin daha düşük olması
-
Göz tembelliği belirtileri
Yalançı Şaşılıq Muayenesi Nasıl Yapılır?
Rutin Göz Muayeneleri
Yalançı şaşılık şikayetiyle gelen kişilerin gözlerinde görme ve retina muayeneleri gibi rutin testler yapılabilir. Bu tür bir şikayet sıkça karşılaşılan durumlar arasındadır ve hastaları değerlendirirken göz muayenesinin standart prosedürleri uygulanır.
Hirschberg Testi
Hirschberg testi ile gözlerdeki ışık yansımaları incelenir. Göz hareketlerinin analizi, her bir gözün 9 farklı bakış yönünde incelenmesini de içerir.
Üç Boyutlu Görme Testi
Körpələrin danışma becerilərinin geliştiği dövrde, üç boyutlu görme testi uygulanabilir. Bu testle şaşılığın varlığı tespit edilebilir. Test üçün kırmızı-yeşil camlı gözlükler ve özel kartlar kullanılır.
Örtme Testi
Bir gözü kapatıp digər gözle görme uyumu bozulduğu takdirde yaşanan değişikliklər incelenir. Sonrasında ise kapatılan göz açılır, əgər bu gözde hareket varsa değerlendirme yapılır.
Sık Sorulan Sorular
Körpələrdə yalançı şaşılıq nə zaman tamamilə yaxşılaşır?
Yalançı şaşılıq, körpələrin yüz yapısı gelişdikcə yaxşılaşma gösterebilir. 6 ila 12. ay içinde belirginliyini kaybetməyə başlar və çoğu çocukta 2–3 yaş civarında tamamilə düzəlmə yaşanır. Ancaq kayma belirginleşiyorsa veya kalıcı kimi görünüyorsa mutlaka göz muayenesi gereklidir.
Yalançı şaşılıq göz tembelliği yapar mı?
Hayır, yalançı şaşılık yalnızca görüntüdən ibarettir ve tek başına göz tembelliği yapmaz. Ancak gerçek şaşılıkta göz tembelliği gelişme riski daha yüksəkdir. Bu nedenle her durumda doktor muayenesi önemli.
Böyüklərdə yalançı şaşılıq nədən olur?
Böyüklərdə yalançı şaşılık nadiren görünür. Çoğunlukla burun kökü genişliyi ya da göz qapağı şekli nedeniyle gözlerde kayma izlenimi oluşabilir. Böyüklərdə kayma şüphesi varsa gerçek şaşılık olasılığı mutlaka araştırılmalıdır.
Yalançı şaşılık nə zaman düzəlir?
Körpə böyüdükcə yüz yapısı oturur ve yalançı kayma görünümü düzəlir. Ancaq ayırıcı tanı için mutlaka uzman değerlendirmesi yapılmalıdır.