Zaman içində və ya birdən gözünüzün önündə görünməyə başlayan kiçik tünd rəng cisimlər olaraq ortaya çıxan; “Göz uçuşması” olaraq da təsvir edilən “Dejenerativ Vitreus” göz xəstəliyi, lens ilə retina arasında olan və gənc yaşlarda tamamilə şəffaf olan vitreus mayesinin, göz yaşlaşdıqca pozularaq formasını və mayeləşmə strukturunu itirməsi nəticəsində meydana gəlir.
Gözdə Uçuşmalar Necə Fərq Edilir?
Vitreusun strukturunun pozulması ilə birlikdə bu jel strukturunun içində olan kollagen liflərində yaranan çökmə nəticəsində gözdə uçuşan cisimlər ortaya çıxır. Çökmə nəticəsində retinada kölgələr meydana gətirən cisimlər, ləkə, ip, hörümçək toru kimi fərqli formalarda görünüş ola bilər.
Uçuşmalar, göz hərəkətləri ilə hərəkət edərək ortaya gəldiklərində müvəqqəti bulanıq görmə və parlama yaradır, avtomobil idarə etmək, oxumaq və yaxın işlərdə çətinlik yaradır. Ümumiyyətlə səma kimi açıq rəngli bir sahəyə baxıldığında diqqəti çəkir. Günlük həyatda şəxsin görmə rahatlığını pozan və bu günə qədər bir müalicə seçənəyi olmayan bu xəstəlik artıq lazer yöntəmi ilə aradan qaldırıla və ya təsirləri azaldıla bilər.
Gözdə Uçuşmalar Kimlərdə Görülür?
Gözün arxasında yerləşən maye ilə dolu kisənin içindəki kiçik cisimlərin kölgələri, uçuşmalara səbəb olur və hər 10 insandan 7-sinin həyatının hər hansı bir dövründə narahat edə bilər. Uçuşmalar hər yaşda görülə bilir. Xüsusilə gənc yaşlardakı insanların müayinəsi bu baxımdan önəm daşıyır.
Cisimlərin göz içindəki lensə və retinaya çox yaxın olması lazer tətbiqinə bir əngəldir. Lakin cisimlərin əksəriyyəti təbii lensə və retinaya uzaq mövqedə və ümumiyyətlə vitreusun mərkəz hissəsində meydana gəlir. Bu vəziyyətdə xəstənin Vitreolizis müalicəsi üçün uyğun şərtlərə sahib olduğu deyilə bilər. Bu dəyərləndirmə mütəxəssis həkim tərəfindən edilməli və dəyərləndirmə nəticəsinə görə müalicəyə başlanmalıdır.
Hər tip göz uçuşması, lazer üçün uyğun ola bilməz. Uyumlu olan göz uçuşma tiplərini təyin edə bilmək üçün öncə tam bir göz müayinəsindən keçmək lazımdır. Uçuşmanın tipi lazer yapmağına uyğundursa, bir və ya daha çox seansta lazer tətbiqatı yapılarak gözün arxasında bulunan bu uçuşmalara səbəb olan kiçik cisimlərin yox edilməsi və ya azaldılması mümkündür.
Gözdə Uçuşmaların Tipləri
- İpliksi Uçuşma: Vitreusdakı kollagen liflərinin bir araya gəlib topaklaşması nəticəsində yaranan bu incə, yoğun uçuşmalar bir çox nöqtə və/və ya iplik tarzı hörümçək torları tarzında rastlaya bilər. Ümumiyyətlə gənc yaşlardakı xəstələrdə görülə bilən, ölçüsünə və mövqeyinə bağlı olaraq bu uçuşmalar Vitreolizis Lazer ilə müalicə edilə bilər.
- Yaygın Uçuşma: Bulud şəklində görünən bu uçuşma tipi, insanların təbii yaş alma prosesinin nəticəsi olaraq ortaya çıxar. Bu uçuşma türünün müalicəsində uğurlu nəticələr ala bilmək üçün ümumiyyətlə daha çox Vitreolizis lazer seansı tələb edir.
- Weiss Halqası Uçuşması: Halqa şəklində həyata keçən bu uçuşma ümumiyyətlə lens və retinadan təhlükəsiz bir uzaqlıqda olan böyük bir uçuşmadır. Təhlükəsiz uzaqlıqda olmasından dolayı Vitreolizis ilə təhlükəsiz və etkin şəkildə müalicə edilə bilər.
Vitreolizis Müalicəsi Nədir?
Gözdə uçuşan cisimlərin azaldılması məqsədilə tətbiq edilən bir tür lazer müalicə yöntəmi olan Vitreolizis, gözə xaricdən tətbiq edilən, ağrısız və uçuşmaların azalttığı görmə rahatlığını yenidən qazandıra biləcək bir yöntəmdir. Vitreolizis müalicəsində əsas məqsəd göz uçuşma engeli olmadan şəxsin günlük görmə rahatlığını bərpa etməkdir.
Vitreolizis Müalicəsi Necə Edilir?
