Erkən mərhələlərində əlamət göstərmədiyindən müntəzəm göz müayinəsi zamanı diaqnoz qoyula bilən qlokoma, olduqca geniş yayılmışdır. Erkən diaqnoz və müalicə edilmədikdə görmə itkisinə səbəb ola bilən qlokoma, "göz təzyiqi" və xalq arasında "qara su xəstəliyi" olaraq da tanınır.
Göz təzyiqi, göz içi təzyiqin yüksəlməsi ilə yaranır və gözdə geri dönüşü mümkün olmayan zərərlər yaradır. Xəstəlik başlarda əlamət verməyərək irəliləyir və ilk olaraq tək gözün funksiyasını təsir etdiyindən fərq edilməsi olduqca çətin olur. Göz təzyiqi hər yaş qrupunda görülə bilər, lakin xüsusilə 40 yaşdan yuxarı görülmə tezliyi olduqca yaygındır. 40 yaş üstü xəstələr ildə bir dəfə mütləq bir göz mütəxəssisinə müayinə olunmalıdır.
40 Yaş Üstündəki Risk Qrupunda
Müntəzəm Kontrolden Yan keçilməməlidir
Müalicə İlə İrəliləməsi Durdurula Bilər
- Dərman Müalicəsi: Göz təzyiqinin dərmanla müalicəsində istifadə olunan bir çox damla vardır. Bu damlalar müxtəlif təsir mexanizmləri ilə göz içi təzyiqini azaldırlar. Müəyyən fasilələrlə müntəzəm olaraq və ömür boyu istifadə olunurlar. İlk müalicə ilə uğur qazanıla bilməzsə, ikinci damla əlavə edilir. Yenə də göz təzyiqi azalmırsa, müalicəni həyata keçirən həkimin fikrinə görə üçüncü damla əlavə olunur və ya digər müalicə üsullarına müraciət edilir.
- Lazer Müalicəsi: Göz təzyiqi müalicəsində, dərman müalicəsinə kifayət cavab ala bilməyən xəstələrə lazer tətbiqi edilə bilər.
- Cərrahi Müalicə: Əməliyyatla, gözün ağ qususunda kiçik bir kanalcıq açılır. Xaricdən görünməyəcək qədər kiçik olan bu kanal ilə göz içərisindəki yüksək təzyiqli mayenin axıdılması asanlaşır. İnkişaf edən texnologiya və yeni yollarla hər hansı bir tikiş istifadə etmədən göz təzyiqini azaldıcı və ya irəliləmiş vəziyyətlərdə bir boru vasitəsilə göz içindəki mayeni kənara çıxara biləcək əməliyyatlar həyata keçirilə bilər.
Qlokomda Erkən Müdaxilənin Önəmi
Qlokom, digər adı ilə göz təzyiqi və ya xalq arasında tanınan adı ilə qara su xəstəliyi, dünya üzrə daimi görmə itkisinə səbəb ola biləcək ən çox yayılmış göz xəstəliklərindən biridir. Göz içi təzyiqinin normaldan yüksək olması ilə birlikdə zamanla göz sinirində geri dönə bilməyəcək zərərlər yaranar. Xəstəlik adətən gizli şəkildə irəlilədiyi üçün, çox sayda insan ciddi zərərlər yaranmadan qlokoma diaqnoz qoyula bilməz.
Qlokomun Fərq Edilməsi Niyə Çətindir?
Qlokom əlamətləri, əksər hallarda irəliləmiş mərhələlərə qədər aşkar olmaz. İlk mərhələlərdə adətən tək gözə təsir etdiyi üçün fərd, digər gözün sağlam görməsi ilə vəziyyəti fərq etməyə bilər. Görmə sahəsində daralma, gecələri işıqlar ətrafında halələr görmə, baş ağrısı və gözlərdə təzyiq hissi kimi əlamətlər adətən gec mərhələdə meydana çıxır.
Qlokomun İzlənməsi Üçün İstifadə Olunan Diaqnostik Yöntəmlər
Qlokomun izlənməsində optik sinir tomoqrafiyası (OCT), kompüterləşdirilmiş görmə sahəsi testi və pakimetri kimi inkişaf etmiş cihazlardan istifadə olunur. Bu cihazlar, görmə sinirində yaranan zərərləri erkən dövrdə müəyyən edə bilər və xəstəliyin irəliləmə sürətini qiymətləndirməyə imkan verir. Sahəsində mütəxəss bir göz həkiminin yönləndirməsi ilə edilən bu tədqiqatlar sayəsində qlokoma müalicəsi insana özəl şəkildə planlaşdırıla bilər.Qlokom Müalicə Yöntəmləri və Tətbiq ŞəkilləriQlokoma müalicəsi, xəstəliyin növünə, mərhələsinə və insanın ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə təyin edilir.
İlk addım dərman müalicəsi olub, göz damlaları ilə göz içi təzyiq kontrol altına alınmağa çalışılır. Dərmanlarla kifayət qədər nəticə alınmayan hallarda isə lazer müalicəsi və ya qlokoma əməliyyatı gündəmə gələr.Qlokoma əməliyyatı, göz içərisindəki təzyiqin azalmasını təmin edən cərrahi müdaxilələrlə həyata keçirilir. İnkişaf edən texnologiyalar sayəsində artıq tikişsiz və mikrokanal açılarak edilən müasir cərrahi texnikalarla müalicə daha rahat hala gəlmişdir. Bəzi hallarda göz içinə boru yerləşdirilərək mayenin kontrollü olaraq kənara atılması da təmin edilə bilər.
Tez-tez Verilən Suallar
Qlokom nədir, niyə yaranır?
Qlokom, göz içi mayesinin balanslı şəkildə boşala bilməməsi nəticəsində göz içi təzyiqinin artması ilə ortaya çıxan bir xəstəlikdir. Bu artış, göz sinirinə təzyiq edərək geri dönməz zərərlərə səbəb ola bilər. Qlokomun yaranmasında genetik faktorlar, yaş, diyabet, uzun müddətli kortizon istifadəsi, göz travmaları kimi səbəblər rol oynayır.
Qlokoma tamamilə müalicə edilə bilərmi?
Qlokomada yaranan görmə itkiləri, təəssüf ki, geri qaytarılmaz. Düzgün və müntəzəm bir müalicə ilə xəstəliyin irəliləməsi durdurula bilər və ya yavaşladılabilir. Bu səbəblə qlokoma müalicəsi, erkən diaqnoz qoyulması vəziyyətində olduqca təsirli nəticələr verə bilər. Dərman, lazer və ya cərrahi üsullarla göz içi təzyiq kontrol altına alınması məqsədi güdülür.
Qlokoma kimlərdə daha çox görünür?
Qlokom, hər yaş qrupunda görülə bilərsə də 40 yaş üstü şəxslərdə daha sıx görünür. Ailəsində qlokoma tarixi olanlar, diyabet xəstələri, miyop şəxslər və uzun müddətli kortizon istifadə edənlər daha yüksək risk altındadır. Həmçinin göz travması keçirmiş şəxslərdə də qlokoma inkişafı ehtimalı yüksəkdir. Risk qrupundakı şəxslərin ildə ən az bir dəfə detallı göz müayinəsi etmələri məsləhət görülür.
Qlokoma əməliyyatı sonrası nəyə diqqət etməlidir?
Qlokoma əməliyyatı sonrasında xəstənin müəyyən bir müddət boyunca göz gigiyenasına diqqət etməsi, verilən dərmanları müntəzəm istifadə etməsi və fiziki yüklənmələrdən çəkinməsi gərəkir. İlk günlərdə infeksiya riski qarşı diqqətli olunmalı və həkim müayinələri aksatılmamalıdır. Əməliyyat sonrası proqres şəxsə görə fərqli ola bilər, amma müasir texnikalarla edilən proseduralarda xəstə qısa zamanda gündəlik yaşantısına qayıda bilər.