İşlem başlamadan əvvəl uzman hekim yüngül bir anestezik göz damlası ilə uyuşturaraq gözün işlem sırasında acı duymamasını təmin edir. Müalicə əsnasında lazer ışını, özel olarak tasarlanmış bir mikroskop ve özel lensler vasıtasıyla gözə yönləndirilir. Göz içindəki Vitreus jel yapısı içindəki cisimciklərin xüsusiyyətinə göre proses seanslar şəklində edilir və hər seans təxminən 15 dəqiqə alabilir.
Gözlemlənən cisimlərin ölçüsü və sayına əsasən müalicənin tamamlanması üçün 2 və ya 3 seans gərəkə bilər. Vitreolizis lazer müalicəsinin əsasında, görmə rahatlığını pozan göz dzə uçuşan cisimlərin nanosaniyelik lazer atışları istifadə edilərək yox edilməsinə dayanır. Uçuşan cisimlərin kollagen və hialuronik molekulləri lazer ilə qaz halına çevrilir. İsləm sonunda isə bu cisimlərin əksəriyyəti və ya əhəmiyyətli bir hissəsi yox edilir və ya görşü əhəmiyyətli dərəcədə əngelleyə bilməyəcək boyuta gətirilir. Xəstənin, müalicə sonrasında görş sahəsinda kiçik və tünd ləkələr gözleməsi normaldır. Qaz halına çevrildən molekullerin təsiri olan bu durum qısa müddət içində yox olur.
Vitreolizis Müalicəsi Kimlər Üçün Uyğundur?
Bugünə qədər edilən klinik çalışmalar, gözdə uçuşan cisimlərin yox edilməsi və ya azaldılmasında vitreolizis lazer yönteminin bir çox xəstə üçün etkin və güvenilir bir müalicə yöntəmi olduğunu göstərmişdir. Bəzi insanlarsa göz yapıları nedeniyle bu proses üçün uygun olmaya bilər. İnsanların vitreolizis müalicəsinə uygun olub olmadığı uzman hekim tərəfindən belirlenebilir.
Vitreolizis Lazer müalicəsi dışında xəstəliyin tanısına göre cerrahi müdaxilə kararı da verilə bilər. Deneyimli bir uzman hekim kontrolünde yapılacak cerrahi işlemle, göz içi jeli vitreus mayesinin bir bölümü və ya gerekiyorsa tümü alınaraq yerinə özel elektrolit duzlu su çözeltisi konulur.
Şəxsin günlük yaşamında görmə rahatlığını olumsuz etkileyen bir göz uçuşması söz konusu deyil ise müalicəyə gerek görülməz. Lakin bu uçuşmalardan dolayı narahatlıq duyan xəstələrə Vitreolizis Lazer istifadəsi ilə çözüm sunulabilir.
Göz Uçuşmaları Kalıcıdırmı?
Gözün önündə uçuşan qara nöqtə, ipliksi yapı ya da göz önündə uçuşan parlaq cisimlər bəzən müvəqqəti ola bilərkən, bəzi şəxslərdə kalıcı hala gəlib. Özəlliklə yaşlanma ilə birlikdə vitreus mayesindəki dejenerasyon irəlilədikcə bu uçuşmaların yoğunluğu arta bilər.
Hər gözde uçuşan cisim kalıcı deyil. Bazı insanlar uçuşan cisimləri zamanla beyin adaptasiya etdiyi üçün fərq etmir. Lakin uçuşan yapının qalıcı hala gelmesi durumunda, xüsusilə də görməyi etkiliyorsa müalicə gerekə bilər.
Sık Sorulan Sorular
Göz önündə uçuşan cisimler ciddi bir xəstəliyin belirtisi olabilərmi?
Göz önündə uçuşan cisimlər çox zaman yaşla birlikte ortaya çıxan təbii bir sürecdir və ciddi bir xəstəliyin belirtisi olmayabilir. Ancak bu cisimlerle birlikte ani ışık çakmaları, görmə kaybı ya da perde inməsi kimi şikayətlər də varsa, retina yırtılması ya da dekolman kimi acil müdaxilə tələb edən durumlar söz konusu olabilir.
Gözdeki uçuşmalar üçün doğal bir çözüm varmı?
Göz önündə uçuşan balonlar və ipliksi yapılar genellikle lazer tedavisi veya cerrahi yöntemlerle müdaxilə edilmədikçe kalabilir. Lakin bazı insanlar zamanla bu uçuşmaları daha az fərq edərlər
Göz önündə uçuşan qara nöqtələr nə zaman təhlükəlidir?
Əgər uçuşan qara nöqtələr birdən artarsa, görmə sahəsində böyük bir kölgə oluşarsa və ya ışıq çakmaları eşlik ederse bu durum retina yırtılması veya vitreus dekolmanı kimi ciddi rahatsızlıkların habercisi olabilir. Bu durumda vaxt itirmədən detaylı bir göz muayenesi yapılmalıdır.
Lazer ile gözdeki uçuşmalar tamamen yok edilə bilərmi?
Vitreolizis lazer tedavisi ile gözdeki uçuşan cisimlər böyük ölçüdə yok edilə bilər ya da etkileri azaltilabilir. Lakin hər vakıa fərqlidir. Göz yapısına, uçuşan cisimlerin konumuna və yapısına bağlı olaraq bazi hastalarda birden çok seans gerekebilir. Hər uçuşma hedefi lazer için uygun deyil; bu nedenle detaylı bir değerlendirme yapılması şartdır.